Alþýðublaðið - 14.05.1934, Blaðsíða 3

MáNUDAGINN 14, mni ltí(M,
ALPÝÐUBLAÐIÐ
Dásemdir einrœðlsins
Eftir Stefán Jóh Stefánsson
Ekki líður svo nein ^ vika án .
þie&s að íhaldsblöðin íslienzku, þó
einkum „Morgunblaðið", flytji lof-
gerðargreeinir rnn ástandið í ©in-
ræðislöndunum. Þar leynir sér
©kki hrifnin og aðdáunin, ef minst
er á M,umoim eða Hitler. Guðm.
próf. Hannesson hefir átt nokkurn
þátt í þessum dásemdum iog
dekri við einræðið. Og nú síðast
birtist löng grein eftir þeninan!
mjög skriifandi höfund í nýút-
kominni „Eimreið". Er þar tals-
vert dvalið við kosti einræðisins
og ekki dregin fjöður yfir það,
að einræðisherramir hafi lyft
mörgum Grettistökum, er hinu
smáða lýðræði hafi verið ofvaxið.
Um framfarirnar á ftalfu undir
stjórn Mussolini er konxist svo
að orði í grein þessari:
„Flóar hctfa verid purkaðir og
rœkiaoír, nýbýli og sveitaporp
hafa potm upp, iðmður aukist
og borgir blómgmt, FJÁR-
HAGUR HEFIR BATNAÐ og'
oegir lamlsins aukist stómm.“
(Leturbreytingar hér.)
Ekki viedt ég hvaðan höfundin-
um koma heimildir þe&sarar frá-
sagnar, len víst eru þær vafasatm-
ar. En hér skal bent á aðrarheim-
ildir, sem tala öðru máli og örð-
ugt mun að vefiengja.
1 danska stórblaðlnu „Poiiti-
ken“ frá 26. april sl. birtist for-
ystugrein með fyrirsögninni „Hul-
in fátækt" (Skjult Fattigdom).
Ræðir grein þessd um ástandið á
ftalíu. Fer hér á eftir laualeg þýð-
ing á síðari hluta greinar þessar-
ar:
„Það er stundum talað um að
klæða sig skartiklæðum fátækt-
arinnar. Og það eru háværar
raddir um það, að ítalía fasist-
anna sé skorpið fátækraskýli, er
varpi skínandi skartklæðum yfir
eymd sina. Það eitt er vist, að
fjöldi tilskipana frá hendi Musso-
linjs leiðla í Ijós vissar staðreynd-
i'r, er varpa öðru ljósá yfir ftaiíú)
fasistanna en frásagnir sumra
skiem tifer öam a n n an;na.
Fyrsti' þátturinn í þessari stað-
reyndakeðju er hinn geysilega
miikli éekjuhalli á fjárlögimum,
sem talinn er að vera um hálfan
anhan milijarð dansikra króna,
miðað við 1. júni Að eins á síð-
ast' liðnum mánuði er minkamli
útflutnjngiir, er nemur 38 millj.
Atvjnmleijsw nær til eiihis fjórða
hluta ailra þeirra, sem trygðir eru
gegn atvinnuleysi. Það er langt
síðan að skattarnir eru komnár
upp úr öllu valdi, og félagsLeg
fmm fœrsla er sánalSHi.
I þiessu fjármálaöngpveiti hafa
ítölsku bankarnir, sem fyrir hvern
mun vilja halda peningaigenginu
óhreyttu, hvatt ríkisstjórmna til
þess að gera ráðstafanir til af-
niámis tekjuhalla fjárlagannia: og
aukinjs útflutnings, mieð því að
iæk'ka framleiðslufcoistnaðinn. Og
rikiastjórnin hefir tafarlaust hlýtt
þes’su boði.
Mieð stjörnartiliskipunum í síð-
astliðinni viku eru öll laun starfs-
manna ríikis og bæja og vinnu-
laun við opinberar stofnanir
lækkuð um 6 til !2<>/o. f kjölfar
þes® fnefir tafarlaust komið sams
konar lækkun á khupi verka-
manha.
