Alþýðublaðið - 24.01.1934, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAGINN 24. JAN. 1934.
'¦X !*,m n
ALÞfÐUBLAÐIÐ
ALÞYÐIJBLAÐIÐ
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
UTGFANDI:
ALÞÝÐUFLOKKJRINN
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEívíARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 — 10.
Simar:
4900; Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. ViShjálmss. (heima).
4905: Prentsmiðjen.
Pitstjórnin er til viðtals kl. 6 — 7.
Unga fólkið
og íhaldsskipulagið
í iskýn&l'u alþjóða verkamiália-
skrifstofumnar í Genf er komist
að orði á þá leið, að illm áhrifa
iðjulieysis karla og kvenna immam
25 ára aldurs gæti æ mieira. Á
alípjóða verkamá'Iariáðstefinumini,
siam haldiin verður í vor, á að
taka til sérstakrar athugunar
hvað gera skulí til þess að bætaí
úr múveraindi ástandi í þessum
efnum. — Ungir menm og komur
í imiMjónatali hafa árum saman
lemga atvinnu haft, að því er
herimt en í bráðabirgðaskýrslum
fraínainnefndraT skrifstofu. Sér-
fræðlilngar Mta svo á, að atvinnu-;
lleyslið hafi dregiö úr líkaimlegum
þrótti, umgna karla og kvemina,
veikt trausit þeirra félagslega og
stjórmimálaliega, og loks hafi yfir-
Deitt dnegið úr siðfierðilegu þnefci
atvinniuileysingja. Meira en einn
fjórði hluti atvinnuleysilngja í
Þýzkal&indi. er innan 25 ára ald-
urs. I maí sl. ár voru 140 000
skrájsettir atvimnuleysimgjar á
aldiimum um 14—18 ára. Skýrslur
urn þetta eru ekki fyrir handi í
Bamdaríkjumuim, en fullvíst er, að
hið sama hefir orðið uppi á ten-
ilngnum þaT. I ársiok 1932 voru
250 000 skrásettir atvinnuleysingj-
ter' í ítáliu undir 18 ára. Nálægt
því 1/3 hluti atvinnuleysingja í
Noxiegi og Svíþjóð eiju piltar og
stúrkur iinnan 24 ára a'ldurs. Og
svipaða sögu er að siagja1 í öðrr
urn lömdum, sem skýrslur ná yfir.
(UP.-FB.)
— Um helgiina var Croyn liðis-
foringi handtekinn í DubMn„
Snemma í þessum mámuði var
hamn idæmdur í þniggja máinaða
faingelsi, niema því að eins, að
hann tæki ekki þátt í neinum
óspiektjum; í 2 ár(. Samkvæmt þess-
um dómi hefir hamm nú verið
tekiinin fastur, og verður látinn
sæta refsiingu, með því að hann
þykix ekki hafa fullwægt því
skilyrði, sem sett var um póli-*
tíiskt afskiftaleysi.
— í Læderstrædie í Kaup-
mainnahöfin bar það við nýlega,
að stór vöruflutningabifreið 6k
á fleigifierð á mannflutningabif-
rieið, og meiddust farþegar henn-
ar til muima, en þó er enginn
þeirra talinm í hættu. Orsökin til
slyssamis er sú, að ökumaðuri.nn
á vöruflutinilngabifrieiðlinni, sem. er
49 ára gamall og þaulvanur bif-
reiðastjóri, hafði fengið aðsvif og
var imeðvituindarMtill, er slysið
var&.
Verklýðsmálin á Vestfjðrðnm.
Eltir Hannibal Valdimarsson.
Alþýðusamband Vestfirðinga-
fjórðumgs tók rögg á sig og sendi
mcg út af örkinni í s. I. október-
mámuði, til þess að heimsækja
verklýðsfélöginn á Vestfjörðum.
Ég átti að fræða og fræðast í
Þeirri för, læra og kenna, og nú
er Alþýðusambamd Islands miarg-
sSmnis búið að krefja mig reikm-
imgsskapar um ferð mfna,
en mér hefir orðið fátt um tómr
stumdir til að skrásietja skýrsil-
uiria. Hér eru þó loksins höfuð-
drættirmir:
. ¦ '¦ ' ít! ! '
I. Á ÞINGEYRI.
Hið ágæta og aldma skip. ís-
lenzka ríkisins, Súðin, fleytti
mér að iandi á Þingeyri. Að
kvöldi þessa dags var aug^lýstur
umræðufundur í þorpinu um
bann og bindindismál, og var
Helgi Valtýsson bennari væntan-
lleegur í plássið á hverri stumdu.
