Alþýðublaðið - 05.11.1934, Page 3

MÁNUDAGINN 5. NóV. 1934.
ALPÝÐUBLAÐIÐ
B
Ankið ðryggi á sjónnm.
Þingsályktunartillaga Sigurjóns Á. Ólafssonar al-
þingismanns um landhelgisgæzlu, björgunarmál og
skipaskoðun.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
i
ÚTGEFANDI :
ALÞÝÐUFLOKKURINN
RITSTJÓRI:
F. R.- V ALDEMARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8—10.
SIMAR :
4900—4906.
4900: Afgreiðsla, auglýsinger.
4901: Ritstjóm (innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4904: F. R. Valdemarsson (heima).
4905: Prentsmiðjan.
4908: Afgreiðsla.
AlpýðÐÍIokkarnir
sigra.
A.PÝÐUFLOKKURINN á Eng-
Jandi hefir unnið einin þann
•glæsíliegasta kosningasigur, sem
sögur fara af, við nýafstaðmar
sveita- og bæjarstjónnar-kosning'
ar. Flokkurinn hefir nú hneinan
imiedri hluita í milli 50 og 60 borgi-
um, og vöxtur hans á síðustu
árum hefir verið gieysiimiME.
Fyrir premur árum síðan gerð-
lust þau tíðindi innan Alþýðuí-
flokksins enska, að fliestir aðal-
leiðtogar hans féllu til fóta
bnezka og amieríska auðvaldinu.
Fjárplógsmenn bnezka heknsvteld-
isiins kröfðust gengishekkunar,
amarískir ha,gsmunir lögðust á
s-ömu sv-eif, íhaldið skorti mátt
til að verða viði óskum skjólstæð'-
inga sinna, og þá var þess krafi-
ist að þjóðstjórn yrði mynduð,
flokkadeilurnar lagðar á hilluna.
Foringjar Alþýðuflokksins létu
fl'estLr blekkjast og sviku flokk
sinn, Hendierson stóð næstum
eilnu eftiir.
Að sjálfsögðu varð þetta mik-
ið tjón fyrir flokkinin, en mýir
mienn hafa komið fram i brjóst-
fylkingu hans, og undir fonistu
þieirra hefir flokkurdm-n ekki ein-
asta unnið til fulls það, sem hamn
•tapaði þegar þjóðstjórnin _ var
mynduð, heldur er hann nú sterk-
ari ien nokkru sinnd fyrr, og er
inaumast efa bundið, að hann
myndar stjórn eftir nœstu kosn-
ingar.
i ! ' ' j
Stefnan er frá hægri til vinstri.
Það er ekki aðeins á Englandi,
siem Alþýðuflokkurinn er vaxandi
flokkur. Á öllum Norðurlö'nduni
rnema íslandi eru alþýðuflokkarn-
ir stærstu stjómmálaflokkarnir -og
vaxandi. Bæjar- og sveitar-stjóm-
arkiosmngarnar í N-oregi sýna
þessa staðneynd, og þingkosning-
ar í DianmöTkiu og Svíþjóð, siam
fram fara á þiessum vetri, munu
og sýna hana. Hjá þeim þjóðum
þar sem mienningin er, imest og
lýðræði nýtur sin bezt, er stefna
á sviði stjórnmálanna ótvirætt frá
hægri til vinstri — frá íhaldinu
til alþýðufLokkanna.
I ! I; ' I
Mentaðir kjósendur hafna skipu-
lagsleysi, en velja skipulag.
Kjósendur Norðurlanda og
Englands dæma á rnilli stjórnar-
stefnu íhaldsins og stjórnarstefnu
alþýðuflokkanna.
Sú stefna, sem þeir hafna,
stefna íhaldsi-ns, er fyrst og
fremst í því fólgin, að ríkinu
beri sem allra minst að skifta sér
af atvinnuiífinu, allri áhyggju er
varpað uppp á hina frjálsu sam^-
keppni og alt á að lagast a'f
sjálfu sér.