Það er örðugt fyrir menn, sefh
lítið þekkja til ástandsins á ft-
alíu, að gera sér grein fyrir á-
hrifum þessara breytinga. Vinnu-
laun á ftaliu hafa alt af verið til-
töluiega mjög lá. Þau hafa lækk-
að hvað eftir annað á sí'ðastliðn-
aun 7 árum. Það er hægt að gera
sér hugmynd um þessi lágu iaun
með því að vita, að stór launa-
fLokkur, sem þó er undanþeginn
þiesísari síðustu launaiækkun, hef-
ir þau kjör, að kaupið er undir
65 kr. á mánuði, eða minna en 15
kr. á viku. Styrkur til atvinnu-
leysingjanna er þó enn minni en
þetta kaup.
Kaupkjörin á ítalíu eru nú
raunverulega niðri á þvi, lág-
marki, sem vér hér á landi teljum
ómjögulegt fyrir nokkra mann-
eiskju að framflieyta lífinu fyrir.
Gert er ráð fyrir að hinar síð-
us’tu stjórnarráðstafanir lækki
launaútgjöld ríkisins um 358 millj.
kr. En þó er eftir tekjuhalli, er
nemur yfir 1 milljarð króna. Og
það er eftirtektarvert, að ómögu-
legt hefir orðið að finna nokkr-
ar wruLegar nýjar tekjulindir. Þó
er það ef til viil huggun fyrir
þá fjölskyldufeður, sem int hafa
af höndum þá þjóðlegu .skyidu
að fæða og ala upp mörg börn,
og nú horfa með ugg og kvíða
fram á það, hvernig þeir geti
framfleytt fjölskyLdunni með
þrautlækkuðum vikulaunum, að
vita til þess, að skatturinn á ó-
gifta fólkinu hefir verið hækkað-
ur um 50%!
Þannig er hinn raunverulegi
fjárhagur á ítaliti fasistanna, með
„alt sitt aukna athafnalíf og fram-
farir“. Gullf'orði bankanna fjarar
út, Lággengið ógnar, verzlunin
færist saman, skattarnir bregðast,
lífskjörin versna — allar þessar
fjárhagslegu vísitölur benda nið-
ur á við, eins og þumalfingur
rómverska einræðisherrans í Cir-
cus maximus,
En ©imliestimar fara á nákvæm-
lega tilsettum tíma og betilarö-
hóparnir eru horfnir. Lögreglan
og hersveitirnar eru voldugar og
vel æíðar.
Menn hafa haldið fram ein-
ræðinu á þeim grundvelli, að
betra væri að vera ófrjáls þræJil
við fulla ketkatla en frjáls mað-
ur við tómt matborð. Einræðás-
stjórnimar áttu að Leysa krepp-
una, sem hinu ráðlausa og aunia
lýðræði befði lekki tekist.
En leinræðisstjórnirnar eru
Leiknar í einu: að hylja nekt sina
með skínandi skartklæðum, að
skrieyta staðreyndirnar og að
halda ,þjóðunum í þögn og þolin-
mæði. Þræidómurinn hefir ekki
fylt kjötkatlana. En þjóðin þegir.“
Þannig er ágæti einræðii'sins rétt
lýst, töiumar látnar tala og stað-
reyndunum teflt fram. Von er að
íhaldsblöðiin, „Eimreiðin" og
Guðm. Hannesson dásami þetta
áistand. Fyrir kosningarnar þarf
leinræðishugsjón íhaldsins á ska.rt-
klæð'um að halda. En þjóðán mun
sjá i gegnum skairthjúpinn og
eygja þar einkenni einræðiis og
þrældóms: aukið atvinnuJeysd og
vieiisnandi lífskjör allrar alþýðu.
Sporin hræða. Og islenzka alþýðú
vantar engan Mus'solini eða Hit-
Ler. Hana vantar aukið frelsi og
bætta afkomu. Og iþess vegna
mun ihaldið tapa og einræðis-
draumarnir aldriei rætast.
Stefán Jóh. Shefámson.
H Ti»r pykir tta8
Nemendahljómleikar Tóniist-
arskólans 22. oq 29. april
ótrniegt og pað er eðlilegt
í beáld sinni voru þessir hljóm-
Leifcar ekki að eins athyglisverð-
dr, heldur beinlíuis verulega
skemtilegir.
Nemendumir hafa þa'ð sameig-
inlegt, að vera skólanum og
kennumm sinum til mikils sóma,
en annars mjög ólíkir að leikni
og gáfum.
