Morgunblaðið - 24.07.1998, Page 35

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 24. JÚLÍ 1998 35

MINNINGAR
voru síðan fjarlægð nokkrum áram
síðar með lýtaaðgerðum.
Cýrus var ekki hár í loftinu þeg-
ar hann fór að vinna fyrir sér með
almennri verkamannavinnu, bæði í
byggingavinnu og þó sérstaklega
hjá Eimskip við höfnina, og þar
vann hann lengst af á lyfturum. Ég
minnist þess að verkstjóri hjá
Eimskip sagði mér frá því, að á
stríðsárunum hafi komið skip með
stór og löng hitaveiturör til Hita-
veitu Reykjavíkur, en þá var verið
að leggja slík rör í allar götur bæj-
arins. Vegna plássleýsis og
þrengsla á hafnarbakkanum var
oft erfitt um vik að koma þessum
stóru rörum á sinn stað. Verk-
stjórinn og stýrimaður skipsins
höfðu staðið upp í brú skipsins og
voru að fylgjast með vinnu verka-
mannanna á hafnarbakkanum. Þá
hnippti stýrimaðurinn í verkstjór-
ann og benti á Cýrus þar sem hann
var að færa til rör á lyftaranum
sínum og sagði: Ég hef verið að
fylgjast með þessum unga pilti, og
þó ég hafí víða farið þá hef ég
aldrei séð neitt í líkingu við það
hvernig hann virðist alveg fyrir-
hafnalaust getað athafnað sig í
þessum þrengslum. Eftir á að
hyggja var þetta rétta lýsingin á
verklagni Cýrusar. Enda voru
honum iðulega falin verk í hendur
sem aðrir höfðu gefist upp á. Arið
1952 fór hann að stunda leigubif-
reiðaakstur á eigin bíl, og hafði
það síðan fyrir atvinnu til ársins
1992 að hann varð að hætta vegna
heilsubrests. Cýrus var vinfastur
og traustur maður, sem aldrei
mátti vamm sitt vita, og einstakur
fjölskyldufaðir. Hann hafði yndi af
góðri tónlist, og hann var mjög
góður bridsmaður enda hafði hann
unnið til fjölda verðlauna. Sam-
fylgd okkar Cýrusar hófst fyrir 58
árum þegar ég kynntist systur
hans, Hansínu Sigurbjörgu, og
þessi samfylgd átti eftir að þróast í
vináttu sem ég minnist ekki að á
hafi fallið skuggi. Og ekki varð
konan hans, Guðlaug Magnúsdótt-
ir, til að skyggja á þá vináttu. Við
hjónin vottum Guðlaugu og börn-
unum okkar innilegustu samúð, við
vitum að söknuður þeirra er mikill,
ekki síst augasteinsins hans, Bald-
urs litla. Guð blessi ykkur.
Eyjólfur R. Eyjólfsson.
Nú þegar við kveðjum þig, kæri
móðurbróðir, langar okkur til að
minnast þín með nokkrum orðum.
Af mörgu er að taka, því varla var
farið í ferðalag eða á mannamót að
þú værir ekki alltaf mættur, með
allar þínar skemmtisögur og brand-
ara, það var á fárra manna færi að
segja frá eins skemmtilega og þú
gerðir. Gaman var líka í fjölskyldu-
ferðunum, þegar þú smalaðir saman
frændfólkinu og farið var í dags-
ferðir með nesti, ekki fór nú illa um
fólkið á yfirbyggðum vörubílspallin-
um því það voru jú bekkir til að sitja
á og var alltaf glatt á hjalla, mikið
var sungið og trallað í þessum ferð-
um.
Alltaf munum við eftir því þegar
þú keyptir þér nýjan bfl og bauðst
ömmu prufukeyrslu því fátt þótti
henni skemmtilegra en að fara í
bfltúr bæði langa og stutta. Mikið
þótti okkur gaman að fá þig í heim-
sókn, þú hafðir alltaf fréttir að færa
okkur af fjölskyldunni því þú varst
svo fjölskyldukær og manna dug-
legastur að heimsækja bæði unga
og aldna.
Manstu, Cýras, þegar þú komst
með frændfólkið í heimsókn í Víði-
dalinn, þegar ég var að passa Þor-
björgu dóttur Laugu sem var ráðs-
kona í veiðiskálanum? Svo fórst þú
að koma einn og ég hélt að þú værir
að koma til mín, en viti menn, þú
varst þá bara að heimsækja ráðs-
konuna, sem seinna varð konan þín.
