Morgunblaðið - 18.02.2000, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR18. FEBRÚAR 2000 C 5
BÍOBLAÐIÐ
INGARI
Rúmlega tveir áratugir eru nú síöan Hollywood-
stjarnan Robert Redford byggöi skíöastað á fjalli
einu sem hann á í Utah, skrifar Jim Stark.
Þar kom hann jafnramt á fót stofnun til að
gegna því hlutverki að gera kvikmyndir
„manneskjulegri" þar sem reyndir handrits-
höfundar og leikstjórar frá Hollywood leið-
beindu yngri kvikmyndagerðarmönnum um
hvernig þeir gætu komið verkum sínum í
framleiðslu í kvikmyndaborginni. Redford
skírði skíðastaðinn og stofnunina Sundance, í
höfuðið á persónunni sem hann lék í Butch
Cassidy and the Sundance Kid.
Árið 1985 yflrtók Sundancestofnunin
Bandarísku kvikmyndahátíðina svokölluðu,
fremur fátæklega og losaralega hátíð fyrir
ódýrar bíómyndir gerðar utan Hollywood-
kerfisins sem haldin hafði verið árlega í Park
City, fyrrum námabæ umhverfis eina aðal-
götu sem er álíka breið og brött og brattasti
hluti Laugavegs.
Yfir 70 kvikmyndagerðarmenn, hundruð
blaðamanna og að því er virtist þúsundir um-
boðsmanna, lögfræðinga, stjórnenda og
kynningarfulltrúa frá Hollywood helltust
nýlega eins og snjóflóð yfir Park City til að
taka þátt í Sundancehátíðinni árið 2000. Há-
tíðin, sem frumsýnt hafði Sex, lies and vid-
eotape, Reservoir Dogs og í fyrra The Blair
Witch Project, var leitarstaður þeirra fyrir
næstu „heitu“ myndina og næsta „heita“
leikstjórann, næsta Quentin Tarantino.
Strax fóru í gang sögusagnir um hvaða
myndir væru „heitastar" og peningamenn-
irnir hófu að veðja á nýju hestana. Þrjár
systur frá Cleveland sömdu, leikstýrðu og
léku í The Tao Of Steve, sem fjallar um ung-
an lassaróna sem kemst yfir konur með því
að vekja Steve McQueen upp frá dauðum.
Myndin hreppti leikaraverðlaunin og var
seld til Canal Plus. Artisan Entertainment,
sem í fyrra græddi meira en 100 milljónir
dollara á hinni hræódýru Blair Witch Proj-
ect, keypti aðra ódýra stafræna bíómynd,
Chuck And Buck, sem fjallar um tvo æsku-
vini og róstusama endurfundi þeirra. Groove,
sem Sony Pictures hreppti, lýsir í smáatrið-
um undirbúningi og upplifun á næturlöngu
balli. Tvær myndir deildu með sér aðalverð-
laununum: Girlfight segir frá menntaskóla-
stúlku sem verður hnefaleikameistari og You
Can Count On Me frá erfiðum samskiptum
systkina í smábæ. Hæst verð var hins vegar
Sundance 2000: / leit að hæfíleikum
handa Hollywood.
greitt fyrir breska gamanmynd með Brenda
Blethyn um konu sem erfir fokdýra landar-
eign og neyðist til að rækta þar fíkniefni til
að eiga fyrir reikningunum. Myndin, sem
nefnist Saving Grace, var seld Fine Line
Pictures fyrir næstum 4 milljónir dollara.
Sundance sýndi einnig úrval bandarískra
heimildamynda, myndir um indíánamenn-
ingu, myndir frá Rómönsku Ameríku og úr-
val erlendra mynda. I ýmsum sölum og kjöll-
urum vítt og breitt um Park City voru
samhliða haldnar alls kyns „samkeppnishá-
tíðir“, sem sumar sýndu einvörðungu myndir
á myndböndum eða jafnvel aðeins eina eða
tvær myndir. Þessar hliðarhátíðir heita nöfn-
um eins og Slamdance, Slumdance, Inde-
pendance, Tromadance og jafnvel Lapdance.
