Alþýðublaðið - 17.04.1959, Qupperneq 5

HLBREI hefur fyrr verið not-
að jafn mikið af þorskanetj-
ium, til veiðiskapar við íslands-
strendur og á yfirstand'andi
vertíð. Er þetta raunalegt tím-
anna tákn ogi hefur ýmsar ó-
þægilegar skuggaihliðar. Flest
allir mótorbátar frá Yest-
miánnaeyjumi, Þorlákshöfn,
Grindavík, Sandgerðþ Kefla-
vík, Njarðvíkum, Hafnarfirði,
Iteykjavík, Akranesi, Breiða-
fjarðarihöfrium, verða nú með
þorskanet meiri hluta vertíð-
arinnar. Frá öðrum verstöðum
mun vera minna um netjaveið
ar almennt, en eru óðum' að
breiðast út til, allra verstöðva
eins og plága.
Ég sá blaðafregn úr einni
veiðistöð nýlegai ulmi ágæti
þorskanetjanna, hve óhemju-
afla þau gæfu o. s. frv. Og
sjálfsagt er þessi skoðun nokk
uð almjenn, því miður, án þess
að athuga afleiðingarnar. En
er þá ekki allt í lagi, mikill
og fljóttekinn afli, háir hlutir?
Við íslendingar höfum ekki
ennþá viljað sjá þann voða,
sem þorskanetjanotkunin hef
Ur í för með sér, en t. d. Norð-
menn eru búnir að sjá hætt-
una og eru þegar byrjaðir að
vinna gegn henni.
Nefna mætti þó að nýlega
benti fiskifræðingur einn með
réttu á þann voða, semi töpuð
íiylonnet liggjandi á fiskisvæð
MMMUMMIMMmWMMMW
r r
H'JÁ fyrirtækinu The Uni-
ted States Rubber Company
hefur verið framleidd ný gerð
af hjólbörðum fyrir fólksbif-
reiðir, 0g telur fvrirtækið, að
hún sé sterkari en nokkur
önnur gerð hjólbarða fram
að þessu. Þverskurður af þess
Um hjólbörðum er sporöskju-
lagaður en ekki hringlaga.
Framleiðandi þeirra bendir á
að af.þessu leiði, að þeir fletj-
ist minna út við akstur en
venjulegir hjólbarðar og
hitni ekki eins mikið við hrað
an akstur.
Slitbraut þessara hjólbarða
er gjörólík slitbrautum
flestra verijúlegra hjólbarða.
Hún er ekki lögð þvérrifum
með dældum á milli, heldur
sívölum ,,þófum“, sem falla
fast að yfirborði akbrautar-
innar, svo að bifreiðin verður
stöðugri á veginum.
Þessir nýju hjólbarðar eru
gerðir úr sérlega sterku
gúmmíi, og segir framleið-
andinn, að þeir þoli 60%
meiri akstur en barðar þeir,
sem nú tíðkast á nýjum bíl-
um. Verðið er 80% hærra,
enda eru barðarnir öruggari
á veginum og stöðugri { beygj
um, og auk þess er minni
hætta á a ðþeir springi eða
missi loft heldur en flestir
aðrir hjólbarðar.
um, gætu valdið, En slíkt er
smámunir móti þeirri útrým-
ingarstarfsemi, semi íslenzk
fiskimanniastétt er nú látin
vinna á íslenzka mótorbáta-
flotanum við íslandsstrendur.