Að lokum langar okkur að þakka
þér, elsku Cýrus, hvað þú varst
hjálpsamur og góður við hana
mömmu okkar. Við eigum eftir að
sakna þín en minningamar um þig
eiga eftir að ylja okkur.
Elsku Lauga, Þorbjörg, Katrín,
Hjörtur, Ellen og afabörn, megi
Guð styrkja ykkur.
Helga, Rósa og Ásta.
UNNURASTA
FRIÐRIKSDÓTTIR
+ Unnur Ásta
Friðriksdóttir
fæddist á Isafírði 9.
maí árið 1956 og lést
í Reykjavík 14. júlí
síðastliðinn. Unnur
var dóttir Friðriks
Sigurbjömssonar,
lögfræðings, f. 2.9.
1923, d. 1986, lög-
reglustjóra í Bolung-
arvík og síðar blaða-
manns á Morgun-
blaðinu og próf-
stjóra Háskóla Is-
lands, og Halldóra
Helgadóttur, sjúkra-
liða, f. 15.4. 1932. Bræður Unnar
Ástu era Friðrik, f. 1951, og Þor-
valdur, f. 1952. Son-
ur Unnar Ástu er
Anton, f. 11. aprfl
1991. Dóttir Unnar
Ástu er Halldóra
Helga Óskarsdóttir,
f. 21. febrúar 1978,
myndlistarkona í bú-
sett í Svíþjóð. Henn-
ar maður er Mats
Westling, tölvunar-
fæðingur í Hud-
rikswall, sonur
þeirra er William, f.
14.10.1997.
Útför Unnar Ástu
verður gerð frá
Fossvogskapellu í dag og hefst
athöfnin klukkan 13. 30.
Unnur er skírð í höfuðið á fóður-
systur sinni, Ástu Sigurbjörnsdótt-
ur, sem dó ung af slysföram og í
höfuðið á föðurömmu sinni, Unni
Haraldsdóttur, sem ættuð var úr
Fljótshlíð, dóttir Haralds Sigurðs-
sonar á Sandi í Vestmannaeyjum.
Hún var systir Fjólu Haraldsdótt-
ur, Rúriks Haraldssonar leikara og
Rögnu Haraldsdóttur sem gift var
Jóhanni Gunnari Ólafssyni, sýslu-
manni á Isafirði.
Föðurafl Unnar Ástu er Sigur-
bjöm Þorkelsson, kaupmaður í Vísi,
frá Kiðafelli í Kjós. Sigurbjörn var
fæddur árið 1885, mikil félagsmála-
kempa og stofnandi ýmissa félaga
eins og KFUM og ÍR. Frá honum
er mikill ættbogi. Hann varð há-
aldraður. Hann mundi nær orðrétt-
ar samræður flestra þeirra sem
hann kynntist á sinni löngu ævi og
skráði samviskusamlega í fimm
binda ævisögu sína sem spannar
nær heila öld og heitir „Himenskt
er að lifa“. Afi Unnai- í móðurætt
var Helgi Ólafsson, kennari á Akur-
eyri, af skagfirskum ættum og móð-
uramma hennar er Wallý Þ.
Ágústsdóttir, kona spök af viti og
lífsreynslu sem lifir enn í hárri elli í
Reykjavík.
Fyrsta æskuheimili Unnar var
lögreglustjórabústaðurinn í Bolung-
arvík á Miðstræti 1. Þar var menn-
ing í hávegum höfð, bókmenntir,
myndlist og tónlist. Þar var vin-
margt og gestkvæmt. Langamma
Unnar, Guðlaug Guðnadóttir skáld-
kona frá Villinganesi í Skagafirði,
dvaldi þar í skjóli sonardóttur sinn-
ar um tíma og skáldmæltir húman-
istar eins og Steinn Emilsson jarð-
fræðingur og Ingimundur Stefáns-
son kennari vora tíðir gestir.
I sérstöku bókaherbergi svign-
uðu hillur undan íslenskri menningu
í bland við klassíska hámenningu
Grikkja og Rómverja. Faðirinn
safnaði bókum, steinum og öllu sem
nöfnum tjáir að nefna, málaði olíu-
málverk og vatnslitamyndir þegar
tími gafst frá embættisverkum og
ýmsum ábyrgðarstörfum íyrir Bol-
víkinga. Sígild tónlist var leikin á
heimilinu. Á morgnana var drukkið
kakó og þá sett eitt tónverk á fón-
inn, gjaman eftir Beethoven, Smet-
ana, Dorvák eða Stravinsky, sem
faðirinn kynnti fyrir börnunum. Á
æskuheimilinu var stofnaður
músikklúbbur og komu vinir saman
á fimmtudagskvöldum þar sem tón-
verk voru kynnt og tónskáld og þá
vora ljósin slökkt og hlýtt á tónverk
af hljómplötum. Hljómlistarmenn
sem komu til Bolungarvíkur áttu
eftirminnilegar stundjr á þessu
æskuheimili Unnai’ Ástu. Unnur
ólst upp í ástríki foreldra sinna.