Nokkur nýmæli voru í ár. í fyrsta sinn
voru sýndar myndir á stafrænum mynd-
bandssýningartækjum af nýjustu og full-
komnustu gerð og svokölluð „punktur.com“
fyrirtæki („dot.coms") kvöddu sér hljóðs með
brauki og bramli, fyrirtæki sem komið hafa
upp netsíðum á Netinu til að flytja þaðan
kvikmyndir yfir á heimatölvur. Hvorki tölvu-
búnaður né hugbúnaður til að taka með þeim
hætti við bíómyndum í fullri lengd er enn að-
gengilegur fyrir venjulega notendur og því
vakti mesta athygli innbyrðis keppni „punk-
tur.com" fyrirtækjanna um kaup á stutt-
myndum, sem Netið getur flutt nú þegar.
Ekkert nýtt var hins vegar við kapphlaup-
ið um myndina sem grætt gæti 50 milljónir
eða um leikstjórann sem fært gæti Holly-
woodfyrirtæki næstu 100 milljónir í kassann.
Öfugt við hátíðirnar í Berlín eða Cannes eru
hæfileikar eins og hver annar varningur á
Sundance. Tilgangurinn er ekki að njóta
þess sem gerir nýja kvikmynd öðruvísi held-
ur finna varning, mynd, leikstjóra, handrits-
höfund, leikara, sem unnt er að veita beint
inn í Hollywoodkerfið og breyta í gullnámu
fyrir umboðsmenn og stjórnendur. Á Sun-
dance er enginn raunverulegur vilji til að
sjálfstæðir handritshöfundar, leikstjórar og
framleiðendur verði áfram sjálfstæðir og
geri áfram persónulegar myndir með sínum
hætti. Þar snýst „árangur" eða „velgengni"
um að fá þjálfun hjá Sundancestofnuninni og
kynningu hjá Sundancehátíðinni til að ná
Hollywoodsamböndum til að gera Holly-
woodmyndir.
Að því leyti stendur Sundance sig enn vel í
upprunalegu ætlunarverki sínu: Að vekja at-
hygli Hollywoodveldisins á nýju hæfileika-
fólki.
♦♦♦♦
Höfundur er framleiðandi velþekktra og við-
urkenndra bíómynda og hefur aðsetur á
Hofsósi.
Ek\&^sstað
Kvikmvndabækur
Sæbjöm Valdimarsson
Hit & Run: Eftir Nancy Griffín
ogKim Masters. Simon & Schu-
ster. New York, 1997. 479 bls.
í dag er Columbia Pictures stöndugt fyrirtæki í eigu Sony-
risans japanska. Af lestri þessarar bókar kemur hinsvegar í
ljós að titillinn stendur undir nafni. Segir af vafasömum við-
skiptum Japananna við Jon Peters og Peter Guber. Tvo vægast
sagt umdeilda kvikmyndaframleiðendur sem hinir ókunnugu
Austurlandabúar lögðu blint traust á er þeir, með stjörnublik í
augum, komast innfyrir hlið kvikmyndaiðnaðarins. I stuttu
máli er þetta ein kaldhæðnislegasta lýsing á því hvernig stór-
veldi í skemmtanaiðnaðinum er nánast komið á kúpuna af
mönnum sem brugðust öllum vonum. Og komust upp með það.
Minnir því nokkuð á Final Cut, þar sem Steven Bach lýsir
hrunadansinum sem Michael Cimino stjómaði við gerð Hea-
ven’s Gate, sem kom United Artists í gjaldþrot. Fyrirtæki sem
hafði staðið í blóma frá því Griffith, Chaplin, Pickford og Fair-
banks stofnuðu það 60 árum áður. Skaðinn, sem þeir félagar
ullu Sony, var margfalt kostnaðarsamari og atburðarásin enn
reyfarakenndari. Japanarnir höfðu hinsvegar breiðara bak og
gildari áfallasjóði en hið sögufræga UA.
Griffin og Masters, kunnar rannsóknarblaðakonur í skemmt-
anaiðnaðinum, fara prýðilega með þetta dæmalausa efni þótt
þær haldi sig oft í óþarflegri fjarlægð. Kynna til sögunnar aðal-
persónumar, Jon Peters, hárgreiðslumeistarann framsækna
sem lauk ekki skyldunámi og var það sem kallað er „vand-
ræðaunglingur" og komst fyrir atbeina fyrstu konu sinnar,
smástjömunnar Lesley
Ann Warren, með nefið í
Hollywoodgættina.