Halnn var þá á vegum Umdæmi'S!-
istúkumnar nr. 6 og var að vekja
Umihugsun Vestfirðinga um þjóð-
aratkvæoagneiðsluna fyrsta vetr-
ardag. Við skipshlið tók pnestur
þieirra Þingeyringa, séra Sigurður
Z. GíSlasom, sem er gamall skóla-
bróðjir minn, móti mér opmum
öTmum, bauð mér heim, veitti
mér beiina og bart mig því loforði
að koma á fumdinn og leggja þar
eitthvað til, málamna. Var mér
það að vísu ljúft, því ég var
'staðráðímn í því að fá verklýðsfé-
lögim á sambandssvæðimu til ein-
hugaandófs gegn áfengisflóðj og
leiturbynlun bruggara, ef þau
hefðu ekki tekið afstöðu á þá
leið mú þegar. Að inntekinnji.
hressámgu hjá pœstinum fór ég
svo á fumd Sigurðar Breiðfjörð,
formamns Verklýðsfélags ÞingeyT-
ar, og amnara verklýðsfélags-
manna. Ákváðum við að boða til
fumdar í Verklýðsfélaginu að
kvöldi mæsita dags. Verkefni hans
skylda aðallega vera það,'að r(æða
um hvort segja skyldi upp kauþ-
gjaldssammingum við atvinmurek-
emdur, þvi eldrj samningarvoru út
rumniLr um áramót. Fundur þessi
var vel' sóttur og stumdvisílega.
Flutti ég þar erimdi um hlutverk
og starfsiemi veiiklýðssamtakamma
hér og í mágrammalöndunum og
virtist hafa mjög áhugasama og
þakkléta áheyriendur. Félagsfóik
lét ég alveg eitt um að ákveða
hvort segja skyldi upp samning-
álnum eða ekki. Taldi að hlutverk
Alþýðusambamndsims væri ekki
það, að akveða kaupgjaJdið, held-
ur að eims hitt, að hjálpa verka-
fólk'i á hverjum stað til að vennda
sjálfsákvörðumarrétt þess tii kjara-
bóta og verðlagningar vinnu smm-
ar. AIlin, sem töiuðu, að einum
undant^knum, töldu sjálfsagt að
segja sammingunum upp og færa
þá til samræmis við' kaupgjaldið,
þar sem það væri bezt á Vest-
fjörðum utam Isaf jarðar, eins og
!t. ú. í Súðavík og á Patreksfirði.
Sá eiini, sem ekki vildi ákveða
uppsögm á fundimum, lagði til
að málimu yrði frestað þangað til
síðar, og að félagsmenn hug-
líeiddu vamdliega, hvort slifct spor
skyldi stigið. Virtust fumdanmenn
beldur kumna þessari frestunan-
röddu illa, og var uppsögmin
samþykt í eimu hljóði. Daginm
eftiir heyrði ég það altalað, að
Proppé hefði haldið veizlu mikla'
meðam á fundinum stóð og gætt
gestum sinum með sviðum og
öðrum kostamat islenzkum, en
þessi frestumarmaður hafði verið
sendur á fundinm „með sviðin í
kjaftimum" (þannig var það orð-
að) til þess að koma í veg fyrir
sammiimgauppsögn á þessum
fundi. Skal ég að vísu ósiagt iáta
hvað satt. kunmi að veral í þiessarj
fullyrðiimgu, þótt húm reyndar
styðjist við það formkveðna orð-
tak, að sjaldan ljúgi almammaróm-
ur. ,
Ka'upgjald á Þiingeyri ier mjög
lágt. Kaup karla í dagviinmu er
90 aurar á klst. og kvenma 58
aurar og stígur það upp í 1,60
kr. í mætur- og helgidaga-vinnu
karia. Er mú ætlun félagsins að
kaupið verði 1 kr. í dagvimnu
karlia og 70 aurar á klst. í dag-
vimnu kvenna, en aðrir liðir samn-
iingsins hækka í samræmi við
það. Það kaup samþyktu atvilnmu-
friekendur í Súðavík fyrir þremur
árum og hafa ekki séð ástæðu
til að segja upp samningum til
lækkunar síðan. Nú vekur það
séTstakliega athygli sjómainma á
Þimgeyri, að þrátt fyrir lágakaup-
ið hafa þeir ekki fengid hærm
u\ej\d, fyrfc fisktm og ekki ódýr-
oí^ vienMm heldur en sjómenm
hafa íiengið á Patneksfiiið'i og
Súðavík, að ekki sé bemt á Isa-
fjörð, þaT sem kaupið er þó mikl-
um mum hærna. En auk þess sem
verkafólk á Þingeyri hefir borið
mimina úr býtum en á hinum stöð-
unum, sem nefndir voru, hafa
sjómenm á Þimgeyri orðið að
kaupa saltið í fiskimm og kolim
tii líinuveiðaraMna með óheyrilegu
okurvenði — hærra en anmars
staðaT. Kosti sjómamma á Þingeyri
hefir því verið þrömgvað meira en
ammans staðar þar sem kaupgjald
hefir verið hærra. Með öðrum
orðum: I stað þess að sjómenm
hefðu mátt vænta þess að þeir
yrðu látmir bera meira úr býtum
í iskjóli iága kaupsins, hefir ver-
ið klipið af rýnum kjörum þeirra,
i réttu hlutfalli við stéttarbræð-
[unna í landi og þannig haillað á
beggja hlut.
