Alþýðublaðið - 26.10.1934, Blaðsíða 1

AlppEblífðið
kemor út ð
snnnudagmÐ.
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDIt ALÞÝÐUFLOKKURINN
XV. ÁRGANGUR.
FÖSTUDAGINN 26. OKT. 1934.
308. TÖLUBLAÐ.
Aagtfslnoar
i suanud g blaðiö
komi til afgreiðslunnar
fyíirkUálauptdag.
u i
Matvœlarannsóknlrnar
og íslenzkar iðn&ðarvð rur.
Svik hafn átt sér stað "I þrjátiu ár.
Eftir dr. Jón E. Vestdal.
ÞA.R SEM skýrsla mín um þær
matvælarannsóknir, sem gerð
val að tlhlutun landlæknis ogheill-
brigðisstjór'narinnar, hefir vakið
nokkurt urhtal í biöðium bæjarins
og meðal almennings, þykir mér
rétt að geta nokkurra atriða henini
til skýriingar,.
• Rannsóknir þessar áttu að vera
grumdvöUur við samning væntainr
legs lagafrumvarps um eftirlit á
matvælumi, og þegar ég samdi
skýrslu mína, bjóst ég ekki við
að húm færi lenigra en til land-
læknis eða heilbiigðisstjórnarinn-
jar, í mesta lagi til alþingis. Með
tilliiti til þessa voru ýms atriðjl
lekki eiins nákvæmlega útskýrð
elins og nauðisynliegt hefði verið,
úr því aft skýrslan var birt alr
menmingi. Ég álít því skyldu mína
að skýra nú nánar þau atriði,
sem ég hefi orðið var við að
ylJiu nokkrum misskiln&rigi og
jafnvel ótta meðal almiennings.
Acrolein:
Þegiar glyoeriu >er hitað upp,
myndast úr því acríolein. Þetta
acriolieiin er næmt eitur. Ef gly-
perin er1 niotaoi í bökunardropa til
að leysa upp þau efni, sem ætlí-
iuIÖ eru til að gefa kökunum iltai
og bragði, myndast einnig úr
þessu glyoerini acriolein. Nú igr
venjulega ekki notað niema lítið
eitt af þessum bökunardriopum,
og þess vegna myndast aðeins
örlítið af acroleini. Við þetta ac-
rolein getur lífcaminn losað sig
án þiesis hann saki. En ef korna
skyldi fyrir, að notað væri ó-
venjulega mikið af bökunardröp-
um og þar að auki kannske ó-
venjulega mikill hiti við bakstur-
iran, er hætt við, að eitrunar geti
orðið vart. Af þessum ástiæðum
lagði ég til í skýrslu miuni, að
notkun glyoerinis í bökunardropa
yrði bönnuð, því ég álít það
skyldu míha að vara við þeim
hættium, sem fyrir geta komið.
Benzoesýra:
1 tveim sýnishornum af simjör>
líki, sem rannsakað hafði verið á
Efnarannisóknastofu ríkisiins, fanst
benzóiesýra, en eftir gildandi ís-
lenzkum löguim er bannaö að
selja smjörlíki, sem' i er benzóe>-
sýra. Mér er Ijúft.að geta þess,
að báðar þessar smjörlíkistegund-
ir vorju erlend framleiðsla. t Sfs-
lenzku smjörlíki hefir enn ekki
orðið vart við benzóesýru.
Sesamolía eða sterkja.
Við rannsókn niokkuð margra
stýnishorrta af smjörlíki kom í
ljós, að ekki hafði verið
fylgt fyrirmælum gildandi laga
um áð mota í smjörlíki siesamolíu
eða sterkju. Hér er ekki um lagar
briot að1 ræða, sem skaðar neytr
endur smjörlíkisins. Sesamolia —
eða eítir nýjustu íslenzkum lög-
Nýf f slémannaf élag
stolnað i YestmaKMmeyJiiin.
JÓN SIGURÐSSON, erindrieki
Alþýðlusiambands íalands,
hefir uindanfarna daga dvalið í
Vestmamnaieyjum,
I gæikveldi stofnaði hann nýtt
sjórrnaninafélag, og heitir það Sjó-
mianma^éiagið Jötunn.
Félagar eru 70.
Ein af fyrstu samþyktum fé-
lagisins var að sækja um upp>-
tötou í Alþýðusamband íslands,
og var þa;ð samþykt í einu hljóðii.