Hingað upp að Suður- bg Suð-
Vesturströnd landsins gengur
þorskurinn aðallega í marz og
apríl til að auka kyn sitt, til
að hrygna. Það er sannað að
aðalgotstöðvar íslenzka þorsks
stofnsins, er hér við Suður- og
Suð-Vesturlandið í Faxaflóa
og sjálfságt víðar við strönd-
ina. Þorskurinn, sem er úttroð
inn fyrir hrygninguna af
miljónum' þorskeggja hver og
einn, syndir í miiljónatali upp
að ströndinnþ sem nú er víg-
girt orðin með þessum riijög
svo skaðlegu drápstækjum,
nylonnetjunum. Nokkur hluti
veiðist í rietin og skipin flytja
í land. En no'kkur hluti festir
sig í riýjúm eða gömlum nyl-
onnetjadruslum', semi bátar
hafa týnt. Myndast hér því
hinn ægilegasti víg.völlur fyr-
ir þessa nytjáskepnu okkar,
þórskinn. Stór hluti af hrygn-
ingarfiskinum kemst í gegn
um víggirðingar þorskanetj-
anna og lýkur sínu hlutvefki,
en hitt vitum við ekki, hve
stór sá hluti er, en aftur er það
fyllilega vitað, að allur sá
þorskur, sem í nylonnetjun-
um lendir, eykur ekki kyn
sitt. Minnka þannig Þorska-
göngurnar hér eftir, ár ,frá
ári, þar til okkur hefur tekizt
með þessum nýju drápstækj-
um, nylonnetjum, að útrýma
að mestu þorskagöngum við
Suður- og Suð-Vesturströnd
íslánds.
Hér fljótum við sofandi að
feigðarósi, og horfum ekkert
til eftirkomendanna eða síðari
tíma.
Má líkja þessari rányrkju
við skógaútrýminga forfeðr-
anna í landinu, nema það
gengur að öllu fljótara að út-
rýma þorskinum en gekk að
eyða skóg.um. Og þekking á
landsins gæðum og afleiðing-
ar á eyðingu þeirra ætti að
vera meiri hjá nútímakynslóð
inni en forfeðrúm aftur á mdð- j
öldum.
Og þéssi skipu'lagsbundna j
útrýming á þorskinum við Is- j
land gerist á sama tíma og við j
erumi að færa út lögsögu fisk- j
Véiðilínunnar við strendur ís-
lands, sém engum íslending
dettur í húg að hafi óþörf ver-
ið, og allir fagna að gert var,
þrátt fyrir klaufaspor Jóns
bola hins brezka.
Er nú ekki kominn tími til
að athuga leiðir til úrlausnar,
þ. e. að verndai þorskstofninn
frá ofeyðingu eða gereyðingu?
Eftir tilraunum þeim, sem
gerðar voru s. 1. vetur um að
iakmarka netjafjölda í sjó á
vertíðinni, blæs ekki byrlega
með að hafa frjáls samtök um
að takmarka netjanotkun.
Hér þarf þá löggjafinn að
’beita valdi sínu að tillögum
og yfirsýn hinna víðsýnustu
rnanna.
NOKKUR MINNSNGARORÐ
Til. dæmis getur komið tii
mála að hefja ekki veiðar með
þorskanet fyrr en á ákveðn-
um tíma og að enginn bátur
megi hafa nema ákveðinn
netjáfjölda í sjó. Einnig gæti
komið til mála að afgirða heil
hrygni ngarsvæði o. 'fl. o. fl.,
semi athuga þyrfti í þessu sam
bandi. — Hin hlið nylonnetja-
veiðanna, er sá gifurlegi kostn
aður, sem svona takmarkalítil
veiði hefur í för með sér.
Það eru margar leiðinlegar
sagnir um meðferð á nylon-
rietjum, að ó.trúlegar eru sám-
anber fregn í einu blaði hér,
að net í Faxaflóa væru skorin
í sjó.
Nú eru ráðningarkjör á bát-
ana þannig, að það freistar
skipverja til að nota eins mik-
ið af.veiðarfæruni' og hægt er
að kría út úr útgerðarmann-
inum1. Þeir eru ráðnir upp' á
hlut úr afla, og hlutur skip-
verjanna er sá samti hvort
mikið eýðist af nylonnetjum
eða öfug.t við að ná sama afla
magni. Og því miður er það
mjög algengt að greiða 2ja og
3ja nátta fisk með sama verði
ög eftir eins dags legu í sjó.
Hér er um fleiri en einn að-
ili sekur Og verður fyi'st að
'þrautreyna frjálst samkomu-
lag, en dugi þáð ekki, vefður
að finna aðrar leiðir. Það er
ekkert vit í að borga sanm
verð fyrir einnar náttar fisk
og línufisk, eins og gamlan,
dauðan. og stórskemmdan' fisk.