Yfirstamdandi kaupgjaldssamnr
imgar Verklýðsfélags Þimgeyrar
enu markverðir sérstaklega vegma
þess, að kTöfur siómamma og
venkamalnma eru þar bormar fram
í eimni heiid. Setja skal hámarks-
verð á kol og salt til sjómamma
og fiskverð trygt jafm hátt og
alnnars staðan. Enn fremur skal"
iskifta í 34 staði í stiáð ,36, en svo
hefir hingað til veiíð gert á lírmi-
veiðurum þeim, aem frá Þiingeyii
hafa gangið. Eins og áður er sagt
á svo kaupgjaldið að fænast til
samræmis við það, sem bezt hefir
máðst anmars staðar á Vestfjörð-
um.
Bréf hefir samningamefnd Verk-
lýðsfélagsins nýlega bórist frá
oddvita ÞingeyrarhneppSi ,Þor-
bergi Steinssyni, sem eimnig ev
smáatvinnunekamdi. Mun það. síð-
ar venða talið meTkilegt plagg
og mimjagripur um amdhælisskap
og afturhaldsblimdhi verklýðs-
amdstæðinga. Hér skal að eins
sett það sýmishorn af hugsunar-
hættí oddvitas, að hamm fullyrðir
í bréfiinu, að vikuleg kaupgreiðsla
sé óframkvæmamleg (veit senmi-
lega ekki, að það eru gildandi
lándslög), að það sé fásinma, að
verklýðsfélagar sitji fyrir vinnu,
því atvimmurekendur eigi að velja
sér miann sjálfir, að atvinmurek-
endur eigi að ákveða gamalmenmr
um kaup, og siðast (takið eftir
því) telur hanm ómamúdlegt að
afnema nœturvinnu barnz, öli
þessi' sjálfsögðu atriði hefir himg-
að til vamtað í kaupgjaldssamn-
inga á Þingeyri, og enu framsett
inú í fyrsta simm, enda verður
ekki lögð mimni áherzla á að fá
þeim fullmægt heldur en kröfur
sjómamma og kaupkröfunum sjálf-
um.
Verklýðsfélag Þimgeyrar er all-
fjölment félag. Á síðasta aðal-
fumdi voru félagan 205, en eru nú
mokknu fleiri. Á sviði verzlunan-
málamma er Verklýðsfélag Þing-
eynan eiinna lengst koinið af fé-
lögumum vestan lands. Það hefir
um mokkur ár starfrækt pömtr
unardeild, ,,Pömtunarfélagið
Dýna", og á þann hátt útvegað
félagsfólki og reymdar ýmsum
öðrum líka ódýrari mauðsyniavör-
ur en fáanlegar voru á Þingieyri.
Til samamburðar við alment vöru-
verð set ég hér verð mokkurra
vörutegumda, sem ég tók upp eft-
ir kvittuinarseðlum félagsims. Rúg-
mjöl (50 kg.) kostar 9,60 kr.,hveiti
63 kg. 18,80, haframjöl 50 kg.
14,00 kr., kassi melis 14,50, strau-
sykur 1 kg. 0,48, kaffi 1 kg. 2,24
kr. Venðmismumurinn hjá Dýra og
kaupmömnum á Þingeyri memur
miklu, lemda mýtur þessi starfsemi
venkafólksiins almenmra vinsælda.
