Morgunblaðið - 13.10.2000, Qupperneq 7

Síðustu þrjú ár hafa sex umferðaröryggisfulltrúar
verið að störfum í öllum landshlutum fyrir þig.
Fyrst á vegum Slysavarnafélags íslands, Landsbjarg-
ar, og Umferðarráðs og nú í ár á vegum Slysavarna-
félagsins Landsbjargar og Umferðarráðs. Umferðar-
öryggisfulltrúarnir starfa á Suðurlandi, Austur-
landi, Norðurlandi, Vestfjörðum, Vesturlandi og
Suðurnesjum. Starfstími þeirra hefur verið sumar-
mánuðimir júní, júlí og ágúst. Rætt er um að hafa
þá lengur virka og þá í hlutastörfum. Meginhlutverk
þeirra er að vera tengiliðir og miðla upplýsingum
milli almennings og Slysavarnafélagsins Landsbjarg-
ar, Umferðarráðs, Lögreglu, Vegagerðarinnar og
sveitastjórna. Aðgerðasmiðir em þeir líka með því
að gera kannanir og fylgja eftir framkvæmdum til
úrbóta sem opinberir aðilar hafa ákveðið, oft eftir
ábendingum umferðaröryggisfulltrúa. Veigamikill
þáttur í starfsemi þessara manna er að taka við
ábendingum almennings og fylgja þeim eftir við
viðkomandi yfirvöld. Þeir em nokkurs konar um-
boðsmenn almennings í þeim málaflokkum sem
snerta umferðaröryggi. Kannski er bestu upplýsing-
ar um störf umferðaröryggisfulltrúa að hafa með
því að telja upp nokkur þau atriði sem þeir fást við
í þessu starfi.
Eftir ábendingum almennings beittu þeir sér m.a.
fýrir úrbótum:
■ á aðkomu að leikskólum, grannskólum og ýmsum
opinberam stofnunum.
■ á yfirborðsmálun gatna og rangt staðsettum eða
ónýtum umferðarmerkjum.
* hraðakstri í húsagötum og við ýmsa staði sem böm
og ungmenni sækja.
■ á hættulegum brúm og vegaköflum um landið, laus-
um búfénaði og föllnum girðingum.
« á gangbrautum, biðstöðvum almenningsvagna og
öryggi almennings við gatnamót.
Skv. óskum Umferðarráðs, Slysavarnafélagsins
Landsbjargar, lögreglu og Vegagerðar:
■ gerðu umferðaröryggisfulltrúar kannanir á notkun ör-
yggisbelta, öryggisbúnaðar bama, stefnuljósa, notkun
akreina, ljósa og hraðakstri.
■ unnu þeir með lögreglu að árlegri umferðarkönnun
um allt land.
■ fóra þeir með fræðslu í leikskóla og aðstoðuðu við
Umferðarskóla barnanna.
■ könnuðu þeir ástand ýmissa vegakafla t.d. eftir jarð-
skjálftana.
» framkvæmdu þeir radarmælingar víðsvegar um landið.
« dreifðu þeir þúsundum bæklinga til ökumanna og
foreldra leikskólabarna.
Að eigin frumkvæði:
■ skrifuðu þeir greinar í dagblöð og staðarblöð.
■ komu þeir málefnum sínum á framfæri í viðtölum í
ljósvakamiðlum.
■ komu þeir ábendingum og aðvöranum á framfæri í
Útvarpi Umferðarráðs.
■ undirbjuggu þeir útgáfu bæklinga.
« störfuðu þeir með forvamarfulltrúum tryggingafélaganna.
■ vora þeir sýnilegir á vegum úti.
■ höfðu þeir tal af ökumönnum.
í samráði við sveitarfélög:
■ Unnu þeir heildarútektir á umferðarmálum og um-
ferðarmerkjum í einstökum bæjum.
Ég vona að lesendur séu nokkra nær um hin fjöl-
breyttu störf umferðaröryggisfulltrúa og þeirri vinnu
sem þeir leggja fram í ykkar þágu þá mánuði sem þeir
era virkir á vegum úti. Auðvitað era þeir allan ársins
hring tilbúnir til að aðstoða almenning við að koma
ábendingum sínum á framfæri og leggja þessum málum
það lið sem þeir mega.
Höfundur er umferðaröryggisfulltrúi Suðurnesja.
