Morgunblaðið - 03.04.1998, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LIF
FÖSTUDAGUR 3. APRÍL 1998 B 7'
þýðumatur; fiskur, kartöflur og róf-
ur og er talið að Sire hafi haft
nokkra kostgangara, m.a. Jónas
skáld og fleiri leigjendur í föstu
fæði.
Veitingastaðurinn sem Árný rek-
ur er að hennar sögn mjög vinsæll
af ferðamönnum sem og heima-
mönnum, en hann er opnaður í lok
maí ár hvert. Til gamans hefur hún
haft matseðilinn hennar Sire í boði
og hefur honum verið vel tekið.
Undanfarin ár hefur Dillonshús
einnig mikið verð leigt undir veislu-
höld, svo sem brúðkaup, afmæli og
fermingarveislur.
Lítil reisn yfir Reykjavík
Reykjavík hefur um margt
breyst á þeim árum sem liðin eru
frá því Sire bjó í Dillonshúsi en um
miðbik síðustu aldar var höfuð-
borgin sem lítið þorp með um sex
hundruð íbúa. Aðallega tómthús-
menn og fiskimenn í bland við
danska embættismenn, kaupmenn
og þjónustufólk þeirra. „Lifnaður
Reykvíkinga þótti heldur subbuleg-
ur á þessum tíma,“ segir Gerður og
bendir á skrif Tómasar Guðmunds-
sonar í Skammdegisörlögum, um
að ekki hafí verið mikil reisn yfir
Reykjavík árið 1834 og fátt hafi
verið í verulegum blóma nema laus-
ung og drykkjuskapur.
Á píuböllum var dansað
við kertaljós
Fyrir tilstuðlan Sire voru haldin
píuböll í Dillonshúsi á árunum
1830-1840. „Um böllin eru nokkrar
heimildir en þau voru dansleikir
fyrir þjónustustúlkur, vinnukonur
og aðra þá sem ekki þóttu gjald-
gengir á fínni danleiki í Klúbbn-
um,“ segir Gerður. Klemens Jóns-
son minnist á að oft hafi verið sukk-
samt í húsum Sire og í ritgerð Jónu
Bjargar segir að Hendriksen politi,
sem var illa þokkaður og þótti
drykkfelldur, hafi leikið á flautu
undir dansi á píuböllum auk fiðlara,
en dansað var við kertaljós. Þai-
stendur einnig að árið 1839 hafi
nokkrir tómthúsmenn kvartað yfir
tilteknu veitingahúsi sem líklega
hefur verið Dillonshús. „Þar drekki
sjómenn og fátæklingar frá sér ráð
og rænu og leggist svo upp hjá
undirrituðum eða öðrum sem hús-
ráð hafa,“ segir í bréfinu. Vildu
tómhúsmennirnir að húsinu yrði
tafarlaust lokað.
Kvennaskólinn
fyrst í húsinu
Maddama Sire virðist alltaf hafa
haldið mannorði sínu og um 1850
dró hún saman veitingareksturinn
og leigði út stæri’i hluta hússins en
áður. Meðal fyrstu leigjenda henn-
ar eftir það voru Agústa og Þóra
Grímsdætur sem ráku fyrsta
kvennaskóla á íslandi í Dillonshúsi
frá 1851-53. Skólinn stóð þó ekki
undir sér fjárhagslega en Þóra gift-
ist síðar Páli Melsteð og tók upp
ættarnafn hans. Hún stofnaði
ásamt fleiri konum Kvennaskólann
í Reykjavík sem enn starfar.
Dillonshús var selt árið 1862 og
1 sama ár giftist Henrietta Dillon
dönskum kaupmanni og saman áttu
þau einn son sem álitið er hafa
týnst í Kaupmannahöfn. Afkom-
endur Dillons og Sire eru því lík-
lega engir. Talið er að Henrietta
hafi á efri árum farið til Englands
til að hitta ættingja sína, en heim-
ildum ber ekki saman um hvort hún
hafi hitt fóður sinn.
Sire átti ánægjulega elli, en hún
flutti til sonar sín, Odds Péturs að
Ytra-Hólmi. Hún lést 79 ára göm-
ul.