Vinkonur hennar voru dætur Finns
Jónssonar og María Kjartansdóttir,
dóttir Kjartans Guðjónssonar, sem
bjó ásamt stórum fjörmiklum systk-
inahópi handan götunnar í Mið-
stræti. Meðal fjölskylduvina voru
menningarfrömuðirnir Ragnar H.
Ragnars á ísafirði og Jóhann Gunn-
ar Ólafsson sýslumaður og fjöl-
skyldur þeirra. Það var blómstrandi
mannlíf á Vestfjörðum í þann tíma.
Þjóðmálin vora rædd af áhuga á
æskuheimili Unnar Ástu en foreldr-
ar hennar vora í forystu félaga Sjálf-
stæðisfólks í Bolungarvík. Það var á
þeim tíma þegar Sjálfstæðisflokkur-
inn vildi öllum íslendingum vel og að
allir hefðu jafnan aðgang að góðri
menntun og heilbrigðisþjónustu, á
þeim tíma sem lagður var grannur
að réttlátu þjóðfélagi. Þá blómstraði
atvinnulíf í Bolungarvík. Þar vora
duglegustu útgerðarmenn og sjó-
menn landsins, með Einai’ Guðfinns-
son í broddi fylkingar. Þá hafði Bol-
ungarvík verið mesta verstöð Vest-
fjarða um aldir eða allt frá því er
Þuríður sundafyllir setti Kvíamið.
Það var á þeim tíma áður en frjáls-
hyggjan var gerð að trúarbrögðum
og Bolvíkingum var bannað að veiða
fiskinn á miðunum; áður en kvóti var
fundinn upp og réttur til fiskveiða
tekinn af Bolvíkingum.
Svo flutti fjölskyldan suður. Unn-
ur gekk í Miðbæjarskólann og
Hagaskóla. Hún æfði ballett og
frjálsar íþróttir og varð í fremstu
röð á frjálsíþróttamótum undir
stjórn Guðmundar Þórarinssonar,
hins mæta íþróttakennara og æsku-
lýðsleiðtoga hjá ÍR. Sumur æskunn-
ar liðu fljótt við leik og störf. Fjöl-
skyldan eyddi frítíma sínum á
sumram og jafnvel vetrarleyfum í
sumarbústaðnum Brekkukoti á
Kiðafelli í Kjós. Á Kiðafelli hafði
Svartkell katneski numið land og
þar var beðin fyrsta kristna bænin
sem skráð er á íslensku og er svona:
„Gott ei gömlum mönnum gott ei
óram mönnum." Það útleggst heill
gömlum og ungum. Þar bjó Hjalti
Sigurbjörnsson, föðurbróðir Unnar,
með sinni stóru fjölskyldu og aðrir
ættmenn vora í sumarbústöðum og
voru þar fremstir meðal jafningja
Sigurbjöm afi og Unnur amma.
