Alþýðublaðið - 12.03.1934, Blaðsíða 7

MÁNUDAGINN 12. MARZ 1934.
ALPÝÐUBLAÐíÐ
S
Verkamannabústaðirnir.
(Frh. af 1. síðu.)
546700 kr^ og vom lán af þvi
iU'm 464 700 kr., en framlög fé-
lagsmanna um 82 000 kr. Bygð
eru 14 sambygð hús og tvílyft
með kjallara, og em 4 fbúðir í
flestum húsunUm. Ibúðirnar eru
tveggja og þriggja herbergja, með
sérstöku eldhúsi og baðherbergi
og geyms.lu í kjallara fyrir hverja
íjbúð, en sameiginlegu þvotta- og
þurk-herbergi í kjallara hvers
húss. Sameiginleg miðstöð er fyr-
ir alla verkamannahústaðina, og
heitt vatn alls staðar i eldhús-
um. Miðstöðin er hin stænsta
hér á landi. Rafmagnsvél-
ar eru til suðu, en fyr-
ir skömmu hefir náðst til
gass, og nota sumir það með-
fram. Eldhúsið er það rúmlegt,
að nota má það til að matast f.
Ytri forstofa er sameiginleg, en
inrrri fonstofa í hverri íbúð.
Hverju húsi fylgir sérstök lóð,
og má skifta henni milli fbúðanna
ihúsinu. Verða þar grasfletirmeð
trjám, en í húsagarðinum milli
álmanna er rúmlegur leikvöllur
fyrir börnin, með rólum og sand-
kössum. ^Rimlagirðingar fylgja
tmeð í verðinu inn í húsagarðin-
ium, en steypt girðing að Hring-
braut.
Söluverð (byggingarkostnaður)
og framlag félagsmanma til
hverrar íbúðar hefir verið eins
og hér segir:
mun reynslan smám saman valda
ýmsum breytingum, bæði á fyrir-
komulagi bygginganna o. fl., en
býrjunin er þannig, að allir
hljóta að sjá yfirburði þessa fyr-
irkomulags fram yfir einkabygg1-
ingarnar. Stefna Alþýðuflokksins
í byggingamálum bæjanna hefir
reynst affarasælust. Allflestir
eða jafnvel allir íbúarnir mundu
hafa orðið að vera áfram: i léleg-
um og dýrum íbúðum, ef bygg-
ingafélagið hefði ekki verið stofn-
að* og lögin þannig framkvæmd.
pess skal getið, að hingað til
heflr byggingasjóðurinn ekki
greitt hærri vexti af lánum sín-
\m en hann hefir fengið aftur
hjá Byggingaíélagi verkaananna
og stul\nkigur rikisins pví ein-
imgis veridi faliim í lánsútvegun.
Erlendis eru vaxta- og afborg-
ana-kjör slfkra byggingafélaga
oft 2—3 0/t|, í ,stað 6% hér til sið-
ustu áramóta og síðan 5<>/o.
Verkamannabústaðir bygðir
1934.
Stjórn Byggingafélagsins sótti
um lán til byggingasjóðsins sl.
haust, til að reisa nýja verka-
mannabústaði. Magnús Sigurðs-
son bankastjóri hefir i utanför
sinni nýlega útvegað sjóðnum lán
erlendis, samtals 225 þús. kr. til
42 ára, með 5<>/o vöxtum og af-
fallalaust Auk þess hefir sjóður-
inn eigið fé til útiána, og hefir
Söluverð. Framlag.
3 herbergja íbúð, stærri teg. 11 322,94 1698,44
3 — — minni — 10615,87 1592,38
2 — 8 492,69 1273,90
Sérhver eigandi sér um viðhald
innan íbúðar sinnar, en annað
viðhald er sameiginlegt. Félags-
stjórniin er óláunuð, en félagið
Ihefir i sinni þjónustu ráðsmann,
er innheimtir gjöld, kyndir mið-
stöð og annast önnur sameig-
inleg störf. Félagið gneiðir aila
skatta af húsunum, lóðagjöld,
vexti, afborganir, kyndingu, inn-
heimtu gjalda og sameiginlegt
viðhaid, en eigendur íbúðanna
endurgreiða félaginu þetta alt
með föstu mánaðargjaldi, sem
hefir verið
á 3 herb. íbúð, stærri teg. 70 kr.