Hækkun ökuleyfisaldurs
- ekki lykillinn að
Sveinn Ingi Lýðsson
Sú hörmulega staðreynd að ungir ökumenn
valda mörgum alvarlegum umferðarslysum
hefur orðið til þess að skapa frekar ein-
hliða umræðu í þjóðfélaginu þess efnis að
eitt helsta forgangsmálið til bættrar um-
ferðarmenningar sé hækkun ökuleyfisald-
urs upp í 18 ár. Það er hins vegar auðvelt
að færa rök fyrir því að einhliða hækkun
ökuleyfisaldurs um eitt ár leysi fá þeirra
vandamála sem ungir ökumenn standa
frammi fyrir í umferðinni og komi
tæplega til með að fækka umferðar-
slysum svo nokkru nemur.
Sjálfræðisaldur jafn og ökuleyfisaldur
Þá umræðu hefur borið á góma að rétt sé að láta öku-
leyfisaldurinn fylgja sjálfræðisaldri. Unglingar hafa úti-
vistar- og ferðafrelsi frá 16 ára aldri, sakhæfi miðast við
15 ára aldur, réttindi til að stjórna stórvirkum vinnu-
vélum fæst við 17 ára aldur og við 20 ára aldurinn fæst
leyfi til þess að kaupa áfengi, svo eitthvað sé nú nefnt.
Það er því síður en svo viðtekin venja að öll réttindi
færri slysum
fullorðinna komi á silfurfati við sjálfræðisald-
urinn. Seinkun bílprófsaldurs fram til sjálf-
ræðisaldurs getur jafnframt haft neikvæð
áhrif á möguleika ungs fólks til vinnu og
skólagöngu því almenningssamgöngur hér á
landi era langt frá því að vera fullnægjandi í
ýmsum landshlutum.
Unglíngar d Vestjfjörðum minnast með táknrænum hætti þeirra er látist hafa í umferðaslysum.
Handónýt töfralausn
Ein aðalröksemd fylgenda „töfralausnarinnar"
um einhliða hækkun ökuleyfisaldurs um eitt
ár er á þá leið að miklu muni í þroska á þvi ári
sem líður milli 17 og 18 ára afmælisins. Að vísu má
leiða að því líkur að hluti unga fólksins hafi öðlast
meiri siðferðisþroska og sé því hæfara til að takast á
hendur þá miklu ábyrgð sem fylgir því að aka bíl. Það
sem eftir stendur er hins vegar sú grundvallarstaðreynd
að þessir unglingar verða alveg jafn reynslulausir þegar
þeir koma út í umferðina 18 ára og þeir vora tólf mán-
uðum áður. Hærri ökuleyfisaldur kemur því einn og
sér ekki til með að fækka þeim umferðarslysum sem
rekja má til reynslu- og æfingaleysis ungra ökumanna
og er því ekki sú töfralausn sem ýmsir vilja halda.
Er breytt ökunám lausnin?
Breytt tilhögun ökunáms og stigskipting almennra öku-
réttinda B er sú lausn sem rétt er að horfa til með bjart-
sýni um árangur. Slíkt fyrirkomulag hefur víða gefið
mjög góða raun til fækkunar á slysum og í sumuin rikj-
um Bandaríkjanna er komin áratuga reynsla á kerfið.
Sú grannhugmynd sem ég tel að leggja ætti upp með
hér á landi er 1 grófum dráttum á þá leið að raunvera-
legt ökunám yrði lengt og bætt þannig að ökunámið
taki tvö ár. Ökunámið hefjist við 16 ára aldur, 17 ára
fái nemendur æfingaskírteini og við 18 ára aldur ljúki
þeir námi og fái fullnaðarskirteini. Námið verði þrepa-
skipt þannig að aukin réttindi fáist með meiri reynslu
og þroska ökurhanns. Kerfið véitir nýliðum í umferð-
inni nauðsynlegt aðhald og eftirfylgni fyrstu eitt til tvö
árin. Jafnframt verðlaunar það þá sem standa sig vel og
sýna flekklausan ökuferil. Þeim sem ekki halda sig inn-
an ramma reglnanna er hins vegar refsað með seinkun
á útgáfu fullnaðarskírteinis auk refsipunkta og sekta.
Ýmsar ástæður valda þvl að ungir ökumenn eru á ári
hverju valdir að mörgum alvarlegum umferðarslysum,
bætt ökunám er hins vegar vafalaust einn þeirra mikil-
vægu lykla sem sem opnað getur ungu fólki dyrnar að
betri umferðarmenningu og öraggari akstri.
Höfundur hefur sinnt umferðarmálum síðastliðin 20 ár
sem lögreglumaður, ökukennari og síðast sem
umferðaröryggisfulltrúi Vesturlands.
7