Alþýðublaðið - 15.05.1959, Qupperneq 3

lamls
K^mmar k,o?i of(j/g|df vfsitáfo-
lUss'— «f }>«.)- it illi Yíir* S (fSJÍtH,'
.Uitmwlk tfídrsjSf vtn-
ífommar i ötjórn. Stáadái. aÖ fHbt-i
ffbf viríLöíui3íf«,

| gjaldeyrisfrj álsum og að-
I flutningsgjöld bifreiða
hækkuð nokkuð.
Því sem þá vantaði á, um
, 152 millj. kr., skyldj mætt
með framlagi úr ríkissjóði.
Með þessum hætti átti afkoma
iitflutningssjóðs að verða svip
uð og verið hefur, sízt lakari,
en þar hefur jafnan skort
nokkuð á að endar næðu sam-
an.
Fjárlagafrumvarpið fyrir
árið 1959 var samið af fyrr-
verandi fjármálaráðherra og
lagt fyrir Alþingi í s. 1. októ-
bermánuði. Frumvarpið áætl-
aði heildarútgjöld ríkissjóðs
tæpar 899 millj. kr., heildar-
tekjur fullar 900 millj. kr. og
greiðsluhagnað 1,7 millj. kr.
í meðförum alþingis hækk-
uðu útgjaldaliðir frumvarps-
ins um sem næst 32 millj. kr.
alls. Mestur hluti þessarar
hækkunar var leiðrétting
vegna launahækkana hjá rík-
inu á árinu 1958 og hækkaðra.
bótagreiðslna hjá Trygginga-.
stofnun ríkisins. Aðrar hækk-
anir voru aðallega aukið fram
lag.-til hafnargerða, skólabygg
jnga, gufuborunar og sam-
gangna, Auk þessa kom svo
framlag til útflutningssjóðs
152 millj. kr., sem áður er um
rætt. ÚtgjaWalilið fjárlagafrv.
nam því þegar upp var gert,
samtals 1083 millj. kr. eða
183 millj. kr. meiri upphæð en
tekjurnar skv. frumvarpinu,.
eins og það -var upphaflega
lagt fram. Fyrir tekjum þurfti
því að sjá til að mæta þessum
183 milljónum króna til að
fjárlögin yrðu hallalaus.
Leiðir þær, sem ríkisstjórn-
in hefur farið til þess að ná
greiðslujöfnuði á fjárlögum
eru sumpárt fólgnar í íækkun
útgjaWa og sumpart hækkun
tekna. Að því er tekjuhækk-
unina varðar kemur hún fram
í því:
1. að netto greiðsluafgangur
ríkissjóðs árin 1957 og ’58
um 25 millj. kr. eru færð-
ar ríkisjóði til tekna eins
og vera ber en það var ekki
gert í frv.
2. að tekjur af áfengi og tó-
baki eru hækkaðar um 25
millj. kr. samkvæmt verð-
hækkun sem þegar er kom-
in til framkvæmda.
3. að aðflutningsgj öld af vél-
um og áhöldum til Sogs-
virkjunarinnar kr. 30 millj.
eru áætlaðar ríkissjóði til
tekna þar eð tekizt hefur
að tryggja greiðslu þeirra
og loks
4. að gert er ráð fyrir því að
innflutningsgjöW, tekju-
skattur o. fl. nemi 54 millj.
kr. meira en fjárlagafrum-
varpið gerði ráð fyrir.
Samtals nemur tekjuhækk-
unin 133 millj. kr. Útgjalda-
liðir frumvarpsins voru lækk-
aðir úm 49 millj. kr. og fást
þannig þær 183 millj. kr. sem
á vantaði.
ÁBÝKGÐABLEYSI
FRAMSÓKNAR. •
Afgreiðsla fjárlaga hefur
sætt nokkurri gagnrýni hér í
háttv. alþingi og þá einkum
af hálfu Framsóknarmanna.
Hafa þeir rætt mikið um það,
sem : þeir kalla niðurskurð
verklegra framkvæmda, talna
falsanir og ábyrgðarleysi.
Allt þetta hjal þeirra hefur
þó bersýnilega engin áhrif
haft á þá sjálfa! Þeirra ábyrgð
artilfinning hefur lýst sér í
því, að snúast gégn öllum
sparnaðartillögum, þeir vilja
hvergi spara neitt, hins vegar
fylgja þeir öllum hækkunar-
tillögum, þar á meðal tiílÖg-
um, sem þeir hafa greitt at-
kvæði gegn í mörg ár. Sjálfir
bera Framsóknarmenn engar
tillögur fram til lausnar þeim
vanda, sem ríkisstjórnin tók
við úr hendi fyrrverandi rík-
isstjórnar. Það mái telja
Framsóknarmenn sér óvíð-
komandi með öllu!
