Morgunblaðið - 03.04.1998, Blaðsíða 2

2 B FÖSTUDAGUR 3. APRÍL 1998
DAGLEGT LIF
MORGUNBLAÐIÐ
Lífsstíll kvenna á vest-
urlöndum gæti hugsan-
lega endurspeglast á
síðum erlendra kvenna-
blaða og því fletti
Kristín Marja Baldurs-
dóttir sér til gamans
nokkrum gömlum og
nýjum blöðum til að
kanna hvort áherslur í
efnisvali hefðu breyst
síðustu tvo áratugi.
KJÓLAR kvennanna sem undu
hamingjusamar við sultugerð
voru frábrugðnir hátísku nú-
tímans, en til að klæðast henni
þurfa konur helst að vera ný-
komnar úr fangabúðum eða
vera á leiðinni á grímuball.
ennablaðafræði
KVENNABLÖÐ fóru fyrst að
verða áberandi í hinum vestræna
heimi í stríðslok, þegar konum var
sópað aftur inn á heimilin eftir að
hafa gegnt hefðbundnum störfum
karla á meðan þeir voru uppteknir
við að drepa hver annan úti í heimi.
Karlamir komu heim úr stríðinu,
þurftu að fá gömlu störfin sín aftur
og til að losna við konumar úr at-
vinnulífinu var gripið til þess ráðs að
koma þeim aftur inn á heimilin með
því að upphefja húsmóðurstarfið.
Kvennablöðin sem gegndu mikil-
vægu hlutverki í þeim efnum, sýndu
hamingjusamar konur við sultugerð,
tískufatnað kvikmyndastjama og
aðalsmeyja, birtu mataruppskriftir,
pijónauppskriftir, gáfu hoÚ húsráð
og síðast en ekki síst, sögðu frá ást-
inni í eldheitum smásögum.
Hingað til lands bámst aðallega
dönsk blöð í fyrstu, en íslensk dag-
blöð og vikublöð vom þó iðulega
með ákveðnar kvennasíður svona
af og til og hefur fyrirmynd að
þeim líklega verið sótt til erlendra
dagblaða og tímarita. í fómm mín-
um á ég úrklippu úr Morgunblað-
inu frá 1947, heila síðu sem ber yf-
irheitið „Kvenþjóðin og heimilið“,
og eftir henni að dæma fer ekki á
milli mála að hlutverk kvenna á
þeim tíma hefur verið það helst að
gera körlum til hæfis og hafa heim-
ilið huggulegt. Þeim er gert það
Ijóst, að sýni þær ákveðna fram-
komu geti hjónaband þeirra verið í
hættu. Ef þær til dæmis hætta að
fara á snyrtistofu einu sinni í viku
og fara bara einu sinni í mánuði er
voðinn vís, og ef þær skipta ekki
um föt áður en hann kemur heim
úr vinnunni og ætlast jafnvel til að
hann vaski upp eftir matinn, er
hjónabandið hmnið.
Þessi litla úrklippa varð þó ekki
til þess að athygli mín beindist að
lífsstíl vestrænna kvenna eins og
hann birtist í kvennablöðum, held-
ur fyrirferðarmiklir tímaritastaflar
sem höfðu með einhverjum hætti
safnast fyrir á heimili mínu síðustu
tvo áratugi. Þar sem ekki er gert
ráð fyrir sérstökum blaðalager í
húsnæði mínu neyddist ég til þess
einn daginn að grisja safnið, en
hluti þess var af kvennablaðasort-
inni. Eins og títt er um fólk sem
tekur til hjá sér datt ég hvað eftir
annað ofan í lestur í stað þess að
gera eitthvað af viti, og var komin
út í samanburðarrannsóknir í
kvennablaðafræðum áður en ég
fékk nokkuð við ráðið. Blöðin sem
lentu í þessu grúski mínu vom öll
‘TO-’öO
UPPSKRIFTIR að notalegu lífi,
nostur við heimili og viðtöl við
konur sem höfðu keypt sér sveita-
býli, var algengt efni kvennablaða
8. áratugarins.
að vefjast fyrir konum á þessum
ámm, gömul hippahugsjón líklega
að verki, því rekast má á greinar
eins og „A ég að segja nei við bam-
ið mitt?“ og „Eiga foreldrar að að-
stoða við heimanámið?“ Viðtöl em
eins og gengur og gerist, við fræg-
ar leikkonur, konur sem hafa flust
úr borginni, keypt sér sveitabýli og
eiga mann, barn og hund, og konur
sem hafa gifst Indverjum og ganga
um berfættar. Smásagan er
ómissandi í blöðum þessa áratugar
og umfjöllun um dagleg vandamál
eins og fílapensla og tengdamömm-
ur em á sínum stað í lesendabréf-
um. Heilsuþættir era ekki mjög
plássfrekir þó að sjálfsögðu sé tal-
að um hollustu með ýmsum hætti,
bent á að nota hunang í stað syk-
urs, sofa við opinn glugga og svo
má gjaman sjá myndir af góðum
maga- og fótaæfingum. En þegar á
heildina er litið virðast kvennablöð
þessa áratugar einkennast af upp-
skriftum að notalegu lífi.
