Morgunblaðið - 31.05.2000, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 31. MAÍ 2000 31
LISTIR
Dulúð og
drama tdn-
skáldanna
CAPUT-tónlistarhópurinn frumflytur fímm
íslensk verk í Salnum í Kópavogi í kvöld.
Súsanna Svavarsdóttir hitti forsvarsmenn
hópsins o g tvö tónskáld sem sögðu henni frá
spennandi efnisskránni.
Finnur Torfi
Stefánsson
Úlfar Ingi
Haraldsson
þá hver fiðluleikarinn
yrði en ég er ákaflega
glaður yfir því að Sig-
rún Eðvaldsdóttir skuli
leika það ög trúi því að
hún muni gera það
mjög vel.“ Eg heyrði
því fleygt að þetta væri
nýrómantískt verk.
„Eg forðast að gefa
eigin verkum einkunn-
ir, vegna þess að tón-
listin er auðvitað að-
eins það sem gerist í
hugarheimi hlust-
andans. Ég vil forðast
að gefa hlustandanum
fyrirmæli um það
hvernig hann kýs að hlusta á verkið.“
FÓTSPOR fugls í sandi er heitið
á tónleikum sem haldnir
verða í Salnum í Kópavogi í
kvöld og eru þeir liður í tónleikaröð
Tónskáldafélags íslands. Á tónleik-
unum, sem eru á dagskrá Listahátíð-
ar í Reykjavík og Reykjavíkur -
menningarborgai- Evrópu árið 2000,
frumflytur CAPUT-tónlistarhópui'-
inn verk eftir fimm íslenska höfunda,
þá Úlfar Haraldsson, Finn Torfa
Stefánsson, Hauk Tómasspn, Þorkel
Sigm-björnsson ogÁskel Másson.
CAPUT, sem er einn framsækn-
aSti tónlistarhópur I slands, var stofn-
aður árið 1987 og sérhæfir sig í flutn-
ingi á nýrri tónlist. Hann hefur
fiumflutt fjöldamörg tónverk eftir ís-
lensk og erlend tónskáld, haldið tón-
léika í þrettán Evrópulöndum og
komið fram á ýmsum virtum tónlist-
arhátíðum, t.d. á Varsjárhaustinu og
Gulbenkian-tónlistarhátíðini í Port-
úgal. CAPUT hefur leikið inn á tíu
geisladiska sem gefnir hafa verið út
heima og erlendis, hefur hlotið ein-
róma lof fyrh’ tónleika sína og hljóð-
ritanir og er nú í fremstu röð nor-
rænna nútímatónlistarhópa. Kjarn-
inn í CAPUT er 14 manna sinfóníetta
og aðalstjórnandi hennar er Guð-
mundur Óli Gunnarsson.
Tónlistarhópurinn hefur verið við
æfingar í Tónskóla Sigursveins í
Hraunbergi og þegar blaðamann ber
þar að garði einn hrollkaldan, bjartan
vordaginn er verið að æfa Dual Clos-
ure eftir ungt og afar efnilegt tón-
skáld sem við höfum lítið fengið að
kynnast fram að þessu, Úlfar Har-
aldsson.
Verkið er samið á þessu ári og er
hluti af doktorsverkefni Úlfars við há-
skólann í San Diego í Bandaríkjunum.
Og þar sem tónskáldið er á svæðinu
liggur beint við að spyrja hann um
verkið og forvitnast um hans hagi.