Þess varð ég var á ýmsam hátt,
þó viðdvölin á Þingeyri væri
stutt.
Á fumdinum, sem ég sa* í Venk-
lýðsfélagi Þimgeyrar, var ég
spurður ráða um. hváð gera
skyldi, ef ríkissjóður léti vimna
umdir félagstaxta við væntamiega
byggimgu brúar á Sandá. Óbrigð-
ul ráð gat ég 'að vísu ekki gefið,
en bendingar nokkrar um sigur-
væmleg vinmubrögð, — en mest
taldi ég auðvitað komið undir
féiagsþroska og eimbeittri sam-
heldmi félaganna ásamt góðu
samstarfi við Alþýðusambamdið.
Nú er mömnum kunnugt, að Venk-
lýðsfélag Þiingeyrar lenti rétt á
eftár í vinnudeilu við ríkið út
af því, að verkstjóri þess vildi
ekki gneiða mema 75 aura á klst^
í istað taxta féiagsims, 90 aura.
Hitt er jafn-kunnugt, að Verk-
lýðsfélag Þimgeyrar fékk þar full-
an sigur eftir tæpra tveggja sól-
arhriinga verkfall. Þar meðsýndi
félagið styrkleika simm og getu
sílna. Þar með gaf það fulla trygg-
ingu fyrir því, hvermig samminga-
streita, sem mú er hafin við at-
viinmurekendur þorpsins, gengi.
Með sömu starfsfestu og í fynri
deilumini — sama rðlyndinu —
sömu markvissumni — þarf engu
að kvíða um úrslitiin. Atvinmu-
rekemdur láta ekki koma til verk-
falls, ef þeir vilja heldur" hafa
beiin sin heil en brotin iM, í öieigr
imlegri merkingu talað. Sjómenn
og yerkamienm sameinaðir eru 6*
sigramdi á Þingeyrí einls og raun-
ar alls staðar. Þessar stéttir samr
einaðar bændum og iðtiaðiaxmöiin-
um geta hæglega iáðdö öllu í
þjóðfélagiinu hvenær sem þær
vilja. Þimgeyringar eru á.. góðii
leíð með að sýina þanm skilning
sdmm', í verki.
Hapqtlbal Valftemxtr^m.
ísland i erlendum
blöðum.
í „Bristol Eviemimg World",
Bíistol, hefir birzt gnein, sem köll-
uð er „fcistormam ota Slís life,
im Icelamd". Byggist greinim á viðfB
tali við Eric Gook, som .Arthpnsf
Gook trúboða á'Akureyri, og.pð'!
mokkru leyti tvo Islendingai^siem:
fóru með honum til Bristol tiL
þess að mema (^nska tumgu. —;
I ýmsum brezkum blöðum er get-
ið um strand belgiska botmvörp-
umgsims Jan Volders hér viðliamd.
Daily Mirnojn í Londom birti miynd .,
af skipshöfninmi, sem tekim ^var
er skipbnotsimenmimir komu tii
Aberdieen. —> í „Irish Daily Tele-
graph", Belfast, birtist fyrir
skömniu gneim, sem heitir „Ice-
lamd the latest. Go iin for, syinr
bolic shirt. Join poMtícal clothes
line." Er þar sagt frá hinum gráu
eimkanmisskyrtum, sem , ísiienzkir
þÍóðermissinmaT séu fannár að
mota. Að öðru leyti er greimim -um
,,hneyfingar" og „einkemmásskfyrt-*,
(ur" í ýmsum lömdum. — I „The
Fishing News." er birt gneim, sem
kölluð er „Bnotherhood of tbie
Sea. An. Ioelamdic Epic". — Er
þar ítarleg frásögn b.& strandi
„Margaret Clark" og biörgumarr
tilraunum þýzka botmv. „Komsul
Dubbers". — I „The Irommom-
ger", Lomdom, befir birzt greim
með þremur myndum, „Ioeland.
A morthenn Market". — l.j,Glas-
gow Herald" birtist fyrir mokfccu
greim um íslenzka safmiðJ í hai-
skólasafniinu þaai í borg1. I„News
Chronicle" hefir birzt grein, sem
kölluð er ^The World goes ; to =
Ioeland". (FB.) ,c..
Trálof pnarhFÍngar
alt af fyrhliggjahdi
Haraldap Hagan.
SJmi 3890. — Austurstræti &
Jk
/,;
aa& Í.J