Fyrir um tíu árum bauð Afengis-
og tóbaksverslun ríkisins ungum
lávarði, Henry Benedict Charles
Dillon, til landsins í tilefni þess að
skjaldarmerki Dillonsættarinnar
hafði verð sett á íslenska ginteg-
und sem kennd er við Dennis
Dillon lávarð. Eldgamalt ástaræv-
intýri á íslandi getur því leitt ýmis-
legt af sér.
Morgunblaðið/Ásdís
ÍÞRÓTTAFATNAÐUR er einkennisfatnaður margra sjúkraþjálfara enda starfa þeir gjarnan í íþróttasölum.
Anna Margrét Guðmundsdóttir starfar sem sjúkraþjálfari hjá Gigtarfélagi Islands þar sem hún meðal annars
leiðbeinir gigtarsjúklingum við notkun líkamsræktartækja.
Maðurinn
starfsemi hans gerir þeim einnig
kleift að meta samhengið milli van-
líðunar og lífshátta þeirra sem til
þeirra leita.
Ekkert óviðkomandi
Ýmsir faghópar hafa verið
myndaðir innan sjúkraþjálfunar
eftir því við hvað sjúkraþjálfararn-
ir fást. Sumir hafa gert fræðslu og
forvamir að atvinnu sinni og starfa
þeir meðal annars að foreldra-
fræðslu í tengslum við meðgöngu
og fæðingu og að vinnuvernd bæði
innan fyrirtækja og utan. Þá hafa
nokkrar heilsugæslustöðvar á
landinu sjúkraþjálfara innan sinna
vébanda.
Aðrir sjúkraþjálfarar hafa sér-
hæft sig í þjálfun og hæfingu barna
með þroskafrávik og enn aðrir í
endurhæfingu fólks eftir slys, sjúk-
dóma á borð við hjarta- og lungna-
sjúkdóma, skurðaðgerðir og aflim-
anir svo dæmi séu tekin. Gigtar-
sjúklingar eiga kost á sjúkraþjálf-
un sérsniðinni að þöríiim þeima
sem og fræðslu og kennslu í að
nota hjálpartæki. Þá hafa sjúkra-
þjálfarar sérhæft sig í þjálfun aldr-
aðra og enn aðrir í endurhæfingu
geðsjúkra. Nokkrir sjúkraþjálfarar
hafa sérhæft sig í því sem á ensku
er kallað manual therapy þar sem
áhersla er lögð á að veita fólki
fræðslu um uppbyggingu líkamans,
sérstaklega hryggjarins, og með-
höndla kvilla er tengjast hrygg og
öðrum liðum til dæmis með svo-
kallaðri hnykkmeðferð. Þá eru
sjúkraþjálfarar farnir að bjóða upp
á heimasjúkraþjálfun fyrir fólk
• Sturtul
í heild frá vöggu til grafar
Sjúkraþjálfun er fag
þar sem fengist er við
heilsu fólks frá vöggu
til grafar. María Hrönn
Gunnarsdóttir hitti
nokkra sjúkraþjálfara
að máli og fræddist um
markmið og viðfangs-
efni sjúkraþjálfara en
þau eru fjölbreyttari
en margan grunar.
2 SJUKRAÞJALFUN í
^ þágu þjóðar er slag-
orð sem felm- í sér
“■ háleitt markmið,
“ sem sé bætta heOsu
þjóðarinnai’ alh-ar. En það
er raunhæft markmið og
ú. fram á það sýndu sjúkraþjálf-
^ arai’ síðastliðinn laugai’dag er
f? þeir héldu upp á Dag sjúkra-
^ þjálfunar við góðar undirtekt-
ir gesta og gangandi meðal
"■3 annars í Kringlunni í Reykja-
^ vík. Slagorðið var einmitt val-
(0 ið í tileM dagsins.
Sjúkraþjálfun er ekki eins ný af
nálinni og margir gætu haldið.