Framsækið nám í
íhaldssamri borg
„Þetta verk er samið fyrir CAP-
UT-hópinn,“ segir Úlfar. „Það er
samið fyrir klarinettu og kammer-
sveit. I því hefur klarinettan sérstöðu
á sama hátt og einstaklingur sem
sker sig úr hópnum í leikyerki og það
er Guðni Franzson sem leikur klarin-
ettusólóið." Úlfar hefúr verið við nám
og störf í San Diego í Bandaríkjunum
síðastliðin sjö ár en síðustu tvö árin
hefur hann meira og minna verið við
kennslu þar og verið bassaleikari í
lausamennsku. En hvers vegna San
Diego? „Ég fór fyrst og fremst þang-
að vegna kennara míns, Brians Fern-
eyhoughs, sem einnig var kennari
Hauks og Finns. En auk þess er
þetta lítil og framsækin deild sem er
mun tengdari Evrópu en Bandaríkj-
unum, kannski vegna þess hvað
grunvöllur fyrir íramsækni er takm-
arkaður í Bandaríkjunum.“ Úlfar
lætur vel af dvölinni í San Diego en
segir borgina mjög íhaldssama, en
það sé í lagi vegna þess að tónlistar-
deild háskólans hafi mest tengsl við
Frakkland, Þýskaland og Spán.
Það hafa ekki verið flútt mörg verk
eftir Úlfar á íslandi. Þó skrifaði hann
verk fyrir Sinfóníuhljómsveit íslands
sem var frumflutt á Ungnorrænum
músíkdögum árið 1997 og hét Jarð-
arsinfónían. Fyrir stuttu flutti ástr-
alskur slagverksleikari einnig verk
eftir hann hér. Hins vegar hefur Úlf-
ar fengið talsverðan flutning á verk-
um sínum erlendis. Hann segist þó
vera að byrja að kynna þau hér heima
pg næsta vetur mun hann dvelja á
íslandi.
„Ég hef hugsað mér að fylgja eftir
kennslu sem ég byi'jaði á hér í fyrra, í
tónsmíðum og tónfræðum," segir
hann. „Ég vil gjaman fá dálitla fjar-
lægð á Ameríku og finna aftur
tengslin hér efth’ allan þennan tíma.
Það er mjög nauðsynlegt fyrir lista-
menn sem stai'fa erlendis að halda í
tengslin við uppmna sinn. Við þurf-
um öll þann grundvöll til að starfa á.“
Úlfar lauk BA-prófi frá Tónlistar-
skólanum í Reykjavík og segist að-
eins hafa ætlað að vera í tvö ár í
Bandaríkjunum. „En ég náði að
skapa mér grundvöll til að vinna þar
og fékk þannig tækifæri til að borga
mest af námskostnaðinum sjálfur.
Ég áttaði mig líka á því að það er
nauðsynlegt að gefa sér tíma til að
þróa það sem maður er að gera. Ég
er mjög ánægður með að hafa fengið
þetta tækifæri.“
Fannst ég geta gert
kröfur til CAPUT
Annað verkið á tónleikunum er
Fiðlukonsert eftir Finn Torfa Stef-
ánsson. Verkið var samið fyrir CAP-
UT-hópinn fyrir um fimm árum en að
sögn forsvarsmanns hans, Guðna
Franzsonar, hefur hópurinn ekki
haft tök á því að flytja hann fyrr - að-
allega vegna þess hversu flókinn
fyrsti kaflinn er. Um það segir tón-
skáldið: „Það var ekki ætlun mín að
hafa verkið flókið. Mig langaði til að
hafa það lagrænt og hugsaði mér fiðl-
una sem laglínuhljóðfæri. Fiðlan er
einkar vel til þess fallin. Það eru auð-
vitað kaflar í verkinu sem eru ekki
auðleiknir en ég samdi verkið fyrir
CAPUT og fannst ég geta gert kröf-
ur til þeirra. Hins vegar vissi ég ekki
Af klettinum Viðbjóði
Annars vorum við Snorn Sigfús,
kollegi minn, að velta því fyrir okkur
á dögunum hver væru sérkenni ís-
lenskrar nútímatónlistar. Við kom-
umst að því að það sem einkennir
helst íslensk verk sé dulúð og drama
- sem eru fyrirbrigði sem eru fyrir
hendi í rómantískri tónlist." En hvers
vegna eru íslensk tónskáld svona dul-
úðug og dramatísk? „Það er líklega
út af birtuskilyrðunum hér á íslandi.