Gegn þessari stefnu berjast al-
þýðuflokkarnir -og krefjast skipu-
lags á þjóðarbúin. Þeir gera sér
fulllió&t, að stjómmál sniertia fyns+
og fremst atvinnulíf og fjármál,
þeir gera sér Ijóst að þeir thni
ar eru liðnir þegar orku flokk-
anna varð að verja til þess fyrst
og fremst að afia nýrra Jiðsi-
manna. Nú 'er röðln kosmin að
þeim að' taka völd og ábyrgð -og
þiess vegna v-erður. að snúa sér
að raunhæfum viðfangsefnum,
snúa sér að því að skipuleggja
þjóðarbúin, og þá fyrst -ogfremst
hvað snertir fjármál og atvinnu-
m-ál.
Alþýðuflokkar allra landa koma
fram með ákveðna starfsáætlun
við hverjar kosningar, áætlanir,
sem miða að því, að þjóðarbúin
verði nekin með þarfir og getu
þjóðanna fyrir augum. Fjöldinn
skilur að hér er rétt stefnt og
þiesis vegna eru fiokkamir vax-
andi og mun-u taka völdin, skapa
nýja atvininuhætti og nýja menni-
ingu.
SIGURJÓN Á. ÓLAFSSON, Ás-
geir Ásigeirssom, Pál.1 Þort-
bjamiartson, ingvar Páimas-on og
Jóhann Þ. Jósefssion bera fram
á alþingi þingsályktuniartillögu á
alþinigi um landheigdsgæziu,
björgunarmál og skipaskoðun.
Sagir sv-o í þing-sályktun-artil:-
lögunni:
Alþimgá ályktar að fela ríkis-
stjóminni að láta ramnsaka:
Á hvem hátt bezt verÖi séð fyn-
ir öruggri iandheligisgæzlu, án
þess að ríkissjóði sé íþyngit um of.
Á hvern hátt hezt ver-ði fyrir
kornið- björgunarstarfsemii í frami-
tíðiiinnii, og hv-ort hægt sé að sam(-
eina hana landhieligÍBgæzlunini.
Skipiuiag og löggjöf um eftirlit
með skipum og bátum -og alt, er
miðar til öryggis sjófarendum.
Niðurstöður þessarar rannsókn-
ar og tillögur séu lagðar fyrir
næsta fjáriagaþing. Óhjákvæmir
iegur ikostnaður við ranmsókn
þessa oig undirbúning lagafrum-
varpa greiðist úr rikissjóði.
I greimangetð segir svo:
„Ríkið á oú 3 skip, útbúin tal
landheigisgæzlu. Nú virðist svo
komið, að ríkirnu sé ofvaxið að
standast kostnað af rekstri þeirra
alt árið. Skipin lig-gja uppi til
skiftis, og raunin vill v-erða sú, að
rúmiega eitt skip er að jafnaði
við gæzlu. Er sú iandhelgisvörn
tvímælalaust óful 1 nægjandi.
Samfara landhielgisgiæzluníni
annast skipin björgunarstö-rf, Þór
við Vestmannaeyjar á v-etrarvien-
tíð og Ægiir -og Óðinn em notuð'
til hjálpar við skipströnd o. fl.
Þesisi störf eru oft tímafrek, þar
setm skipströnd em rnjög tíð, og
miklum örðugleikum háð að ná
skipunum á flot aftur, -enda tekst
það oft ekki. Á meðan skipin em
bundin við slík störf, er landhielg-
isgæzlan oft lítil stem engin.
Það CT því full nauðsyn á, að
aih .igað sé ýtarlega, hvernig skipa
má þessum máium framvegis,
hvernijg unt sé að skipa landhelg'-
isg-æzlu og björgunarstöirfum, sv-o
að hvorutveggja megi telja vel
b-orgið, -og kiostnaðuTÍrm verði þó
bærilegur fyri-r rfkissjóð. Skoðí-
anir m-an:na eru nú imokkuð á rieiiki
um þ-essi mál, og er það að
vonum.
Það, sem athuga þarf, er, hvaða
stærð skipa sé bezt falliin til
landhelgisgæzlu o g björgunar-
starfsemi, ef unt er -að sameina
störfin, hve m-örg þau þyrftu að
vera og enn fr-emur, hver nekstr-
arkostnaður yrði. Óskir almenn-
in-gs um að fjölga bj-örgunarskip-
um fara nú sívaxandi. En það
er bensýniJegt, að útgerðarkostni-
aður fullikominnar björgunarstarf-
semi og iandhel'gisgæzlu v-erður
óbæriliegur, nema samstarfi v-erði
á komið.