Stjórn hiins nýja sjómar.|nafélags
er skipuði þessum félögum: Guð-
mundur Helgasion forjmaður,
Kristinn Asgeirssion ritari, Elías
Sigfússon gjaldkeri og meðstj'órm-
endur Sighvatur Bjarinason og
Jónas Bjarinason.
I varasfrjórn voru kosnir: Guð-
mundur Tómasson, Valdimar Ás-
geirsson og Gisli Gíslason.
Búist ier við að mikill fjöldi sjó-
manna gangi í félagið á næsta
fuindi þœs.
Samtök sjómanna í Vestmannia'-
eyjum hafa undanfarið' verið í
hinni mi^gnustu óreiðu og algert-
Iqga máttlaus og einskis virðii.
Kommúnisitar hafa ráðið þaröllu
og sjómienin engu fengið um þok-
að til starfsbreytinga.
I sumar áttu margir sjóimienn
frá Vestmannaeyjumi, sem voru
á Siglufiirðíi, tal við Jón Sigurðsí-
Faæfsmiiisi
fiærist í aukffiEia i
Grikkiamdi.
JCN SIGURÐSSON.
son >og töldu brýna nauðsyn til
þiess að stofr.a t'I nýrra s^ómanr.a-
samtaka í Vestmannaieyjum,
Pramkvæmdir hafa nú orðið á
þessu.
Á sitofnfund félag'sins í giæD-
kveldi komu nokkrJír menm úr
hinu gamla sjóiinanmafelagi og
ætluðu að gera tilraun til að
hleypa upp fundinum, en fund-
armenn ýttu þeim út, og urðu
smávægilegar ryskingar.
Hið nýja félag á áreiðanliega
eftir að verða öflugt og geta
orðið þess megnugt að. bæta kjör
sjómanjnía í Veistaatnriaeyjum, sem
ekkert hefir verjð gert að unda,n!-
farin ár..
um sterkja — er sem sé höfð í
smjörlíjki, svo að auðvelt sé að
sanjna meði rannsófcn, hvort i
smjör („íslenzkt smjör") hafi
verið blandað snrjöriíki. Ef látið
lar í smrjör lítið af s'mjöriiki, siem
i var hvorki sesamolía né sterkja,
er hæpið, a𦕠mögulegt sé að
sanma svikin. Ef vart verður mikl-
ils hirðuleysiis með að iáta í
smjöriíkið sterkju eða sesamioiíu
þá lieiðir ekki af því, að smjöxj-
lilkið sé að nokkru lieyti lélegri'
vara, heldur hitt, að í smjör get-
ur verið blandað smjöriíki, án-
pess að hægt sé að koma upp
svikunum.
Það er pvi nauðsynlegt vegna
smjörsins, að haft sé strangt
eftirlit með pvi, að í smjörliki
sé' stöðugt sterkja eða sesam-
olíá.
Of mikið vatn í smjörlíki:
í einu sýnishorni af smjörliki
sem rannsakað var á Efnarainini-
sóknastofunni árið 1930, fundust
24,8 p/o af vatni. 1 lögum er fyr-
irsíkipaí*, að í smjörjíki megi ekki
vera meiria en 16°/o af vatni.
Það er pvi ákaflega gróf og
hrottaleg fölsun að láta i
smjörlikið um 9 % meira af
vatni en leyfilegt er. v
En athugull kaupandi verður
auðveldJiega var við þvílík svik,
enda er sú smjörlíkistegund, sem
þetta mikla vatn fanst í, horfin
af rnarkaðinMm.
Þietta munu vera þau atriði í
skýrslu minni, sein heJzt gætu
valdið misskiiiningi meðal al-
miennings.
Um ðmiur svik og aðrar
falsanir, sem par er minst á,
get eg ekki farið mildundi
orðum, fremur hið gagnstæða.
Og eftir að upplýst er af
stjórn félags isienzkra fram-
leiðenda, að ein af pehn vöru-
tegundum, sem ég i skýrslu
minni minnist á að sé fölsuð,
hafi verið svikin i ÞRJÁTÍU
ÁR, mun hver og eisn. geía
séð, hversu brýn nauðsyn er á
eftirliti með pessari framleiðslu.
í prjátiu ár hafa iðnrekendur
af eigi.'i hvötum hafí tækifæri
til að lafíí'æra pessa fram-
leiðslu sína. í prjátiu ér hafa
peir íátið pað undir höfuð
leggjast. Qllum má pví ljóst
vera, að timi er kominn fyrir
löggjafann að láta tii sin taka,
pví iðnrekendum sjálfum verð-
ur ekki treyst til að kippa
pessu í lag eftirlitslaust.
