Alþýðublaðið - 25.11.1934, Page 1

Nfir kaspendnr
fá Alpýð iblað-
ið ókeyi is til
mánaðam íta.
RlfSTJÓRI: F. R. VALDERTARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XV ÁRGANGUR
SUNNUDAGINN 25. NÓV. 1934.
338. TÖLUBLAÐ
Einstaklingni er um megn að skipuleggja
slávarútveginn og endurnýja togaraflotann.
Sameiginleg átðk allra landsmanna parl lil.
Tiliogitr og ályktun Alpýðusamba Mdsplngsins.
VAXANDl atvinnuleysi og
par með minkandi kaup-
geta almennings eru mestu
nauðsynjamálin, sem nú parf
að ieysa.
12. þing Alpýðusambandsins
hafði pessi mál tii til meðferð-
ar og gerði margar ályktanir
sem snertalpau beinlinis. Ein-
hver veigamesta ályktunin sem
gerð var i p sssum málum, kom
frá sjávarútvegsnefnd pingsins.
Fara [ályktanirnar hér á eftir
ásamt greinargerð fyrir peim,
sem kom frá nefndinni. Álykt-
unin var sampykt á pingfundi
í ga?r.
Pað, sem araest er aðkallandi í
vÍðrieife-naTistarfi Alpýðufl-okksins
lu-ndir núverandi ástandi, er að
bæta úr pví stænsta böli, sem
pjáir verkalýöinn, atvmnul-eysiinu.
Stærsti atvinn-uvegur landsins,
s-jávarútveguTÍnn, -er í höndum
einkaframtaksins tekki p-ess m-egn-
ugur að fullnægja p-eim kröfum,
sem til hans verðiur að gera sem
s-tærsta -og pýðingarmesta at-
vinmureksturs í landinu.
Mieð hverju árinu sem líður
fækkar hinum stærri fi-skiskipum
lands-manna togu-runum-, -og auk
peiS'S siem peir ganga úr sér og
' eru ekki endurnýjaðir -og -ekki
e,r séð- fyrir pví, að fylla í paiu
skörð. Talia hinna smærni skipa
jstendur í stað. Skipunum -er hald-
ið- út aðeins n-okkurn hlutia árs-
ins og pá einkum peiim, sem
liemgsta atviinnu höfðu að bjóða
áðiur fyr.
Af pes-sum sökum, h-efir mynd-
ast mik-ið atvL-nnuleysi meðal sjó-
mannastéttaiinnar fyrst og fremist
og svo síðar meðal annara vinn-
andi stétta, sem allar eru mieira
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Neðanmálsgreinin
í dag:
HARALDUR BJÖRNSSON.
Haraldur Björnsson leikari skrif-
ar neðanmálsgreinina í Alpýðu-
blaðið í dag um kjör listarinnar í
Sovét-Rússlandi. Fjallar greinin
urn pað, hvernig rússneskir upp-
eldisfræðingar ala upp listamenn,
einkum leiklistarfólk.
og minna háðar p-essum atvinMu-
vegi. Sérstaklega er p-etta mest
áberandi par sem fólkið er flest
samankomið í bæjum -og stærri
kauptú-num o-g bygt hefir atvinnu
sína á framl-eiðslu sjávarafurða.
Samfara pess-u h-efir skipulag
á verzlun mieð sjávamfurðir kom-
ist i ófremdarástand á undan-
f örnum árum.
Lögmál hinnar frjáls-u sam-
keppini h-efir á piessu sviði komið
fram' í sinni verstu mynd. Sldpu-
lag auðvaldsins út um h-eiiminn
h-efir sikapað pá stefnu, að hv-ert
land takmarkar innflutning nauð-
synliegra ineyzluvara sökum vant-
andi kaupgetu alpýðunnar, -er
stynur undir böli atvinnul-eysisins
í fliestum löndum h-eims.
Þiessi stefna hefir p-egar slengt
lirammi sínum til okkar, par s-em
innflutningur fiskjar frá -okkur er
takmiarkaðux mjö-g til p-eirra
landa, sem við áður höfum haft
mest skifti við, og pá sérstak-
lega pau löndin, sem keypt hafa
af okkur saltfiskinn.
Á sama tíma *og p-etta skieður,
hafa emgar tilraunir verið gerðar
um öflun nýrra markaða eða
nýrra aðferða um mieðferð fiskj-
ar, svo sem uan hraðfrystingu eða
berzliu, og pví síður að tilnaunir
hafi verið gerðar um pað:, að hve
miklu leyti við getum sjálfir gert
ýmsar sjávarafurðir v-erðmeiri,
svo s-em mieð niðursuðu fiskjar og
sí,l-dar. Þ-etta ástand h-efir skap-
að paun samdrátt í sjávarútveg-
inum, sem raun er á orðin.