I sambandi við þessa ranmsókn
ier fiull nauðsyn á að taka til at-
hugunar skipulag og 1-öggjöfi urr>
eftirlit með öryggi skipa. Hávær-
ar raddir heyrast um það, að
öryggi skipa, sérstakiega hin-na
smærri, sé ekki sem bezt borgið.
Eru mörg dæmi því til sömnunar,
að skoðun skipa víðs vegar um
lan-d er í ýmsu .ábó-tavant. Hér er um
að ræða mál, sem ailir iandsmenn,
er stoTfa á sjónum, og aðstond-
endur þeirra teija eitt hið mikilsi-
verðasta. Enda á þjóðin í heild
siinmi of mikið und-ir því, hvermig!
háttoð ier um útbún-að og meðfiierð
allia á þeim tækjuim, sem eru
undiœtaða undir veimiegun hemn-
ar og þúsundir mamna e.:-ga lífi
sitt undir. Mál þetta er því eitt
hið stærsta björgunarmálið, og
fiull nauðsyn á, að því sé hreyft
og tekið til grandgæfilegrar at-
huigumar.
Sjúkrasamlag Reykjavikur
biður þá samlagsmienn, siem
ætla -að skifta um lækna við
næstu áramót, að tilkynna skrjf-
stofu samlagsins það fyrir l.dez-
ember næstkomandi. * Samlags-
inenn verða að korna með ið-
gjald-abækurnar, svo að hægt sé
að fæ-ra breytinguna inn í þæir.
Athugasemd.
Morgunbiaðið h-eldur því
fram, að á síðasta bæjarstjórn-ar-
fundi hafi ég haldið því fram,
að í Byggingarféiagi sjálfstæðra
verkamanna væru eingöngu Sjálf-
stæðismenn. Um þetta sagði ég
ekkert. En ég sagði í sambandi
við tillögu Jóns Péturss-onar, að
þ-eir fátækustu, sem yr-ðu að
þiggja og væru í v-ondum íbúð-
um, kæmust ekki inn í byggimg-
arfélögim. Þess vegna ætti bæ|r-
inn að byggja fyrir þá, því þar
væri þörfin mest. Hinir, sem væ;ru
sjálfistæðir eins og nafnið benti
tií, ættu að geta bygt sjálfiir.
Hitt virtist mér greiniiega vaka
fyrir Ragnari Lárussyni, að ístað
þess að bærinn bygði, iéti b-org-
arstjóri Byggingarféiag sjáif-
stæðra verkamanna njóta ein-
hvers hluta af þ-essum 128 'þús.,
sem bærinn greið'ir árl'ega í húsa-
iegu til prívatmanna, með þ-eim
mönnum-, er tii dæmis fátækra-
fulltrúi Ragnar Láruss-on benti á
siem verðuga að njóta betri húsa-
kynna.
3/11 ’34.
Siff. Ólafss,on. ,
Aðalfundur skógræktarfélags
íslands
var haldinn í fyrra kvöiid. —
Tveir mienn voru koslnir í stjórn
i stað þeirra, siem gengu ur, og
hlut'u kosningu: Árni Friðrikssor/
náttúTufiræðingur og Jón Ólafs-
so-n (endurkosinn). Sigurður Sig-
urðsson, sem verið hafðii foruiíað-
ur félagsins, baðst undan enduri-
kosningu. Stjórnin skýrðd frá
starfinu á s. 1. ári, en þ-að var
aðall-ega í því fólgið að i-oma
upp skógræktarstöðinni í Foss-
voigi -og útvega mönnum góðar
trjápiöntur. I félagimu eru nú um
400 manns. Hákon Bjarnas-on
fl'Utti erindi urn skógrækt, semi
var gerður góður rómur að.
Fundurimn skoraði á féiagsstjóm-
ina að beita sér fyrir því, að
Bæjarstaðaskógur yrði girtur.