Hinn stjórnarandstöðuflokk
urinn, Alþýðubandalagið, hef-
ur að þessu sinni tekið til
muna ábyrgar; afstöðu til af- ■
greiðslu fjárlaga en Fram-
sóknarflokkurinn. Alþýðu-
bandalagið hefur sýnt lit á,
að styðja sparnaðartillögur og
gert tilraun til að gera grein
fyrir því, hvernig það vildi
láta afgreiða hallalaus fjár-
lög.. Niðurstaða Framsóknar-
flokksins ér hins vegar sú, að ;
fjárlög verði afgreidd með a.
m. k. 150 millj. kr. haila.
Við því hafði ekki verið
búizt, að Framsóknarflokkur-
inn ætti eftir að slá öll fyrri
met kommúnista í ábyrgðar-
leysi við afgreiðslu fjárjaga.
Súkt er enginn leikur. Engu
að. síður hefur Framsóknar-
flokknum nú tekizt það.
Menn furðar á í hvaða eyði--
merkurför foringjar Fram-
sóknarflqkksins eru nú að
leggja með lið sitt.
Vegna blaðaskrifa og áróð-
urs utan þings þykir mér rétt
að fara nokkrum orðum um
þau grundvailaratriði, sem
gagnrýni hafa sætt í sam-
bandi við afgreiðslu fjárlaga.
TEKJUÁÆTLUNIN FULL-
KOMLEGA ÁBYRG. .
Að því er tekjuáælunina
varðar verður ekki um það
deilt að hækka ber hana um
25 millj. kr. vegna aukinna
tekna af sölu áfengis og tó-
baks. Þessi tekjuaukning er
staðreynd. Ekki verður held-
ur um það deilt að hækka her
tekjuáætlunina um 30 millj.
kr. vegna aðflutningsgjalda
af vélum og áhöldum til Sogs-
virkjunarinnar. Vélar þessar
eru ýmist komnar til lands-
ins eða koma á þessu ári. Fé
er tryggt til þessara greiðslna.
Með rökum verður því heldur
ekki andmælt, að netto
greiðsluafgangur áranna 1957
og 1958 eigi að koma ríkis-
sjóði til tekna á árinu 1959.
Á árinu 1957 varð greiðslu-
halli hjá ríkissjóði upp á 22
millj. kr., en á árinu 1958 hins
vegar greiðsluhagnaður
nam 48 millj. kr. Enginn neit-
ar því, að greiðsluhagnaður-
inn 1958 gángi fyrst til að
greiða hallann frá 1957. Af-
ganginn, 25 millj. kr. ca., virð
■ist jafneinsætt að yiirfæra á
árið 1959 til tekna. Hér er um
að ræSa fjárhæð, sem ríkis-
sjóður hefur tekið a£
fólkinu umfrám þarfir, og
vissulega á ríkissjóður að
nota þá fjárhæð til almennra
þarfa áður en hann heimtar
meiri fjárframlög af þjóðinni;
Framsóknarflokkuririn einn
vill fara hér aðrar leiðir.
Hann andmælir því að vísu
ekki, að nota beri tekjuaf-
ganginn frá 1958 til að greiða
hallann frá 1957, enda var Ey-
steinn Jónsson í f jármálaráðu
neytinu er til hallans var
stofnað. Framsóknarflokkur-
inn andmælir því hins vegar
eindregið, að þær 25 millj. kr.
sem ekki þarf til að mæta
hallanum 1957 færist yfír á
árið 1959. Vill flokkurinn
láta lána þetta fé út til ým-
issa sjóða. Aðspurður hefur
Framsóknarflokkurinn hrein-
lega neitað að svara því,
hvernig afla ætti ríkissjóði
þeirra 25 millj. kr., sem vant-
aði ef að þessari lánastarf-
semi yrði horfið. í ábyrgðar-
leysi sínu missir þessi flokk-
ur málið þegar hann er spurð-
ur um tekjuöflun, þó að hann
sé vel málhress þegar eyðsla
er á ferðinni.
Þá er óræddur sá þáttur
tekjuáætlunarinnar, sem fjall
ar um hækkun á áætluðum -
tekjum af tekjuskatti, og að-
flutningsgjöldum o.fl. smærri
liða,. samtals um 54 millj, kr.
Hefur því verið haldið fram,
að áætlanjr þessar yæru ó-
raunhæfar og stæðust ekki.
Þetta er mikil fjarstæða. All-
ar áætlanir eru byggðar á ná-
kvæmri athugun og útr-eikn-
ingum færustu sérfræðinga.
Að því er tekjuskattsáætl-
unin varðar hefur verið lögð
til grundvallar áætlun, sem
Hagfræðideild Franikvæmda
banka íslands hefur gert. um
hækkun tekna einstaklinga á
árinu 1958 samanborið við ár-'
ið 1957. Áætlaði . hagfræði-
deildin þessa hækkun um -
14%, og hefur verið gert ráð
fyrir því, að tekjuskattur
greiddur af einstaklingum
hækki í sama hlutfalli og tekj
ur þeirra hafa aukizt. Að
réttu lagi ætti hækkunin þó
að verða talsvert meiri, vegna
þess að skatturinn ev stig-
hækkandi. Ekki hefur verið
gert ráð fyrir neinni hækkun
á skattgreiðslum félaga frá
því sem var á árinu 1958.