(Frnmhald á Ið. sí3u)
PRENTARS
HORFINN er sjónum vor-
um þessa héims gamall og
góður vinur og samverkamað-
ur £ svörtu listinni svonefndú.
Ég hafði þá ánægju að verða
Jóni Einari samferða á lífs-
leið okkar um margra ára-
tuga skeið. Hefi ég áðeins gótt
eitt um hann að segja. Hann
var nálega alltaf góður í
skapi og Téítúr í lund, glað-
ur og reifur. Það var engu
líkara en hann hefði engar á-
Jón Einar Jónsson,
hyggjur, sem þjökuðu hann,
en þó var mér það ekki grun-
laust, að hann hefði þó ekki
alveg hlaupið frám hjá alvöru
lífsins með öllu. Var það ekki
furða, því um tíma var oft
þröngt í búi, einkum er börn-
in voru á unga aldri. En hánn
vár lika hamingjumaður,
Hann eignaðist frábæra dugn
aðarkonu, sem var honum
samhent í öllu og hyggin í
öllu, sem hún tókst á hendur
og það var þeim sameiginlegt,
áð traust og trúnaður var
þeim inngróinn í öllum vinnu
brögðum og viðskiþtutn,
Þetta fleytti þeim yfir öroug*
leika örðugu áranna. Svo íór
smám saman að létta, jþví. á
séinni árunum flutu þeim á-
vékíir fyrri ára, er sæðið, hic>
góða, er þau sáðu/fór að gefa
ríkulegan ávöxt. Hann var
trúr og tryggur þjónn og bar
því úr býtum hjdli allra, sem
kynntust honum og engan
heyrði ég segia um hann
hnjóðsyrði á þeim áratugurn,
sem við áttum saman aí>
sælda, bæðj á viririústöfunni
og utan hennar. Hann var
góður og gegn félagsmáður
og trúr þeim verkum. er hann
tók að sér. Hann brást a'idrei
hugsjónum sínum.
Sáiriúð mín fylgi áfkoxri-
endúm hans og vinúm (#■
velunnurum.
S-vo kveð ég gamlan og góð-
an vin með þökk fyrir ail%-
gott og óska honum fárar-
heilla á ókomnum framtíðar-
braútum.
Gnð blessi minningu hans.
Jón Árnasön,
'prentari.
JÖN EINAR Jónsson var
faéddur 5. október 1868 áð
Vesturkoti í Leiru í Geríl'a-
hréppi, sonur hjónanna Jóns
Jónssonar og Ragnhildar Sin-
arsdóttur. — Hann mun hala
flutzt til Reykjavíkur tisn
1880 og átti heima hér éftir
það, útan tvö ár. sem hann
vanri 'í prentsmiðju AuSfra á.
Seyðisfiröi, 1896—1898. —
Hann hóf prentnám 1. 'rióv.
1882 hjá Sigmundi Guðrmmcte-
syni. Vann svo þar og í ýms-
úm öðrum prentsmiðjum unai
Guteriberg var stöfnuð "1904,
Framhálcl á 10. sfSá.
•'‘lUiitiiHiuiMniiHUHMiiiiiimnmiiiiiitHiiiimiNiiniimiutmmiiMMMuiMiHfiiimr tViiiiunHiiiiiiiiiiiiiiiiitHiiiiiiiuúiitiúuiúiiiite'íiiiitHÍiiiiiiiiiiuiiMiiniiHuirmiViiiMiim
HVERS VEGNA kemur æv-
inlega afturkippur í efnahags-
. lí'fið eftir að verðbólgúþróun
hefur átt sér s-tað? Hvers
vegna fjarar verðbólgan ekki
út án slíkrar gagnverkunar?
Þetta eru spurningar, sém
fjallað verður um í þessum
þætti.
Þegar verðbólgan er komin
á hátt stig' er efnahagskerfíð
allt mjög viðkvæmt. Misræriii
er mikið. Mikil. þensla hefur
átt sér stað í sumum grein-
um, en lítil í öðrum. —
þrota eitt af öðru. Atvinnu-
leysi breiðist út. Þegar verð-
bólgan ér á hástigi má ekkért
út af bera til þess að illa fari.