- 3 — — minni — 66 —
- 2 — — 53 -
eða nálægt 8°/o af verði í'búðlannfl
á ári. /Þetta mánaðargjald á að
geta Iækkað um 3—4 kr. á fbúð
síðari hluta þessa árs.
Kolakostnaður á íbúð yfir árið
(heitt vatn og upphitun) hefirorð-
ið 157 kr. fyrir 3 herb. og 120 kr.
fyrirr 2 herb. íbúð. Húsin hafa
verið upphituð 8 mánuði ársins,
en heitt vatn hefir verið alt'ár-
ið. Kolaeyðslan hefir samtals orð-
i:ð 200 tonn á árinu (140 tonn til
upphitunar húsanna og 60 tonn
til heita vatnsins).
/Það mun óhætt að fullyrða; að
ef menn hefðu leigt þessar fbúðir
annars staðar, hefði leigan orðið
tpöföld á við það, sem kaupend-
ur íbúðanna greiða nú, en þeir
eignast með þessum mánaðar-
gjöldum húsin á 42 árum. Tak-
mc/rk fékigsins er að bgggja
snnám sctmm fijrir al'a alpýd.u-
\mmrt, l bœnum, pá, sem vilja og
geftt smt pessimi bodum, gódar
og ódýmr ibú'bir. Að sjálfsögðu
því sjóðstjómin lofað Bygginga-
félaginu minst 400 þús. kri láni.
Að viðbættu framlagi væntan-
legra kaupenda fær stjóm Bygg-
ingafélagsins til umráða fé, sem
nægir til að byggja um 50 nýjar
ípubtr á pessn ári, þó þannig, að
hústn verba líklega ekki fullgerb
fyr en 14. maí 1935, en verktd
vercrar hafið nú pegar á pessu
vorj eba sumri.
Jón Þorláksson borgarstjóri
bauð félaginu lóðir undir hús
austanvert Hringbrautar, frá
Laugavegi til Bergþórugötu.
Heitt laugavatn var fáaniegt í
hús bygð þar, en því miður verð-
ur ekki hægt að taka þessu til~
boði af tveim ástæðum: Lóðirnar
eru alt of litlar — ekki hægt að
hafa grasfleti — og umferðin um
HTÍngbnaut —- Hafnarfjarðarakst-
urinn — er of mikil til þess, að
beppilegt sé að hafa þar verka-
mannahústaði, með fjölda smá-
barna. Þá em ekki aðrar lóðir
fáanlegar í þetta sinn, en fram-
hald gömlu lóðanna til austurs,
við Hringhmut, Ásvallagötu og
Hofsvaliagötu, en þær lóðir em
líka mjög hentugar. Verkamanna-
bústaðimir, sem bygðir verða á
þessu ári, verða þvi bygðir þar,
og mynda þá ásamt bústöðunum
frá 1932 ferhymda sambyggingu
milli fjögra gatna, alpýcmhverf-
iíð í Vesíurbcmum.
Skipulag bæjarins utan Hrjrtg-
brautar er nú í undirbúningi hjá
bæjarstjóm, og verður unnið að
því á næsta ári, enda er það ó-
hjákvæmilegt, þar sem lóðir em
að verða ófáanlegar innan Hring-
brautar. Nauðsynlegt verður við
ákvörðun þessa skipulags, að á-
kveða rúmleg og sólrík svæði á
nokkrum stöðum fyrir hverfi al-
þýðubústaða, svo sem 100—200
íbúðir á hverjum stað, með næg-
tun lóðum fyrir grasfleti, sem
Byggingafélagið geti snúið sér að
smám saman, og þar á meðal
séu minst 2—3 hverfi austanbæj-
ar.