I öðru lagi er skipastóll lands-
mainina hættur að v-era samkeppn-
isfær við fiskiskipastól -nágranna-
pjóðanna -og pá sérstaklega Bneta,
með tilliti til togara. Þ-eir endur-
-nýja nú s,kip sín og gera pau flest
stærri, hraðiskreiðari og k-olaspar-
ari ien eldrj skip. Virðist aug-
ljós hætta hér á ferðum.
Otgerðarmenn halda að sér
höndum og láta gömlu skipin
sigla si-nn sjó. T-oganaút-gerð er
sá atvinnurekstur, sem fyrir
margra hluta sakir hefir g-efið
landinu drýgstar tekjur. Sjómenn-
irnjr hafa skilyrði til að hafa,
liengsta atvinnu og beztar tiekj-
ur. Otgerðarmenn munu eininig
hafa haft mestan arð af p-eilm
skipum á undaniförnum árum. Þá
er mótomkipaútg-erðin sú n-æsta
í röðinni um að veita landsmönsn-
um lífsframfæri. Þriðju í röðinni
eru lí-nugufubátamir, s-em eru á
ýmsan hátt mjög hentugir við
okkar veiðiskap, pó sérstaklega
til sildveiða.
Þ-egar um pað er að ræða, hvar
edgi fyrst að aiuka og enduirnýja
skipastól-inn, verða togararnir
fyrstilr í röðinin-i.
Þá er að athuga hv-erjir ©igi að
kaupa ,pá og reka.
Einstaklingum er um megn
að endurnýja togaraflotann. En
vegna atvinnu verkalýðsins ú
sjó og landi og sérstaklega
fólksins i bæjunum, par sem
atvinnuleysið er mest, pá eiga
bæjarfélogin og rikið að eiga
og reka pessi skip.
Skipin verða látin leggja upp
vissan hluta aflanis í hverju bæj-
arfélagi eftir pví hvar við land
pau stunda veiðar, o-g p-eir, siem
á skipu-num vinna, væru eftir rétt-
um hlutföllum við íbúa bæjanna.
Hið sama gæti gi-lt um línu-
gufubáta að miklu 1-eyti, ef rétt
pætti að -niota sJík skip við veið*-
arnar. Um hina smærri útgerð
geta -einstaklingar komið til
greina -eins og nú er, og auk pesis1
hneppsféiög, bæjarfélög og ein-
staklingar í sameiningu í forfnii
samvinmu. Verður að gæta pess,
að áhætta útgerðarfnnar verði
sem jöfnust á ö-llum, s-em fram-
lieiðslunnar njóta, jafnt á laindá;
<og sjó. Kjör sjómanina yrðu á-
kveðin eftir taxta sjómannafélag-
a-nma -eins og tíðkast í útgerð
einstak.linga.
Sú samviuná í útgerð, s-em siet-
ur alla áhættu af atvinnurekstn-
inum á herðar sjómanna, hlýtur
að vekj-a andúð peirra gegn slíku
fyiinkomulagi, enda er pað alveg
rangt að -ai;n stétt pj-óðféla-gsins,
og pað sú, sem hættulegustu
viraniuna stundar, taki á sig áhætt-
uina við pað', að reka atvinnu-
nekstur, siem afkoma flestra ainn-
ara stétta pjóðfélagsins byggist
á. Ahættan á að dneifast yfir a.11-
ar stéttir, En útgerð fylg-ir ávalt
-niokkur áhætta fná möngum hldð-
um séð1.
Ot frá piessu séð leggur niefnd-
in til að sampykt verði eftirfar-
andi
12. ping Alpýðusambands ís-
lands telur,, að til p-ess að vinna
bug á p-eirrf kneppu, siem nú ríik-
ir, verði Alpýðuflokkurfnn nú
p-egar að beita sér fyrfr:
1. Að v-egna hinna miklu vand-
kvæða með sölu á fiski verði nú
pegar hafist handa mn hagnýt-
ingu nýrra markaða, bœyttar
verkunaraðferðir á fiskd og ör-
ugga skipun fisiksölunnar, -er
tryggi peim, s-ern að framleiðsi-
unni vinna, s-em bezt sannvirði
afurða sinna. Fynir pví skorar
sambandspingið á alpingi áð salm-
pykkja frumvarp ríkisstjórnarinn-
ar um fiskimálanefnd, útflutning
á fiiski, ‘hag-nýtin-gu markaða o.
f,l., s-em nú liggur fyiir alpingi.
2. Að rikisstjórninui verði
veitt lánsheimild til að afla
sér pess f jár, er hún telur purfe
til hagnýtingar nýrra markaða
og til stuðnings á breyttu verk-
unaiskipulagi í meðferð sjáv-
arafurðá.