Þáð þarf ekki annað en verð-
fall á erlendum markaði tíl
þess a,ð útflutningsfyrirtæki
verði fyrir stóráfalli og verði
að draga saman seglin. Opin-
berar ráðstafanir gegn verð-
bólgu geta einnig verið svo
sterkar að þær leiði .til kreppu.
En jáfnvel þó ekki væri um
neitt af þessu að ræða gæti
afturkippur samt sem áður
Og það er alger tilviljun ef
skipting' frámleiðslurmar í
neyzluvörur og fjárfestingar-
vörur er í samræmi við raun-
verulega neyzlu annars vegar
ög sparnað hins vegar. 1
kapitálistisku þjóðfélagi er
einmitt hætta á, að hér verði
um misræmi að ræða, þar eð
framleiðendurnir eru fjöl-
margir einstaklingar er taka
ákvarðanir um framleiðslu
neyzlúvara og' fjárfestingar-
vara alveg án tillits til þess
hver neyzlan er eða sparnað-
urinn á hverjum tíma. Fram-
leiðsla neyzluvara verður iðú
lega of mikil, og markaður-
inn yfirfyllist, verðið fellúr
og fyrirtækin verða gjald-
átt sér stað og valda þar hin
sömu öfl og þau er koma
þenslunni af stað í upphafi.
Þess var getið í þættinum
um ÞENSLU, að kreppa hlyti
al'ltaf að taka enda fyrr eða
síðar. Það væru takmörk fyrir
því hversu lengi væri unnt að
draga úr neyzlunni og þegar
sámdráttur neyzlunnar hefði
stöðvazt ýkist eftirspurnin eft
ir framleiðsluþáttum eins og
t. d. vélum, þar eð endurnýja
þyrfti vélar.nar á vissu fresti.
Við það eitt að framleiðsla
neyzluvara „stabiliseraðist11
hlyti framleiðslan á vélum og
öðrum framleiðsluþáttumi því
að aukast. Er þetta hið svo-
kallaða „accelerationslögmál“.
En það lögmái er einnig ao
ver'ki, þegar kreppan býájar-.
'Þáð erúi takmörk fyrir iþftó
hversu éftirspúmin. éftlr
neyzluvörura getur aukizt miF:
íð. Það kemur því áð ’því áð
eftirspurriarauknii- gj n st'C-cffv-
ast.'Eh úm leið minnkar fram-
leiðslan á vélum og þeim'öði-
úírii framleiðsluþáttum, sem.
nota ’héfur þurft við hliátaík
eigándi. framjleiðslu. Aðuff.
þurfti að framleiða ákvec;irij>,
fjolda véla árlega vegna er.dux
nýjunar og ákveðinn fjöWft
vega framleiðsluaukningarim
ar. Eri um leið og eftirspiíxmJl
eftir framleiðsluvörunum be&
■ ur ,,stabiliserast“ fellur aúikBP
ingin niður. Eftirspurn eftix
vélum minnkar og leiðir ti,t'
samdráttar. Við það missa eia.
hvérj’ir átvinnu sína en viO"
’þaö minnkar eftirspumia
erin eftir neyzluvörum Verct-
'ið fellur, og Tyrirtackiir*
sítja uppi með miklar vöriv
þirgðir, er þau ekki geta ’sellj-
þau verða gjaldþroía eiít aáí.
öðru og atvinnuleysið breiðist
út. Þetta er það fyrirbrig'ði
-éfnahagslífsins, sem nefrit '.hel'
úr verið KREPPA.
Möguleikar bankanna til
þess áð ,;finansera“ þensluma
og Verðbólguna hafa einnig..
mi-kið að segja varðandi þa'ö
hvort afturkippur verður eðá
ekki. Venjulega kemur að þvj,
að ekki er unnt að auika 'írl-
láriirii meiira. Margs- konnj*;
Framhalcl á 10. sífec
AíþýðuMaðiS —• 17. apríl 1959 l||