Jón E. Vestdal.
Siftjðr og en :. haekka
í verði i Danmörku
.KALUNDBORG ígærkveldi, (FO.)
Smjör og egg hækkuðu mikið
|og óvæmt í verði í Danmöriku í
dag. Qnsiökin er vaxandi eftiri-
ispum. í Eng.landi og Þýzkalandi.
Næstkomandi sunnudag
kl. 4 e. h. verður stofnað félag
gamalla Laugarvatnsskó 1 aniearii-
enda, þeirra, er dvelja í Reykjah
vilk. Fundurinin verður haldinp í
Sambandshúsinu.
BERLIN í morgun. (FÚ.)
Þjóðiernisflokkarnlir í GrSíkk]and4
hafa ákveðið að sameinast um hið
svokallaða „Pan-HelJenska Þjóð-
ernissamband" og er takmark
þesis, að taka upp baráttu gegn
„rauða alþjóðasambandinu.
Stofnfundur þiessa nýja sambands
verður haldinn í þjóðJieikhúsinu
í Aþenu 17. nóv. n. k.
Á biiskupafundi, sem haldinn
hefir verið í AþenU þiessa dag-
ana, og 39 grískir biskupar og
erkibiskupar sóttu, var samþykt
áskorun til þjóðarinnar um að
ríisa til baráttu gegn. Bolsivismi-
anum.
Diír Ameríknmena fá Nobeís-
veiðlaan í læS Isíiæði
BERLIN í mörgum. (FO.)
Nobelsverðiaununum í læknis-
fræði var úthlutað í StokkhóJmi
í gær, og hlutu þau þrír Ame-
ríkumenn.
FaslstasQórnlD i Austurríki
öttasí eppgangjiifsiaðannaiina.
Tattnfin foringjar jafnaðarmanna
teknir f asfir í Wien í gær.
EINKASKEYTI
TIL ALÞÝÐUBLAÐSINS
KAUPMANNAHÖFN í morgun.
TUTTUGU leiðtogar jafnað-
armanna voru teknir fast-
ir í Wien á fimtudaginn.
Ástæðan til þess er sögð að
vera sú, að útbrieið.slan á blaði
jafnaðarmanna, „Arbelterzeitung",
sem ier bannað, hefi'r í seiimni tíð,
fyrir útbreiðslustarf jafnaðar-
manina, farið mjög vaxandi.
Hræðsla stjórnarinnar*
Það hefir ekki tekist að sanna,
að þessir tuttugu leiðtogar jafn-
aðarmanna, séu neitt sérstaklega
við útbreiðslu blaðsins riðnir. En
stjórnin afsakar s'ig með því, að
hún verði að tryggja sig í tíma
gegn vaxandi starfsemi jafnaðari-
manna. STAMPEN.
Togarinii Tryggvl gamli
tekinn að landhelglsveiðnm
í nótt í Garðssjó.
DR. JULIUS DEUTSCH,
foringi jafnaðarmanna.
TOGARINN Tryggvi gamii,
eign Alliance félagsins,
var tekinn i nótt að veiðum i
landhelgi súður í Garðssjó.
Tryggvi gamli kom híngað
kl. lO'/s i morgun og skömmu
á eftir honumvarðbáturinnlngi-
mundur gamli, sem stóð hann
að landhelgisveiðunura.
Tryggvi gamli fór héðan á
vei'ðar í fynadag og hélt þegar
út á Flóann og byrjaði vaiðaí.
. Eins og kunnugt er hafa tog-
arannir þá venju, þegar þeir eru
á veiðum nærri landhelgislinu að
setja út „bauju" með ljósi, svo
la gt frá laad. elg'sli;jur.mi, að víst
sé, að þeir fari'ekki, ian í land»-
helgina, þótt þeir togi hrjnginn
i kring um „baujuna".
Nú stóð svo á, að norskt hval-
veiðasfcip, sem legið befir á ýmsi-
um stöðum'á flóanum í sumar,
hafði fyrir nokkru fært sig suður
í Garðssjó og- lá þar með fullum
ljósum.
Skipstjórinn á Tryggva gamla
Snæbjörn Ólafsson, mun hafa
talið þa'ð víst, að skipið lægi
um hálfá sjómílu fyrir utan land-
belglslínu, eins og það mun hafá
gert undanfarnar niætur. Setti
því Tryggvi gamli ekki út ljósa-
„bauju" heldur notaði hvalveiða-
skipið sem „bauju" og togaði
kring um það í nótt.