Fjölskyldualbúmin lýsa þessum
sumrum. Það er alltaf sól. Farið er í
skoðunarferðir um undraheima
fjörannar, sundferðir í hyljum Kiða-
fellsár, og sólböð. Um páska vora
góðbókmenntir lesnar upp við arin-
eld, þá var málað eða teiknað inn í
hlýjunni meðan skafrenningur barði
glugga. Þá vora þroskandi fjöl-
skylduferðir sem famar vora til
Mallorca og Alsír með Guðna í
Sunnu í upphafi sólarlandaaldar ís-
lendinga og menningarreisa á slóðir
Arthúrs konungs og annarra kelta á
Cornwall, þar sem þegið var heim-
boð hjá þeirri gáfuðu konu, rithöf-
undinum heimskunna Daphne du
Maurier. Þessi mikla samheldni
fjölskyldunnar og samvera mótaði
líf Unnar Ástu. Hún kunni best við
sig á æskuheimilinu og hélt heimili
með foreldrum sínum og síðar móð-
ur til æviloka. Friðrik, faðir Unnar,
lést úr krabbameini árið 1986. Kom
þá í ljós að hann hafði skrifað undir
víxla hjá mönnum tengdum honum
sem hann treysti. Þeir greiddu ekki
skuldir sínar og kom það í hlut móð-
ur Unnar að vinna myrkranna á
milli og greiða af þessum skuldum
sem hundraðfólduðust í höndum
banka, víxlara og innheimtulög-
fræðinga. Lengi vel hélt hún í horf-
inu, var vakin og sofin í fimm ár og
gat borgað niður mikið af skuldum
af launum sínum sem sjúkraliði og
með því að reka sumargistingu fyrir
erlenda ferðamenn í húsi sínu. Þar
kom að álagið reyndist of mikið og
þrekið brast. Það var um sama leyti
og annað áfallið reið yfir þær
mæðgur, þær misstu aleiguna er
heimili þeirra brann á Þorláks-
messu árið 1991. Móðirin greindist
skömmu síðar með Alsheimer-sjúk-
dóminn sem leiðir til þess að fólk
glatar minninu og sjálfu sér. Hún
bjó í skjóli Unnar síðustu átta árin
þar til hún var flutt á deild fyrir
heilabilaða á Hrafnistu fyrir
nokkram mánuðum. Unnur Ásta
greindist með krabbamein í lungum
árið 1994 og gekkst þá undir um-
fangsmikla skurðaðgerð. Krabba-
meinið náði sér aftur á strik og vann
sinn fullnaðarsigur á fögram sum-
ardegi hinn fjórtánda júlí síðastlið-
inn. Unnur var hugrökk og þolin og
valdi sér ekki hefðbundnar leiðir í
lífshlaupi sínu. Hún unni börnum
sínum mikið og gladdist yfir vel- .
gengni þeirra.
Unnur valdi sér myndlist að ævi-
starfi. Hún byrjaði ung að mála ol-
íumyndir. Hún var vel að sér í
myndlist eldri málara og valdi sér
Van Gogh meðal meistara að fyrir-
mynd. Það var ekki einasta hin
kraftmikla sköpun Van Goghs í lit-
um og formi sem höfðaði til Unnar
Ástu heldur lífsþorsti hans og lífs-
hlaup. Unnur tók inntökupróf í
myndlistarskóla og flaug þar inn.
Hún stundaði nám um tíma gegnum
bréfaskóla en undi sér ekki að öðru
leyti á skólabekk. Myndlist Unnar
er kraftmikil. Myndir hennar era
dulúðugar, sterkar í litum. í þeim
skráði hún hugsanir sínar, gleði og
sorg. Þær era lausar við tepraskap,
eftiröpun eða væmni. Unnur málaði
eða teiknaði hvern dag og þó svo
hún yrði ekki gömul þá er ævistarf-
ið mikið í myndverkum hennar.
Hún hélt aðeins eina formlega
myndlistarsýningu um ævina að
öðru leyti en því að á heimili hennar
og foreldra hennar sem lengi stóð á
Harrastöðum í Skerjafirði var ávallt
að sjá ný og fögur myndverk eftir
hana. Á sumram málaði Unnur úti í
Breiðafjarðareyjum. Þar dvaldi hún
ásamt foreldrum sínum og dóttur
og tíkinni Kolu um hásumarið í höll *- -
sumarlandsins, snotra eyjahúsi á
Ólafsey í Stóru-Tungueyjum. Þar er
ægifagurt, þar varðar hin fagra
smágerða sæhvönn sundin. Falla-
straumarnir mynda ramma um
sköpunarverkið og framkalla smæð
mannsins andspænis kröftum nátt-
úrannar. Margbreytileg birtan, lit-
ir, fuglalífið og náttúruöflin,
straumar og stormar skila sér í
mjög öflugu tímabili eyjamynda í
myndlist Unnar Ástu. Þar sátu þau
gjaman þrjú saman í litadýrðinni og
máluðu, Unnur Ásta, dóttir hennar
. Halldóra Helga og afinn Friðrik,
meðan selir kíktu forvitnir á þau af
eyjasundunum. Himininn er breyti-
legur, form og litir á himni er ein-
stök sýn sem ekki verður endurtek-
in um milljónir milljóna ára. Sá sem
kann að meta margbreytileika him-
insins hefur alltaf eitthvað að gleðj-
ast yfir dag hvem og hver sá sem
gleðst yfir fegurð himinsins er ham-
ingjusamur maður.
Þorvaldur Friðriksson.
JON
ÞORSTEINSSON
+ Jón Þorsteins-
son fæddist í
Garðakoti, Dyrhóla-
hreppi, Vestur-
Skaftafellssýslu, 17.
febrúar 1912. Hann
lést í Sjúkrahúsi
Suðurlands 15. júlí
síðastliðinn. Hann
var sonur hjónanna
Þorsteins Bjarna-
sonar og Sigurlínar
Einarsdóttur.