Einn fundarmanna kvaðst geta
lagt tii helming þiess vírnets, semi
þyrfti í giriðiinguna og vonaðist
til að áhugasamir mienn i-egðu til
það, sem á skorti.
Hreinn Páisson
er nýkominn hingað til bæjj-
arins, og ætl-ar hann að halda
söngskemtim hér í bænum ei:n-
hvem næsta dag.
Málara- og teikniskóla
hafia þeir Fi-nnur Jónsson og
Jóhann Briem sett á stofn. Kend
verður meðferð olíuiita', vatnslita,
pastelkritar og teikningar. Upp-
lýsingar á Lauiásveg 2A, sími
2460, og í Skólastræti 1. '
Landsnefnd Hallgrímskirkju
og Arkitektafélag islands hafa
komið sér saman um grundvöll
fiyrir keppni um tillöguuppdrætti!
að Haiigrimskirkju í Saurbæ.
Þeir, sem vildu keppa, snúi sér
til Matthíasar Þórðarsonar forn-
minjavarðar, sem gefiur ailar nán-
ari upplýsingar.
Til Hallgrímskirkju í Saurbæ.
Móttekin áheit: Frá „Ei-nhverj-
um“ kr. 5,00, firá G. 'F. kr. 5,00.
Afihent af frú Lilju Kristjánsd.
firá Sigriði J. kr. 10,00. Beztu
þakkir. Ásm. Gestsson.
Ensku háskólafyrirlestrarnir
verða fiyrst um sinn fiuttir 'í
Kaupþingssalnum á mánudögum,
en ekki á þriðjudögum eins 'og
hingað tii, og hefjast ki. 'S stumuí-
vfislega. Efni næsta fyrirj-esturs:
Stjómskipulag Englainds.
Katrin mikla
hin fræga söguiega kvikmynd,
er komin hingað -og er sýnd í
Nýja Bíó. Aðalhlutverkið, Katrínu
II., ieikur hiin fræga þýzka 1-eik-
kona Elisabeth Bergmer, sem nú
er landfilótta. Hitt aðalhlutverkið
leikur Doug. Fairbanks yngri,
Myndin er tekin í Englan-di og
hefir náð miklu-m vinsældum víða
-um heimi.
\ •
„landráðastarfsemi“ í
hernum samþykt í enska
þinginu í gær.
LONDON. (FO.)
Frumvarp um landnáðastarísemi
í enska hernum var samþykt í
'nieðri málstofunni í dag með 241
atkv. gegn 65.
Mr. George Lansbury, foring-i
Aiþýðufliokksins í þingiuu, iagð-i
til, að frumvarpið yrðj felt, vegna
þess að enginn sniefill af líkum
væri fyrir því, að það væri nauðt
syinlegt. Leiðtogi frjáisiyndra
manna studdi hann.
L • I j J j . Í ja-J i ri. i , ! i 1 I
Upton Slnelalr.
Eftir Harold• Laski.
AMERÍSKA auðvaldið hefir nú
um la-ngt skeið ekki óttast
neinn manjn fiemur eni Upto-n
Sinclair. Það eru nú 30 ár siðan
uppljóstranir hans um sláturhús-
in í Chicago urðu til þess, að
nafn hans var á hvems manms
vöirum. Hann hefir jafnan síðan
með festu og ákveðni meir en
niokkur annar núlifandi maður
iejitt fram- í dag&ljósið þá eymd
og það volæði, sem auðvaldið í
Bandaríkjunum hefir skapað.
Það eru tilfinningamar, sem
hafa að miklu leiyti stjórnað Up-
tiom Sinclair. Það var djúp tilfinnr
ing, sem gerði hann að sodalisto,
og það v-oru tilfinmngarnar, sem
gerðu hann að heitum friðarvini,
svo að hann varð nærri ljóðrænn
yfir stef-nu Wils-oin^s í 1-ok heims-
styrjaldarinnar.
Og nú þegar hann er 60 ára,
eru það tilfinningarnar, sem knýja
hann t-il að gamga í demokratai-
flokkinn, siem nú befir -tilniefint
hann sem landstjóraefni fiokks-
(ins í Kalifibrmítui i kosningunum í
haust.