Það er þetta skrautlega samband
birtu og skugga. Við vitum aldrei
hver raunveruleikinn er; hann er allt-
af að breytast. Það er klettur fyrir of-
an sveitabæinn minn sem heitir Við-
bjóður. Ég- véit í rauninni ekkert
hvernig sá klettur lítur út. Það ræðst
af birtuskilyrðum." Fleh'i voru tón-
skáldin ekki á æfingunni þennan dag.
Þau voru að heiman og Guðni
Franzson og hljómsveitai’stjórinn,
Guðmundur Oli Gunnarsson, svöruðu
því til að verk Áskels og Þorkels
hefðu verið sérstaklega pöntuð fi'á
Listahátíð og verk Hauks sé úr hópi
fimm verka sem Caput pantaði frá
honum.
„Verk Áskels er fyrir sjö hljóð-
færaleikara," segja þeir, „og byggt á
þjóðlegu stefi - er fantasía um
Kvölda tekur, sest er sól. Þetta verð-
ur líklega verkið sem við íonim með
til Bandaríkjanna í haust í tónleika-
ferð.
Verk Þorkels, Þjóðhátíðarregn, er
fyrir tvo söngvara og fjóra hljóðfæra-
leikara. Það eru þau Bergþór Pálsson
og Marta Halldórsdóttir sem syngja.
„Þetta er búrleska éða gleðispil við
texta Sigurðar Pálssonar. Það gerist
á 17. júní í rigningu og fjallar um par
sem fer í bæinn kápulaust og lendir í
hrakningum. Hún og hann syngja
ljóðið en flauta, klarinett, fiðla og
selló leggja til umhverfíshljóðin og
tvö millispil. Ef til vill er einhver
togstreita framan af en allt fellur í
ljúfa löð að lokum - með svolitlum
kuldahrolli." Fimmta verkið á tón-
leikunum er eftir Hauk Tómasson og
heitir „Talnamergð". Það er fyrir
sópran og tólf manna kammersveit
og er byggt á Ijóði pólsku skáldkon-
unnar Wislawa Szymborska í þýð-
ingu Þóru Jónsdóttur. Þeir Guð-
mundur Óli og Guðni segja verkið
mótað af ljóðinu í stórum dráttum.
Annars vegar fylgir það erindaskip-
an en hins vegar mótast það af heild-
artúlkun á ljóðinu. Það er Marta
Halldórsdóttir sem syngur ljóðið.
Flytjendur á tónleikunum eru Kol-
beinn Bjarnason, flauta, Eydís
Franzdóttir, óbó, Guðni Franzson,
klarinetta, Brjánn Ingason, fagott,
Emil Friðfinnsson, horn, Eiríkur Öm
Pálsson, trompet, Sigurður Þor-
bergsson, básúna, Steef van Ooster-
hout, slagverk, Pétur Grétarsson,
slagverk, Helga Bi'yndís Magnús-
dótttir, píanó, Zþígnietv Dubik, fiðla,
Hildigunnur Halldórsdóttir, fiðla,
Guðmundur Kristmundsson, víóla,
Sigurður Halldórsson, selló, og Valur
Pálsson, kontrabassi. Sem fyrr segir
verða einleikarar og einsöngvarai'
þau Sigrún Eðvaldsdóttir, fiðla,
Marta Halldórsdóttir, sópran, Berg-
þór Pálsson, baritón, og Guðni
Franzson, klarinetta. Stjómandi er
Guðmundur Óli Gunnarsson og hefj-
ast tónleikarnir klukkan 20.30.
Söng’sveitin
Drangey
á Hólmavík
SÖNGSVEITIN Drangey heldur
tónleika í Hólmavíkurkirkju laugar-
daginn3.júníkl. 16.
Stjórnandi er Snæbjörg Snæ-
bjarnardóttir og undirleikari Ólafur
Vignir Albertsson. Einsöngvarar
með kórnum eru Margrét Ásgeirs-
dóttir og bræðurnh' Gunnar og Sig-
mundur Jónssynir.