Eftir því, sem Alþýðublaðinu
hefir veráið skyft frá, hafði tog-
arinn öll Ijós uppi og dró því
engan diul á það, hvar hann væri
og að hann væri á veiðum.
Varðbáturinn Ingimundur gamli
hefir eins og kunnugt er, land-
heJgisigæzluna á þessum sIóðUmT
og er Jíklegt, að skipstjóranum á
Tryggva gamla hafi verið kunn-
ugt um það, og að hann hafi
þœs vegna getað átt hans von, en,
ekki er enn víst, hvort 'skipstjóii-
imn hefir nægilega gangið úr
skugga um það, að hvalveiðiaskip-
ið værd négu langt fyrir utan
landbeilgislínu, til þess að óhætt
væri að toga kring um það.
En vílst er, að þegar birti í
morgun, var varðbáturinn Ingi-
mundur gamli kominn að Trygg^
va gamla og stóð hann að því
að hafa togað fyrir innain land-
helgisilijnu í nótt.
Mun skipstjórinn á Tryggva
gamla ekki neita því, en halda
því hinis vagar fram, að hval-
veiðaskipið, sem hann miðaði við
hafi. fært sig um hér um bil
hálfa mílu þétt upp að land^-
helgislíniunni í nótt, án þess að
skipverjar á Tryggva gamla yrðu
þ>ess varir.
Skipstjórinn á Tryggva gamla
er, eins og áður er sagt, Snæ^-
björn Ólafsson. Hann er mjög
vel látinn maður, vandaður og
gætinn og hefir aldrei venið rið-
iinn við landhelgisbrot áður.
Skipstjöri á varðbátnum Ingi-
Kýtt helmsmet
í hraðflogi.
EINKASKEYTI
TIL ALÞÝÐUBLAÐSINS
KAVPMANNAHÖFN í morgun.
IT TALSKI flugmaðurinn Agello
befir sett nýtt heimsmet í
hraðflugi. -
Hann flaug 682 kílómetra á
einni klukkustund. STAMPEN.
Beliíisl! læðism^ðarinn f Ovle-
do var skotinn í spöaskn
upp eisninni.
BERLIN í morgun. (FO.)
Það hefir fyrst vitnast nú, að
meðan óeirðirnar stóðlu yfir i Asit-
urias, skutu uppnaisnarmenn belg-
iska ræðismanninn í Oviedo á
gistihúsi einu þar í borginni.
mundi gamla er Þorvarður Gísla-
son^frá Papey, sem áður befir
veriS stýrimaður á varðskipunum.
Mállð var tekið fyrir M. 2 í
dag og dómur kveðinn upp kl. 3.
Skipstjórinn játaði brot sitt að
fullu og var dæmdur í 20 200
króna sekt.
nskur
líauveiðari strandar
nótt við Meðallaod. AUri
skipshöfninn^ 15 raðnnum,
tókst að bjarga undir elns.
SEINT á vökunni í gærkveldi
sást a: bæjum í Ma.ðallBndi,
bál kynt á skipi skamt frá landi.
Varð ftegar ljóst að hér var um
að ræða skip i sjávarháska.
Menn lögöu, þegar af stað áf '
nokkrum bæjum t.l strandar, og
er þangað kom hafði skipið, sem
var stór línuveiðari, færst mokk-
uð upp í fjöiUna og sat þar fast,
Bjöíguinarstarf var þegar hafið,
og bjug'gu skipsmenn sér til
„fleka", sem þeir fóru í larid á
no'kkrir saman í einu, en menni-
irnir í landi tófcu á móti þedim,
og var allri skipshöfninni bjarg-
að-þarmig á skömmuim tíma.
Skipsmennirnir vom alls 15.
Skipið var enskur Iínuvei2a;i,
„Holbom" frá Grimsby.
Mönnunum tókst ekki að bjarga
nema örlltlu. af fatnaði sínum.
Var þeim þegar skiít niður á bæi
í Meðallandi. '
. Skipið stendur enn upp úr, eri
þar sem það strandaði, á -Ása-
fjöru, er mikil.1 sandbotn, >og er
það alveg undir1 veðri komi'ði,
hvort* skipið sekkur undir eins>.
Skipstjóri hefir þó þá trd sem
stendur, að hægt muni vera að
bjarga því. ,. ¦¦.,¦
Bálið, sem sást af bæjum í
Meðallaidi, höfðu skipverjarkynt
á hvalbaknum.