Alþýðublaðið - 30.12.1920, Side 1

Alþýðublaðid
öeíiö út al AlþýÖuflokknum.
1920
Fimtudagiaa 30. desember.
ciiŒynning.
Vegna vörutalningar verður skrif-
stofunum lokað 3.-6. janúar n. k.
JSanósverzíunin.
Ólög-leg- ráðstöfun, ogr
aftur ólög-leg-i
í gær var sagt frá því hér f
Iblaðinu, að skömtunarráðstöfun
landsstjórnarinnnar væri ólögleg,
þar eð engin heimild er til f gild
andi lögum, er leyfi að gera hana.
En í stsð Þess að segja að ráð
stöfunin væri ólögleg, hefði verið
réttara að segja að hún væri
ól’ógleg og aýtur óldgleg og ska!
það nú skýrt nánar.
Reglugerð Iandsstjórnarinnar,
sem fyrirskipar skömtunina og
gefin er út 25. okt., er sett sam
kvæmt lögum um heimild fyrir
landsstjórnina til ýmsra ráðstafana
út af Norðurálfuófriðnum (lög nr.
5. 1. febr. 1917 og viðaukanum,
lögum nr. 7, 30. júlí 1918). Eios
og sýnt var fram á í gær, þá
verður ekki á nokkurn hátt hægt
að koma því heim, að ráðstafanir
landsstjórnarinnar til þess að láta
alþýðuna spara hveiti og sykur,
séu til þess að tryggja landið
^egn afleiðingum Norðurálfuófrið-
arins. Ailir vita að tilgangurinn
með þessutn ráðstöfunum stjórnar-
tnnar, í öllu sfnu tiigangsleysi, er
það, að reyna með þvf sð bæta
úr gjaldeyrisskortinum erlendis, en
hver og einn veit jafnframt, að sá
skortur stafar ekki af Norðurálfu-
ófriðaum, heldur af of mikilli
peningaásælni nokkurra helstu auð-
manna landsins, og því, að þeir
réðu yfir íslandsbanka, en ekki
hann yfir þeim, eins og átt hefði
að vera.
Ráðstöfun sjórnarinnar er því
ólögleg, en hún er, eins og sagt
hefir verið, meira en ól'ögleg, því
lögin, sem liún &r gerð eftir
(nr. 5, 1 febr. 1917 og nr. 7,
30. jú!í 1918) kcimila alls ekbi,
etlii einu sinni til þess að
bæta úr afleiðingnm Norður-
áifuófriðarins, þessar sparnað-
arráðstafanir stjórnarinnar.
í 1, gr. laga nr. 5, 1. febrúar
1917, er ságt, bæði í greininni
eins og hún er upprunalega og
eftir að henni hefir verið breytt
með lögum nr. 7, 30. júní 1918,
að landsstjórninni heimilist Mað
gera ráðstafanir þær til að tryggja
landið gegn afleiðingum“ Norður-
álfuófriðarins, Ber segir i íögum
þessum." Þar með er greinilega
tekið fram, að landsstjórninni er
ekki heimilad annað en þaó, sem
tekið er fram í lögunum.
Lögin eru í 6 greinum, og hefir
þegar verið sagt frá efni 1. grein-
ar. 2. gr. byrjar þannig; „Lands-
301 tölubl.
stjórninni heimilast, ef þörfgerist:*.
Stðan er talið það sem landsstjórn-
inni er heimilt í sambandi við út-
lendar v'órur, en það er 1) að
kaupa fyrir íandssjóðs hönd bæfi-
legar birgðir af nauðsynjavörum,
2) að verja handbæru fé lands-
sjóðs til stíkra kaupa, 3) að taks
lán til þessa, ef nauðsyn krefji,
4) að banna innflutning á vörum
til landsins, nema með leyfi stjórn-
arinnar, og ákveða hve mikið skuli
lagt á vöruna*), 5) að taka einka-
sölu á einstökum vörutegundum,
útlendum eða innlendum. Ennfrem-
ur er landsstjórninni í grein þess-
ari lagðar þær skyldur á herðar,
að sjá um að vörur þær er hún
verzlar með, komi hinum ýmsis
landshlutum að sem jöfnustum not-
um í greininni er ekki einn staf-
uv sem heimilar landsstjórninni
að r&ðast á molasykur almennings,
eða yfirleitt neitt í þá átt sem hún
getúr gert raeð spamaðarskömtun-
inni.
Hvað hinum greinunum viðvík-
ur, þá er því síður að í þeim fel-
ist heimild til þess sem hér er
rætt ura. 3. gr. er um bann á út-
fiutningi á vörum úr landinu, og
heimild til þess að taká eignar-
námi matvæli og eldsneyti, ef al-
menningsþörf krefjist þess í ein-
hverju bygðarlagi (heimild sem
stjórnin sjaldan eða aidrei hefir
notað) og heimild til þess að banna,
að vöru sem telst nauðsynjavara
sé breytt í vöru sem ekki er það.
4. gr. er um það, að landsstjórn-
in geti ef með þurfi sett reglu-
gerðir um það, „hvort, hvenær og
hvernig gera skuli framangreindar
ráðstafanir", og að fé megi verja
til þessa úr landssjóði.
5. gr. er um refsiákvæði, og 6.
gr. um að iögin öðlist strax gildi,
og þar með er lögunum lokið.
Það hefir áður verið sýnt fram
á það hér £ biaðinu, að það komi
iandsstjórninni ekkert við, hvað alt-
(* Viðbætir við greinina skv.
2. gr. !aga nr. 7. 30> júlí 1918-