Fyrirkomulag á hinum nýju
verkamannabústöðum verður
sennilega mjög svipað þeim, sem
fyr vom bygðir, 2 og 3 herbergja
íbúðir með eldhúsi, baðherlb/ergi
og öllum þægindum. Bráðlega
mun verða auglýst eftir kaup-
endum íbúða og síðan ráðgast
samieiginlega við kaupenduma
um fyrirkomulagið. Stofnsndur
félagsins hafa eftir samþyktum
þess forgangsrétt að íbúðunum;
en síðan koma skuldlausir fé-
lagsmenn í þeirri röð, er þeir
gengu í félagið, Þieir, sem kaupa
íbúðir, verða látnir sitja fyrir um
verkamannavinnu að öðrru jöfnu.
Það reyndist mörgum félags-
manni mikil stoð við íbúðakaup-
in árið 1931 og ’32.
Ég minnist þess, er ég sat í
bæjarstjóm Reykjavíkur fyrir
nokkmm ámm, er Alþýðuflokk-
urinn í bæjarstjóm bar fram til-
lögur um að bæta úr húsnæðis-
vandræðunum með því að byggja
fyrir 1 millj. kr. alþýðuíbúðir. I-
haldið í bæjarstjóm kolfeldi til-
löguna, ta’.di hana firm eina og
Alþýðuflokksmenn skýjaglópa, að
koma fram með anmað eins. Nú
hefir A 'p ý buflo lckurMn komið
þessum málum í rétt horf, og
um krossmeissu 1935 hefir hann,
með Byggingafélaginu og þrátt
fyrir andstöðu ihaldsins í bæjar-
stjórn og á þingi, bygt alþýðu-
iibúðir fyrir um 1100 pús. kr. Er
þetta þó að eins upphafið að
gerbneytingu þeirri á húsnæði al-
þýðunnar í bæjum landsins, sem
Alþýðuflokkurinn berst fyrir og
mun leiða til sigurs. það reynist
^svo í Iþestsum málum sem flestum
öðrum, að alpýTSan verour sjálf
«9 bjanga sér med samfökum s;\n-
iUm, hvort heldur sem er á sviði
stjórnmála, verkamála eða sam-
vinnumála.
Næsta skrefið í húsnæðismál-
um alþýðunniar í bæjunum er að
heimila byggingasjóðum a;ð lána
byggingafélögum alþýðu og bæja-
félögum enn meir til húsabygg-
inga, t. d. 95o/o, þegar íbúðir eru
teigpar út, svo að hægt sé að út-
vega góðar og ódýrar ibúðir
peim, sem ekki geita keijpt pœr.
Enn fnemur að mynda sameigin-
Leg \n byggtngasjób fyrir alt land-
ið, svo að lán geti fengist til
minni kaupstaða og kauptúna,
sem ieiga óhægra um lántökur en
Reykjavík. Þá væri og heppilegt;
samhliða sameiginlegum lánsút-
vegunum, að áœUa fijrlrfmjn, að
minsta kosti fyrir eitt ár í senn;
hve mikið yrði reist af alþýðuí-
húðum í landinu, og hafa srm
iei,gM’\eg innkmp á efni tjl p 'J( m.
Þá nytu smærri kauptúnin, sem
litið byggja, stórkaupanna, sem
yrðu við sameiginlegu innkaupiu
Sjálfsagl væd einnig ap noia
pe'ssi scmeig'n’egu innkaup ogá
œflun vib byggingu húm í sveit-
um, er fengju lán úr Bygginga-
og landnámssjóði. Alþýðuflokk-
urinn er brautryðjandi í þessum
málum og mun beina sér af alefli
fyrirr skipulagningu þeirra maó
löggjöf og án. löggjafar, meb eig-
:\n srmtökum, hann mun uppræta
beilsuspillandi híbýli og skapa
heilbrigð og vönduð híbýli fyrir
alþýðuna. Verði Alþýðuflokkur-
inn öflugar á alþingi eftir næstu
kosningar, mun hann marka enn
dýpri spor í þessum málum.
Hédpin Valdlmarsson.
Vitamfn fi smjðrlífiri.
Eins og kunnugt er, hafa stærstu smjöTlíkisverksmiðjurnar í
Noregi, Danmörku og Sviþjóð framleitt vltamínsmjörlíki a’.Iicngi
og er sú framleiðsla fyrir löngu komin í svo fastar skorður,
að fáir efast um að vítamín-smjörlíki geti jafnast fullkomlega
að fjörefnainnihaldi við nýtt sumarsmjör,.