Barbra Streisand, einn
kúnninn hans á hár-
greiðslustofunni og síðar
sambýliskona til nokkurra
ára, kippti honum inn í
dýrðina. Peter Gubers
segja þær vera sálarlaus-
an en vel menntaðan,
metnaðargjaman framleiðanda, sem hafði gengið vel hjá
hljómplötuútgáfunni Casablanca, sem hann kom á fót ásamt
vini sínum. Samstarfi þeirra lauk hastarlega, og er Peters var
að losna úr viðjum Streisand, og kominn á áfangastað, lágu
leiðir þessara tungulipm sjarmöra saman.
Rafeindarisinn Sony hafði lengi haft áhuga á að komast í að-
stöðu til að framleiða efni fyrir sínar breiðu framleiðslulínur í
skemmtanaiðnaðinum og vom búnir að kaupa CBS plötuútgáf-
una þegar Coca Cola vildi selja Columbia. Sony bauð best og
ekki leið á löngu uns snillingarnir Peters og Guber vou teknir
við útgerðinni. Stöllumar lýsa aðdraganda þeirra herfilegu
mistaka á meinfyndinn hátt og útskýra í leiðinni vandkvæði
nýju eigendanna, en japanskt gildismat og hefðir gerðu Akio
Morita og meðeigendur hans lengi vel vamarlausa gagnvart
sjóuðum svikahröppum Hollywood. Ballið byrjar 1989 þegar_
Morita var bent á framleiðenduma tvo, sem vom að gera góða
hluti hjá Warner, framleiddu m.a. Batman, The Color Purple
Svikahrapparnir Jon Peters og Pet-
er Guber „hátt uppi“, í orðsins
fyllstu merkingu, í einkaþotunni
sem þeir fengu Sony til að kaupa
undlr mikilvægu persónurnar sínar.
og Rain Man. Þetta leit ekki illa út. Sannleikurinn
var hinsvegar sá að þeir vom ekki hærra Skrifaðir
en svo hjá skapandi öflum iðnaðarins að Spielberg
bannaði komur þeirra á tökustaði og Barry Levin-
son lét sömu reglur gilda hvað snerti Regnmann-
inn. Þeir vora því lítið meira en málglöð og nost-
ursamlega snyrt Potemkin-tjöld. Morita kafaði
ekki niður í málin heldur réð þá til að sjá um kvik-
myndaframleiðsluna. Fyrsta áfallið var 800 millj-
ónir dala til Wamer, vegna samningsbrota. Síðan
tóku við ár hrikalegra mistaka, kæmleysis og al-
menns stjóm- og eftirlitsleysis Sony, sem lét hvít-
flibbakrimmana leika lausum hala, á hverju sem
gekk. Aðsóknarmyndirnar létu á sér standa, fáránlegir samn-
ingar vom gerðir við alltof hátt metnar stjömur, hrikalega
kostnaðarsamar breytingar vom framkvæmdar á höfuðstöðv-
unum, sem vom fluttar í yfirverðlagðar, sögufrægar byggingar
í Hollywood. Sögur um eiturlyfjaneyslu og viðskipti við vændis-
hringi vora smámunir í þessu makalausa keisaradæmi Guber/
Peters. Ofan á allt annað bar fljótlega á öfund og afbrýði þeirra
á milli, starfsfólkið talar um Columbia TriStar sem sannkallað
bananalýðveldi á þessum niðurlægingartímum. O.s.frv, o.s.frv.
Hvað sem öllu leið, Sony átti jafnan fyrir reikningunum en
upphæðimar sem félagsskapurinn kostaði skipta milljörðum
dala, óframreiknað. í dag er fyrirtækið á góðu skriði og búið að
kveða niður þetta magnaða draugapar fortíðarinnar sem þær
Griffin og Masters lýsa svo fjálglega. Ásamt fjölmörgum,
hnyttnum innsýnum bak við tjöldin í kvikmyndaborginni.
Skálkamir? Þeir óku af slysstað með bólgin veski af peningum
og lifa góðu lífi.