Hann hefiir samið margar bæk-
ur, og þær eru allar markverðar
og skemtilegar -og hafa vakið
fieiknaaihygli. Hann hefir aidriei
ritoð bók, sem talist geti afiieksl-
V-erk í heimi bókmientanina, af þvi
að bonum er miklu dýrmætard
sagan, sem hann er að segja,
heldur en sjáif frásagnarlistin.
Upton Sinclair er einn af þeim
rithöfundum, sem hafa stöðugt
teinhvem boðskap að flytja, hon-
um -nægir qkki að láta staðneyndr
irnar tola sinu máli, heldur hefir
hann jafman á takteiinum sfcoðanir
sínar og kenningar -og nieytir allra
þeirra bragða, sem mælskuiistdn
hefiir upp á að bjóða, til að út-
brieiða þær.
Stari hans er ómetanlegt og
hann hefir aldnei kunnað að hræð-
ast. Hann hefir ráðist á flestar
máttarstoðir ríkjandi þj-óðskipu-
laigs og sýnt fram á rotnun þess
og spillingu. Hann hefir ráði-st á
auðhrimgana, auðfýrirtækin, kirkj-
una, háskólana, skólana og stjórn-
máialeiðitogana.
Þiessar árásir bans hafa verið
hvas-syrt-ar, og hann hefiir lýst
svo mákvæmliega einstökum at-
riðum, að val hefir mátt vita,
við hvað var átt, og ef ha-nn
hefði farið rangt rnieð, hefði veri'ð
höfðað mál gegn h-onum og hann
iátinn sæta eims miklum refslng-
um og framast var unt.
Honum hefir verið hó-tað líf-
láti, bonum hefir verið varpað í
fangelsi og hann hefir verið beittk
ur öllum þeim brögðum, semand-
stæðingar hans hafa þorað að
beita. Andstæðinigar hans hafa
með öllu því miskunnarieysi, sem
Ameríkumienn eiga til, reynt að
lejta að einhverju hnieykslanliegu
1 einkaiífi hans, s-em nota mætti
tíl að Jeggja ií'f hans í rústir.
Menn hafa reynt að þegja bæk-
ur hans í hel, og hann hefir
sjálfur neyðist til að gef-a þær
út. Amdstæðingar hans hafabeitt
öllihm brögðum-, engu síður óheið-
arliegum en heiðar.liagum-, til að
meyða hann ti.1 að hætta rithöf-
undarstörfum sínum,. En með ó-
bilandi kj-arki og hugrekki hefir
hann haidið áfram starfi sínu og
bent í ritum sínum á leirfiætur
Banda ’íkj aauÖva I d-sins, sem hann
hafði sieitt sér að marki að brjóta.
Því fer fjarri, að Upton Sinclair
sé gallalaus. Hann er hégónrliegur
og gefinn fyrir stælur, >og hann
herst oft melr af kappi en f-orsjá.
Hann er listama'ður í framkomu
sinni og hegðun, ldtast við að
lifa eiinkalífi sínu opinberliega.
Ameriíkumenn eiga Sinclair
geysimikið að þakka. Það. er ó-
gemingur að dást ek-ki að þeimi.
óhemujorku, sem hann hefir lagt
í uppljóstranir sínar. Og það er
ógerningur að dást ekki að þ-eiriri-
takmarkalausu þoiinmæði, sem
þurft hefir til að viða að öfilu
þvf efni, sem hann hefir noteð i
baráttunni.
Það er einungis satt og skylt
að 'segja, að hann hefir n-eytt
alþýðu man'na í Amieríku tifi að
gefa'gaum að fjölmörgum mikifis-
verðum viðf.an:gsefnum, og rann-
sóknir þær, siem hann bygði á-
deilu'sina á, eru gmndvöllur, sem
alfiar síðari rannsóknir hljóta að
byggjast á.
Það er ekki hægt að skrifa
sögu Ameríku, sv-o að i -nokkru
lagi sé, nema minnast meir eða
miinna á Upt-on Sinclair, -og hann
mun ekki skipa þar lægri siess
en William Ll-oyd Garris-on. Up-
ton Sincfiair hefir sýnt sams koiri
ar hugrekki í baráttu sinni og
Garrison sýndi í baráttunni fyrir
frelsi þrælanna.