Verkin, sem leikin voru, út-
heimtu niörg næman skilning og
geysiLega leikni, eins og Ballade
í G-’moll eftdr Chopin, fiðlukon-
sert í E-:moll eftir Mendielssohn,
Chromat. fant. og fugue eftir
Bach og fantasie í D-moll eftir
Mozart.
Þetta eru verk, sem stærstu
snillingar heimsins leika .á h(ljóm-
leikum sínum og fá misjafna
dóma fyrir meðferð sína á þeim'.
Það má því enginn láta sér koma
til hugar, að þessir ungu nem-
endur Tónlistarskólans geri þeim
full skil, en óhætt er að segja
aö meðferöin var yfirleitt mjög
góð.
Margrét Eiríksdóttir lék á
hljómieikunuml í fyrra, þá að eins
18 ára, sónötu eftir Beethoven
af miklum skilningi og festu; hún
náði ótrúlega föstum tökum á
hónu erfiða Ballade Cbopinsi á
fyrri hljómleikum í Gamla Bíó.
Helga Laxness flutti hið geysi-
lega v-erk Bachs „Chromat. fant.
og fugue" af ótrúlegri leikni.
Sýnir það traust kennara skólajiis
á hæfileikum hennar, að fela
henni að túlka þetta fágæita lista-
verk.
Systkinin Kata og Björn Ólafs-
son virðast vera mjög efnileg.
Leikur þieirra beggja var mjög
öruggur og bar vott um ágætan
skiining á því, sem þau léku.
Katrin D. Bjarnadóttir lék „Ri-
oordanza“ eftir Liszt. Hún stund-
ar fiðlu- og píanó-spil á skóÞ
anum og hefir náð mikilli leiikní
á bæði hljóðfærin.
Á hljómleikunum léku 10 aðrir
nemendur skólans, sem allir
leystu sín verkefni mjög vel af
hendi.
Tónlistarskólinn er starfræktur
af hópi áhugamannia, er hafa
myndað félagsskap utan um hann
og H. R. Lifir skólinn þaninig að
miklu leyti á bónbjörgum og er
ilt til þess að vita, að ein >áf
okkar þýðingarmestu mentastofin-
unum skuli verða að búa við
slíkt.
Vitaínlega ætti Tónlistarskólinin
áð vera rekinn algerlega af rik-
inu, og verður þess vonandi
skamt að biða, að slík stofnun
þurfi ekki að seilast í vasa ein-
stakra áhugamanna til þess að fá
nægilegt fé til starfsins. K.
Gítrdínnsteognr.
»R EX“-stengur, einfaldar, tvö-
faldar og þrefaldar,.sem má lengja
og stytta, „505“ patentstengur
(rúllustengur), mahognistengur
messingrör, gormar. — Mest úrval
Ludvig Storr,
Laugavegi 15.
En nú yerast hinir ótrúlegustu hlutir. Nú er
búið til smjörliki, sem hefir vítamín, A og
D, eins og smjör og jafnvel meira.
Börnin eru farin
að tala um það
hvað Blái borðinn
sé góður.
Alt at bragðbeztnr - Blði borðinn.
Bestar i allar bðkar og aæsior smjðri tllaO steikja i.
Bragð er að, þá
barnið finnur.
Iðnsamband byggingamanna, Reykjavik,
Þriðjudaginn 15. þ. m. tekur skrifstofa vor til starfa í húsi Mjólk-
urfélags Reykjavíkur, Hafnarstræti 5, 3. hæð.
Frá þeim degi að telja ber öllum þeim sambandsfélögum, er
verk taka að sér, sem fer yfir 500,00 kr. hvort heldur er tínia- eða
ákvæðis-vinna, að gera skriflegan samning þar að lútandi við þann,
er verkið kaupir, og sýna samninginn í skrifstofunni áður en byrjað er
á verkinu. Slikar samningagerðir annast skrifstofan, sé þéss óskað.
Reykjavík, 13. mai 1934.
F. h. skrifstofu Iðnsambands byggingamanna.
Ólafur Pálsson.
Málningarvðrnr.
Löguð málning í öilum iitumí.
Distemper - — —
Mattfarvi, fjölda litir.
Olíurifið, — — *
Málningarduft, —
Langódýrast í
Títanhvíta.
Zinkhvlta.
Blýhvfta.
Terpentína.
Fernis.
Málning og járnvðrnr.
Sími 2876. Laúgsiveffi 25.