Siðastliðið ár hefir Hf. Smj örlíkisgerðin „Smári“ unnið að
því, að gera smjöriíki sitt ríkara af fjörefnum. Eins og tekið
hefir verið fram, hefir vitamín-smjörlíki (smjörlíki með sama A-
og D-vítamíninnihaldi og smjör) verið framleitt lengi erlendis,
en yfirleitt hefir þótt vandkvæðum bundið að framleiða víta-
minsmjörlíki, sem hefir þótt jafngott á bragðið og bezta smjör-
líki. H.f. Smjörlíkisgerðin Smári var fyrsta verksmiðjan, sem
blandaði smjöri í smjöriíki sitt, en lög beimiluðu ekki að
blanda nema 5 0/0 af smjöri, svo engan veginn var með þvi
trygt nægilegt fjöriefnamagn. Ýms önnur efni hefir verksmiðjan
reynt, er gáfu fjörefnainnihald á við smjör, en rieyndust óruot-
hæf vegna þess, að smjöriíki, sem þeim var blandað í, misti
smjörbmgðið, en smjörbragðið fær smjörlíkið eins og kunnugt
er með' því að blanda það sm jöri, mjólk eða rjóma.
Flestar stærstu verksmiðjur(nar í Noregi hafa hins vegar vita-
míin-efni, sem gerir það að verkum, að smjörií'kið heldur smjör-
bragðinu þó því sé blandað í, og hefir verksmiðjunni tekist að fá
einkaumboð fyrir þetta efni. Það er fra „Apotekernes Labora-
torium” í Oslo og staðfest rannsókn á því, undirskrifuð af
prófessomum við „Universitetets FysLologiske Institut" hefir
verksmiðjan liggjandi hjá sér tíl sýnis þeim, er óska. SmjörJfki,
sem því er blandað í (750 gr. í tonnið) fær sama vítaminrinnj-
hald og sumarsmjör, bæði A og D. Verksmiðjan hefir leitað á-
lits hérlendra og erlendra vísindamanna um það, hvort þeir
teldu æskiliegt að hafa vítamín-imnihald moira en smjörs, og virð-
ast þeir vera þeirrar skoðunar, að réttast muni að svo stöddu
vera að miða við smjörið, enda gera verksmiðjur erlendis það
yfirieitt, en eins og kunnugt er, er hægt að auka vítamíninni-
haldið eftir geðþótta.
I tiiefni af 15 ára afmæli verksmiðjunnar byrjar hún sölu á 1
vítamin-smjörlíki. En þetta nýja smjörliki hefir fleiri kostL
Verksmiðjan hefir byrjað nýja framl'eiðsluaðíerð, sem hefir í för
með sér, að smjörlíkið er eins og smjör til að steikja í. þetta
nýja smjörlíki kallar verksmiðjan „olivenierað“, en rneð þessari
framleiðsluaðferð er eins og kunnugt er leyst eitt af erfiðustu
viðfangsefnunum í framleiðslu smjörlíkis.
É<> útvega frá Noregf:
Þalchella
Sími 1830. (Steinhella, „skifeitt) Pósthólf 736
í svörtam, biáum, dökkum, grænum,
gráum og ryðrauðum litum.
I
Hellu
óslipaða, hálfslipaða eða sandslipaða á sólbekki, tröpp-
ur, gólf, stiga og gangstéttir, í bláum og ryðrauðum litum.
Slípaða hefilu
í bláum, ljósum og ryðrauðum litum á sólbekki, i glugga-
kistur, í borðplötur og til að klæða með veggi m. m
Notið þetta fagra xog endingargóða byggingarefni'
sem er sérstaklega hentugt i okkar breytilegu veðráttu
Sýnishorn fyrirliggjandl.
Verðlistar og allar upplýsingar gefnar þeim, er óska.
%
Nikulás Friðriksson,
Hfinflbraut 126. — Reykiasík,
einkaumbnðsmaðar á tslandi fyrir
' A S VOSS SKÍFEBRUD og A S STEN & SKIFER,
EERGEN.
I