Eiginkona Jóns
er Sigurlaug
Björnsdóttir. Börn
þeirra eru Bjöm,
Sigurli'n og Vigdís.
Jón verður jarðsunginn frá
Oddakirkju á Rangárvöllum í
dag og hefst athöfnin klukkan
14.
Jón Þorsteinsson bóndi, vinur
minn og nágranni í 42 ár, andaðist á
Sjúkrahúsi Suðurlands á Selfossi
hinn 15. júlí eftir langa baráttu við
illskæðan sjúkdóm sem batt hann
við hjólastól í sex og hálft ár.
Of sjaldan gaf ég mér tíma til að
líta á Jón eftir að hann var óvinnu-
fær en þegar ég hitti hann kvartaði
hann ekki undan neinum veikindum
en þá mátti heyra á honum að hans
tími væri kominn til að kveðja.
Æðraleysi og þolgæði fylgdi honum
til síðustu stundar.
Ég kynntist Jóni fyrst á vertíð í
Vestmannaeyjum líklega 1942. Mér
þótti þægilegt að hitta Jón, við vor-
um báðir Skaftfellingar og okkur
fannst víst að við ætt-
um báðir eitthvað í
hvor öðram. Jón var
harðduglegur og eftir-
sóttur vertíðarmaður.
Jón var sveitamaður
í húð og hár, hann hóf
búskap árið 1946 á
Litluhólum í Dyrhóla-
hreppi, með eftirlifandi
eiginkonu sinni, Sigur-
laugu Bjömsdóttur frá
Svínadal. Þau hjónin
eignuðust fjögur börn,
tvo syni og tvær dæt-
ur, þau misstu annan
soninn í fæðingu en
þeir voru tvíburar. Þau sem upp
komust, Björn og Sigurlín, eiga
heima í Rifshalakoti og Vigdís, gift
Grétari Óskarssyni búsett á Selja-
völlum, A-Eyjafjöllum.
Jón var mikill ræktunarmaður
bæði á jörð sína og búpening. Hann
var sérlega glöggur á allt sem snert-
ir búreksturinn, fljótur að tileinka
sér tækni og nýjungar. Þau hjónin-
áttu afburðagóðar mjólkurkýr sem
lengi munu skila sér í ræktun kúa-
stofnsins hér á landi. Búfé þeirra
var alltaf vel fóðrað enda alltaf vel
til fóðurverkunar vandað.
Jón var að mörgu leyti sérstæður
persónuleiki, hreinskiptinn og
áreiðanlegur í öllum viðskiptum.
Gat verið glettinn og húmoristi góð-
ur, í góðra vina hópi. Sem nágranni
var hann greiðvikinn með afbrigð-
um, alltaf reiðubúinn að gera manni
greiða. Þá var aldrei spurt um hvað
dygði, heldur hvað get ég gert fyrir
þig, og þá stóð ekki á því sem um
var beðið. Það var athygli vert hvað
Jón var veðurglöggur og get ég al-
veg játað að mér reyndist oft betur
að fara eftir veðurspá Jóns en Veð-
urstofunnar.
Þessar línur sem ég skrifa era
sérstaklega í þakklætisskyni við
Jón og fjölskyldu hans, fyrir gott
nábýli í marga áratugi sem hefur
verið mér mikils virði.
Að heilsast og kveðja það er lífs-
ins saga, eina leiðin við þeim þáttum
er að sættast við orðinn hlut; sökn-
uður segir til sín á kveðjustund, það
er manninum líka mikils virði, í
raun. Ég votta Sigurlaugu og fjöl-
skyldu hennar allri samúð. Við fjöl-
skyldan í Kastalabrekku biðjum
Jóni heitnum blessunar með þakk-
læti í huga.
Far þú í friði, friður guðs þig
blessi, haf þú þökk fyrir allt og allt.
Sigurður Jónsson.
Formáli
minningar-
greina
ÆSKILEGT er að minningar-
greinum fylgi á sérblaði upplýs-
ingar um hvar og hvenær sá,
sem fjallað er um, er fæddur,
hvar og hvenær dáinn, um for-
eldra hans, systkini, maka og
böm, skólagöngu og störf og
loks hvaðan útför hans fer
fram. Ætlast er til að þessar
upplýsingar komi aðeins fram í
formálanum, sem er feitletrað-
ur, en ekki í greinunum sjálf-
um.