ofurkonu
I byrjun níunda áratugarins
kveður fljótlega við nýjan tón. Að
vísu má enn sjá tískufatnað á
mörgum síðum sem hægt er að láta
sjá sig í, og greinar um hmkkur og
bauga era enn á sínum stað, en nú
hefur nýtt orð ratt sér til rúms í
fyrirsögnum: „Workout", eða æf-
ing. Ekki létt heimaleikfimi með
strekktan fót á stól heldur alvöru
líkamsþjálfun í sal með Jane
Fonda músík. í kjölfarið fylgja
greinar um vítamín og næringu og
varla má fletta blaði án þess að fá
fyrirskipun um tveggja lítra vatns-
drykkju á dag.
En ballið er rétt
Greinar með yf-
irskriftinni
„Timing“, eða
tímasetning,
fara nú að skjóta
upp kollinum og
fjalla í stuttu máli
um það hvemig
best er að skipu-
leggja tíma sinn til
að ná árangri í líf-
inu. Semsagt, skipu-
leggja tíma sinn,
stelpur, ekkert hangs yfir
prjónauppskriftum. Fílófaxið
verður til og uppakonan siglir
þöndum seglum inn í kvennablöð- ]
in.
Viðtöl við afrekskonur á hlaup-
um í jogginggöllum prýða nú síð-
umar og manni skilst að hentug-
ast sé að hefja hlaupin uppúr
klukkan sex á morgnana á meðan
maðurinn og bömin sofa enn. At-
hafnakonur í viðskiptum, klæddar
rauðum og kóngabláum drögtum
með fílófaxið opið fyrir framan sig
á gljáandi skrifborðinu, em líka
eftirsóttar í viðtöl, og þær segja á
hispurslausan hátt frá því hvernig
þeim tókst að ná toppnum.
En þrátt fyrir kraftinn í kven-
þjóðinni á þessum tíma verða sum-
ar þó greinilega móðar á hlaupun-
um enda ekki fyrir allar að ná
að
byrja.
toppnum með þvottinn allan
óstraujaðan heima, og það er
einmitt þá sem sálfræðingar fara
að breiða úr sér á síðunum. Hug-
hreystandi greinar um afslöppun
verða nú ómissandi í hverju blaði
svo ekki sé minnst á ítarlegar
fræðslugreinar um afleiðingar
streitu. En þótt áhersla sé lögð á
streitugreinar linnir þó ekki ráð-
leggingum um það hvernig best sé
að berjast til að ná forstjórasætinu
eða að kría út hærri laun. „Settu
þér markmið“, „Ég vil meira“, „Að-
ferðir sigurvegara", og fleiri grein-
ar í þeim dúr eru gi-einilega vin-
sælar. Smásagan og uppeldisgrein-
ar em á undanhaldi enda hafa
uppakonur ekki tíma fyrir slík mál-
efni, en aftur á móti er þeim bent á
hvert þær eigi að ferðast til að vera
í tísku, og hvemig bisnesskonur
pakka ofan í ferðatöskur. Matar-
uppskriftir era frumleg-
ar, áhersla lögð á lit-
fagurt grænmeti og
erlend, bresk, bandarísk, þýsk og
örfá skandinavísk og bera þekkta
titla. Þótt niðustöður þessarar
rannsóknar hafi líklega ekki afger-
andi áhrif á umheiminn, er þó fróð-
legt að sjá hvernig áherslur í efn-
isvali kvennablaða breytast frá ein-
um áratugi til annars.
Aratugur
uppskrifta
Mikil tískuumfjöllun einkennir
kvennablöð áttunda áratugarins og
margar síður era lagðar undir
myndir af aðgengilegum tískufatn-
aði, það er að segja fatnaði sem
hægt er að láta sjá sig í. Greinar og
myndir sem sýna hvernig best er
að klæða sig og snyrta era áber-
andi og era þá algengar myndir af
konum „before" og „after“, það er
að segja myndir eins og þær litu út
áður en flikkað var upp á þær og
síðan eftir að tískuhönnuðir og
snyrtifræðingar höfðu fengið útrás
fyrir sköpunargleði sína. Megran-
arkúrar era á sínum stað og þeim
fylgja einnig „áður og eftir“ mynd-
ir, og örlítið aftar í blöðunum eru
svo nokkrar síður af hinum hefð-
bundnu, fitandi matarappskriftum.
Prjónauppskriftir, bróderingar og
föndurleiðbeiningar benda til þess
að konur áttunda áratugarins hafí
haft smátíma til að dunda sér, og
ekki síður hafa þær nostrað við
heimilið eftir því sem best verður
séð af þáttum um húsmuni og inn-
réttingar þar sem mörg ráð era
veitt um það hvemig gera megi
heimilið huggulegt. Dálkar um
meðferð pottablóma, niðursuðu á
berjum og ávöxtum, og garðyrkju
era einnig á mörgum síðum.
Eitthvað hefur uppeldið þó verið