3. Að- riey-na að ná hagkvæmum
verzlunarisam-ningum við pær
pjóðir, sem -e-kki hiefir verið samið
við -og sem við purfum -og getum-
haft viðskifti við,
4. Að- heimila rfkisstjónninni að
skipa verzlunarfulltrúa, ier starfi
sérstaklega í Mið-Evrópulöndun-
um, til pes,s að tryggja pa-nn
markað, s-em fyriir er, og auk-a
nýjan.
5. Að auka togaraflotann
pegar, er markaður leyfir, með
nýtízku skipum, er séu rekin
af rikinu eða brajarfélögum i
sameiningu ef hentugra Pykir.
6. Að taka lán til skipulagn-
ingar framleiðslunnar og
framleiðslutækja, ef nauðsyn
krefur.
7. Að skipuleggja innkaup á
aðkieyptum útgerðarvörum, svo
s-em oiiUi, k-olum, saltú -og veið-
arfænum.
8. Að skipuleggja svo útgerðan-
nekstur landsmanna, að sjómanina-
stéttin berf ekki tiltölulega m-eijni
áhættu en aðrar stéttir af h-on-
um. Meðal aonars að samvinna
um stoáútgerð- sé bunddn pátt-
töku bæja og hreppsféla-ga ásarnt
öðnum stéttum, er beint og ób-eint
lifa af útgerðinni.
9. Að koma á stað verksmiðju-
rekstri um pær tegundir sjávaraf-
urða er sýnilegt er að seljast á
á erlendum markaði og koma á
sem fullkomnastri hagnýting verð-
mætra sjávarafurða.
Frakkar óttast árás
af hálfu Þýzkalands.
Frilltrúl Herriots-flokksins segir, al þeim
iofi veiið boðin aðstoð raaða hersins,
ef til ófriðar kemnr.
EINKASKEYTI TIL ALÞÝÐUBL.
KAUPMANNAHÖFN í gærkveldi.
UMRÆÐUR franska pingsins
um útgjöldiu til hersins
hafa vakið mikinn óróa með-
al almennings á Frakklandi.
Maurin, hermálaráðherra
krafðist sterkari viggirðinga við
austur-landamærin og gaf i
skyn, að leiðandi stjórnmála-
menn væri fullkomlega búnir
við og ættu beiniinis von á á-
rás af hálfu Þýzkalands. -tæðu-
maður Herriot-flokksins, Arc-
himbaud, gaf pær upplýsingar,
að búið væri að mynda bandn-
lag milli Frakklands og Sovét-
Rússlands. Archimbaud sagði
meðal annars:
„Ég nota ekki orðin banda-
lag eða hernaðarsamningur.
Ég slæ pvi bara föstu, að
rússneski herinn er mjög sterk-
ur og ágætlega útbúinn og að
Júgðslavía hótar aO segia sig úr
Þjóðaban dalaginu.
EINKASKEYTI TIL
ALÞÝÐUBLAÐSINS.
KAUPMANNAHÖFN í gærkveldi.
ASTANDIÐ i Genf er enn
sem áður mjðg skugga-
legt. Jeftich, utanrikisráðherra
Júgósiaviu, hefir lýst pví yfir
við Laval, utanrikisráðherra
Frakka, að Júgóslavía muni
segja sig úr Þjóðabandalag-
inu, svo fremi að henni verði
ekki sýnt fult réttlæti pfr.
STAMPEN.
Friðnum í Evrópu er
hætta búin af konungs-
morðmálinu, segja
frönsku blöðin.
LONDON, í gærkveldi. (FO.)
Þeir stjórumálaatburðir, siem í-
da-g vakja mesta athygli, eruiorð-
s-ending Júgó-Slava til Þjóða-
bandalagsins og vígbúuaðairum-
ræðunnar, siem fóru fram í íranska
piinginu í gær..
í Italíu er almenningsálitið á
móti Ji'igóslövum, og er sagt, að
ef Ungvierjar vilji láta fara fram
tunræður um orðsendinguna taf-
arilaus-t, pá muni ítalir styðja pá
kröfu. ítölsku blöð'in segja einn-
ig, að engin pjóð geti iiegið. til
lengdar un-dir peirn ásökunum,
sem séu siettar fram í orðsiend-
ingu Júgóslava á hendur Ungv-erj-
um, en búast hins v-egar við pvl,
að ekki muni verða alvarlegur
árekstur út af málinu.