Saga fagsins er rakin um fimm
þúsund ár aftur í tímann er Kín-
verjar, Japanar og Egyptar stund-
uðu böð, nudd og æfingar til að efla
heilsu sína og koma í veg fyrir
sjúkdóma. Faðir sjúkraþjálfunar-
innar er aftur á móti talinn vera
Herodicus, Grikki sem var uppi í
kringum 400 fyrir Krists burð.
Hippocrates, sem kallaður er faðir
læknisfræðinnar, var að því er talið
er einn af lærisveinum Hero- d-
icusar. Herodicus lagði áherslu á
að líta ætti á manninn í heild sinni
þegar sjúkdómar hans eða kvillar
voru til meðferðar. Hann tók sér
fyrstur manna í munn orðið endur-
hæfing, sem er eitt af mörgum
verksviðum sjúkraþjálfara.
Samhengi vanlíðunar
og Kfshátta
Enn þann dag í dag er það aðal
hvers sjúkraþjálfara að hann skoð-
ar heilsu skjólstæðinga sinna út frá
heildinni. Verkur í hálsi, jafnvel í
höfði getur verið vegna kvilla í fæti
sem veldur röngu álagi á líkamann
í heild og er það sjúkraþjálfarans
að koma auga á það með góðri
greiningu.
Til að sjúkraþjálfarar geti staðið
undir nafni verða þeir að hafa yfir-
gripsmikla þekkingu á byggingu
líkamans og þeir verða að vita allt
sem hægt er að vita um eðlilega
hreyfingu líkamans. Þessa þekk-
ingu öðlast þeh’ fyi’st í námi sínu,
sem er fjögurra ára háskólanám,
en síðar í starfi sínu og sífelldri
endurmenntun.
Markmið sjúki’aþjálfunar er að
bæta heilsu og líðan fólks, hvort
sem það er sjúkt eða heilbrigt,
ófatlað eða fatlað. Sjúkraþjálfarar
kunna aðferðir til að minnka verki,
viðhalda hreyfigetu og starfsfærni
fólks og bæta hvorutveggja hjá
þeim sem þess þurfa. Þá þekkja
þeir leiðir til að koma í veg fyrir
meiðsli og álagseinkenni meðal
annars vegna einhæfra starfa og
rangrar líkamsbeitingar eða þjálf-
unar í íþróttum. Yfirgripsmikil
þekking á líkama mannsins og
SJÚKRAÞJÁLFARAR
kynnast skjólstæðing-
um sínum iðulega vel
enda eru þeir oft og tíð-
um í nánum samvistum
við þá í langan tíma.
Hér er Linda Laufdal
Traustadóttir, sem er
sjúkraþjálfari á bækl-
unardeild Landspítal-
ans, að þjálfa sjúkling
eftir beinbrot.
sem kemst ekki út úr húsi til dæm-
is vegna lélegrar heilsu eða slæms
aðgengis að heimilum þess. Miðar
þetta meðal annars að því að fólk
geti útskrifast fyrr en ella aí
sjúkrahúsum.
Starf sjúkraþjálfara er því afar
fjölbreytt og starfa langflestir þeir
sem hafa lokið náminu við fagið
með einum eða öðrum hætti. Þeir
vinna gjaman í teymi meðal annars
með læknum, hjúkrunarfólki, iðju-
þjálfum, stoðtækjafræðingum, sál-
fræðingum og félagsráðgjöfum að
því að finna leiðir til að hjálpa fólki
að aðlagast nýjum og breyttum lífs-
stíl í kjölfar áfalla og til að kenna
fólki að lifa með verki eða aðra
kvilla sem hafa áhrif á daglegt líf.
Lengi vel voru það fyrst og
fremst konur sem lærðu til sjúkra-
þjálfunar en hin síðari ár hefur
áhugi karla aukist mjög á faginu.
Er svo komið nú að allt að helm-
ingur nemenda hvers námsárs eru
karlar.
eða rúnnaðir
Sturtuhorn
• Baðkars, stu
Við Fellsmula
Simi 588 7332
OPIÐ:
ánud. - föstud. kl. 9-18, laugard
V/önduð vara
sr
a
d&staeðus tu verðnnv>
RABGBEiBSLlifí . ( ^