Myndbönd í LÍ
Á SÝNINGUNNI Nýr heimur -
Stafrænar sýnir sem stendur yfir í
Listasafni Islands, Fríkirkjuvegi, er
sýnt úrval íslenskra og erlendra
myndbandsverka í sal 2.
Á sýningunni era verk eftfr marga
af þeim listamönnum, sem mótað
hafa þessa ungu listgrein á síðustu
áratugum. I dag, miðvikudag, kl. 12
og 15 verða sýnd verk Arnulf Rainer:
Verlegener und Vergeblicher.
Stórverslanir taldar
skaða bóksölu
New York. AP.
VINSÆLDIR stóiverslana á tíunda
áratugnum hafa ýtt undir vinsældir
metsölubóka á kostnað þeirra rit-
vei'ka sem síður seljast, en talin eru
búa yfir auknu bókmenntalegu gildi,
að því er nýleg könnun á vegum
bandaríska rithöfundasambandsins,
„The Authors Guild“, bendir til.
Árið 1986 voru metsölubækur ein-
ungis um 7% allra þeirra innbundnu
bóka sem seldar voru, en 1996 hafði
þessi tala náð 13%.
„Miklar vinsældir stórverslana og
netbókaverslana hafa haft það í för
með sér að bókaiðnaðurinn líkist nú
æ meira öðram verslunariðnaði og
það eru færri nú en áður sem gera
það gott,“ sagði Nicholas Lemann,
rithöfundur og stjórnarformaður
vinnuhópsins „Midlist Study
Group“.
Stórar bókaverslanir á borð við
Borders og Barnes & Noble, sem
hingað til era taldar hafa boðið upp á
meira úrval bóka en stórmarkaðir
eru nú einungis sagðai' bjóða upp á
meira úival þeirra titla sem seljist í
meðallagi vel og era auk þess gagn-
rýndar fyrir að leggja áherslu á met-
sölubækur og stærri útgefendur.
Sé bóksala stórverslana síðan
skoðuð kemur í ljós að flestir titlar
sem þar era í boði teljast til reyfara
og er í skýrslunni bent á nokkur
dæmi þess hvernig stóiverslanir
hafi skaðað minni útgáfufyrirtæki
með innkaupastefnu sinni. Stór-
verslanir séu betur í stakk búnar til
að veita afslátt af bókaverði en
minni bókaverslanir. Þær veiti hins
vegar einna helst afslátt af sölu-
hæstu bókum sínum og dragi þannig
úr sölu annarra bóka. Þá séu stór-
verslanirnar ekki síður fljótar að
losa sig við bækur sem ekki seljist
vel.
Gagnrýni rithöfundasambandsins
í skýrslunni beinist einnig að al-
menningsbókasöfnum sem sögð eru
leggja aukna áherslu á metsölubæk-
ur í bókakaupum sínum. Minni upp-
hæðum en áður sé þá veitt til bóka-
kaupa þar sem söfnin leggi nú þess í
stað áherslu á að tölvuvæðast.
Bertels-
mann gefur
út Blíðfinn
ÞÝSKA bókaforlagið Bertels-
mann mun gefa út barnabókina
Blíðfinn eftir Þorvald Þor-
steinsson haustið 2001.
Að sögn Snæbjörns Arn-
grímssonar hjá Bjarti, sem gef-
ur Blíðfinn út hérlendis, hefur
Bertelsmann lofað mikilli kynn-
ingarherferð. „Þeir ætla að
gefa bókina út fyrst sem „hard-
cover“ og síðan kilju og áætla
að selja bókina í stóra upplagi."
Snæbjörn segir að þetta
greiði mjög leið Blíðfinns til
annarra landa. „Nokkrar bóka-
útgáfur hafa sýnt áhuga á út-
gáfu bókarinnar. Þetta eru for-
lög í Englandi, Svíþjóð, Noregi,
Frakklandi, Danmörku og Ita-
líu.“