Ekkert sýnir bietur en kosni-
ingabarátta Uptoins Sinciair í
landstjórakosninigunum, hversu
barátte stjórnmálaíl-okikanna í
Ameriku er óstö-ðúg og sveigja-n-
ieg. Þegar hann hóf kosningabaT-
áttuna, brostu íorráðamenn demo-
kratailokksins fyrinlitl’ega.
Háihn hefir samið- bók til að
skýra frá fyrirætlu'num sínum, ef
hann hlyti kosningu. En, það eru
fiáir, sem le-sa um þjóðfél-agsimál,
og Sinciair hafði engin ‘ pólitíisk
samtök á bak við sig. Hann var
ekiki nægilega rikur táfi. að koma
á fót póiitíiskum samtökum, og
andstæðingar hans höfðu góða
v-on um ,að' allir þ-essir erfiðl-eiki-
ar myndu neynast honum -ofuri
efli.
En þessir andstæðiingar hans
í stjómmáium báru ekki skyn á
hið póiitíska andrúmsfi'oft. Stjórn-
'iin í Californiu er heidur óskemtil-
fiegt fyrirbrigðd. Auðfyrirtækin
eiga hana með húð og hári, hún
ler sokkiin í fjármálaspifilinigu og
það sem er ógeðslegast af 'ö-ilu:
húin er ánægð með sjálfa sig.
Hugarfar hennar t:l verkalýðs-
iins má glöggfiega marka af hinni
nrðiingsfiegu mieðferð á Tom M-oo-
ney og hinni vifilimannfiegu meði-
fierð á verkfalismönnum í San
Fráincisoo.
Löggjöf stjórnarinnar og bófa-
sveitir þær, sem hún bedtir fyr-
lir sig í baráttu sinni um völdin,
sýna ljósfi'e.ga, að af henni má
búast við nákvæmfiega samskon-
ar stjórnarháttum og Hitler -og
Mussoliini. Hún haíir vakið andúð
o:g viðbjóð hjá sómasamlegu
fólki, sem áiítur, að óhlutdrægni
e'gi að vera helgasta miaginregila
heiðvirðra stjórnarvalda.
Það er enginn vafi á því, að
ffiest af þiessu fófiki mun kjósa
Sinclair. Bók hans hefir selst i
250 þúsund eintökum.. I herbergi
siiniu hefir hann starfað, og þaði-
an hefir hann stofnað pólitísk
samtök sjálfboðaliða, sem munu
berjast af afiefli fyrir kosninga-
si-gri hans.
: i.i i JJlLWbWii m
A fundi hans komast færri en
vilja. Kosningabilað- haras selst í
þúsundum eintaka á hverri viku.
Peningar eru s-endir til hans hvað-
anæva frá Bandaríkjunum, og
þessi kiosningabarátta er sú eft-
irtektarverðasta og mest umí-
rædda, sem orðið hefir í Bandal-
ríkjunum síðustu 50 ár, eða sfð-
an Henry George bauð sig fram
sem borgarstjóraefni í New Y-ork
Það er hættulegt að spá hon-
um sigri. Auðvaldið veát hva-ð
ti.1 þiess friðar heyrir, og þ-að
hefir mikil vöfid á bak wið sig,
en Sinclair hefir þó að minsta
kosti gert það alvarlega óstyrkt
á taugum.
Hann hefir fært sönnur á það,
að það er fjölmennur hópur, serri
bíður eftir öíiugri og skipulagðri
baráttu fyrir róttækum hugniynd-
um.
Þó að hann hafi nú verið tii-
nefndur sem landstjóraefni, er
ekkert líkiegra en að demiokratar
myndi samsæri með Republika-
naflokknum tll að hindra sigur
hans. Þó að þeir hatist hmbyrði-
is, þá hata þeir báðfiir .stórum
nneir Upton Sinclair -og hugsjónir
hans.
Jafinvel þótt hann ynini, þá er
þg í vaía um, hvort honum myndi
verða mikið ágengt sem iand-
stjóra. Það er óliklegt, að frjáls-
huga bardagamaður eins og Up-
ton Sinclair s-é vel til þess fall-
(Frh. á 4, síðu.)