Fröinsku bilöðin er ákveðnarj -og
böilsýnni. Petit Parisien segir, að
friðnum í Evrópu s-taii hætta af
piessiu málli, og vill láta Þjóða-
bandalagið grfpa í taiumana nú
pegar. Le Jourinal segir, að
Þjóðabandailagið megi -enga.n tíma
miissa og purfi að bragða skjótt
við, -ef pað -eigi að halda virðingu
cinni í pess-u máli. Echo de Pa-
ris spyr: „Hvaða réttlætis get-
ur Júgó-Siavía vænst í Genf ?“
og svarar: „ELnskis, pví aðÞjóða-
bandalagið er ekki dómstóll, beld-
u:r -einungis samkoma stjómniála-
manna. Það, sem nú er pörf á,“
siegir blaðið, „er samkomulag
pefrra pjóða, sem eru á móti-
pvi, að gemgið v-erð-i á núgiildandj
Mðansam-ninga.“ Enn frem-ur seg-
ir bilaðið, að slíkt pjóðasamíband
,sé í íauin og veru til nú pegar í
samviinnu Frakklands og Rúss-
iands og Litla ban-dalagsins, og sé
paö ejitt ógert, að koma f-ormJiegu
skipuilagi á pá samvinnu.
Málinu frestað fram í
janúar.
GENF í gærkveldi. (FB.)
Avenol hefir ákveðið að leggja
orðtsendingu Júgóslava út af k-on-
unigsniiorðimu fyrfr ráð bandalags-
iins, er pað kemur saman í jan-
úar. Ungverjar l-eggja hins v-egar
kapp á, að umræöurnar fari fram
fyr. (U-nited Pness.)
Aliýöubköií
ofi álííöusambandiö.
r
A
FUNDI Alpýðusamband-s-
þingsins í gær var eftirfar-
andi ályktun frá blaðnefnd pings-
ins sampykt einróma:
„12. þing Alþýðusambands Is-
lands lýsir ánægju sinni yfir hiinni
miklu stækkun Alpýðublaðsins og
ágætu rftstjórtn þ-ess -og pakkar
ritstjóra blaðisins, blað-stjórm o-g
ö-ðnum, sem unnið hafa að p-ess-
um umbótum.
Telu-r pingið að sambandsstjórn
ihafi í flestum atrfðum tekist að
koma í fiamkvæmd tillögum síð-
asta sambaindsþinigs.‘‘
BLUCHER,
einn frægasti forfngi rauðah-ersins.
oss hefir verið boðin aðstoð
hans, ef tll ófriðar kæmi við
Þýzkaland. Vér getum ekki
annað en glaðsí yfir banda-
lagi, sem tryggir friðinn i Ev-
rópu.“
Óttinn við nýja styrjöld fer
alls staðar vaxundi.
STAMPEN.
Samvinnan við Sovét Rúss-
tand miðar að fiiði en ehki
ófriði
LONDON í gærkveldi. (FÚ.)
Franska stjómin lýsti pví yflr
opinberlega í dag, að ekkient
hernaðarbandalag h-efði veríð gert
miLli Frakklands og Rússlands,
og að ekkert útLent blað hafi
-nokkum rétt til pess að draga
slíka ályktun af pingræð-u Ap-
chimbaud, par sem hann mælti
með samvinnu Rússiands, Pól-
lands og Frakklands til viðhalds
Mðnurn í Evrópu, og hanin sagða,
að ætlun Þjóðverja hefði verið
sú, að taka höndum saman við
Pólverja og Japana gegn Rúss-
tun. Franska stjómin segir, að
hinn eini tilgangur stjónnmála-
samdráttar milli Frakklands og
Rússlands sé sá, að koma skipu-
lagi á friðarmálin, og sé þar af
leiðandi ekki beint gegn nokkurrif
annari þjóð.
Frönsku blöðin lofa hástöfum
ræðu Maurins hershöfðingja og
segja, að hann hafi lýst á áhrifa-
miki-nn hátt ástandinu í hervaipt-
annóilum Frakka og sagt þjóð-
inni nókvæmlega hvar hún stæði
í pesisum ef-num.
Bretar öttast atkvæðagreiðsl-
una i Saar.
LONDON í gærkveidi. (FB.)
Neville Chamberlain flutti ræðu
í dag í Birmingham og sagði, að
meðal p-eirra mála, sem brezlra
stjórndn hefði nú einna mestar á-
hyggjur af, væri endurvígbúnað-
armá.1 Þýzkalands, pví að pað
væri í laur.inni opinbert leyndar-
máil, að Þjóðverjar væri að víg-
búast á ný.
Enn fremur gerði hann að um-
talsefni þjóðaratkvæðið í Saar og
fór -ekki dult með, að það værji
hið mesta áhyggjuefni, ef ekki
væri unt að varðveita friðimi par
í héraði-nu og komú í veg fyvjr,
að fiiðurfnn spiltist vegna Saar-
deiiunnar, (Unit-ed Prass.)