ÚTFLUTNINGUR
VARLEGA ÁÆTLAÐUR.
Áætlun tekna af innflutn-
ingi er byggð á þeirri gjald-
eyrisúthlutunaráætlun fyrir
árið 1959, sem fulltrúar við-
skiptamálaráðuneytisins, inn-
flutningsskrifstofunnar, seðla
bankans og gjaldeyrisbank-
anna hafa samið og bæði rík-
isstjórnin og seðlabankinn.
hafa staðfest. Að því er snért-
ir sjálfa greiðslujafnaðaráætl-
unina, sem liggur til grund-
vallar innflutningsáætlunihni,
er það að segja, að hún verður
að teljast varlega 'áætluð. Út-
flutningurinn er áætlaður
1.050 millj; kr. en það er
nærri meðaltali útflutnings-
framleiðslu ársins 1957 og
1958.
Það vekur að sjálfsögðu
nokkra athygli, að tekjur af
innflutningi eru í fjárlögum
hækkaðar nokkuð frá því sem
var í fjárlagafrumvarpinu.
Liggja til þessa tvær ástæður.
Þegar fjárlagafrumvarpið var
samið var ekki búið að gera
neina innflutninvsáætlun til
að styðjast við. Þessi áætlun
er nú til og komin í fram-
kvæmd. Við samningu fjár-
lagafrumvarpsins var heldur
ekki tekið nema mjög tak-
markað tillit til þess tekju-
auka, sem ríkissjóður fékk
við efnahagsmálaaðgerðirnar
í maí 1958. Þetta er nú leið-
rétt í fjárlögunum.
Af framansögðu er ljósf,
að þær breytingar, sem gerð-
ar hafa verið á tekjuIiðuBd
fjárlaganna frá fjárlagafruny-
varpinu eru á fullum rökum
reisíar, Er þar ýmist um .a
ræða hækkanir vegna tekna,
sém þegar eru tryggðar aíJ
fuílú, (tekjuafgangur frá ’5%',
tekjur af áfengi og tóbaki, og
tekjur af innflutningi vegna
Sógsins) eða vegna tekna
samkvæmt áætlunum, sem
þegar eru komnar í framr
kvæmd og færustu sérfræ’ð-
ingar hafa gert og allir þeir,
sem um eiga að fjalla hafa
samþykkt.
Kem ég þá að niðurfaérslBt
úigjalda. .
Neira fé en áHur tii
Við afgreiðslu fjárlaga voru
útgjaldaliðir lækkaðir um
tæpar 50 m. kr. Skal ég víkja
að þeim nokkuð.
1) Fjárfestingaliðir á fjár-
lagafrumvarpinu samtals að
upphæð um 170 millj. kr.
voru lækkað’ir um 5%. Bygg-
ist lækkun þessi á því, að er
fjárlagafrumvarpið var sam-
ið á s. 1. árí var miðað við
vísitölu 1-83 og allar fjárveit-
ingar reiknaðar samkvæmt
iþví. Við ráðstafanir ríkis-.
stjórnarinnar £ efnahagsmál-
um laekkaði vísitalan í 175
stig og því eðíilegt að fjár-
veitingar úr ríkissjóði lækk-
uðu til samræmis við það.
Það verður að teljast sann-
.gjarnt, að við fjárveitingar úr
ríkissjóði sé það haft £ huga,
að allir landsmenn hafa órðið
að sætta sig.við bótalausa nið
urfærslu vísitölu um 10 stig
og því eðlilegt að nokkuð
svipað gildi um fjárveitingar
úr xíkissjóði til fjárfestinga.
Því hefur verið haldið
fram, að þessi lækkun fjár-
festingaliða þýddi stórfelld-
an niðurskurð verklegra
framkvæmda. í þessu sam-
bandi vil ég geta þess, að
samtals nema fjárfestingar
liðir þeir, sem 5% taka til,
171 milljón kr. áður en 5%
eru tekin af. Eftir að 5%
hafa verið tekin frá nema
þessir liðir { f járlögum 182,
600.000 kr. Á fjárlögum árs
ins 1958 námu þessir sömu
liðir samtals um 147 millj.
kr. og eru þeir því fullum
15 millj. kr. hærri á f járlög-
um 1959 en þeir voru 1958.
Það er allur niðurskurðinn.
Rétt er að geta þess, að f jár
veitírigar til nýrra abvtega,
brúargérða og hafnargeroa
eru ekki meðal þeirra liða,
sem lækkaðir eru um 5%.
Þxátt fýrir 5% niðurfærsluna
hækkar framlag til vegavSð*
halds frá 1958 úr 33 millj. kr.
í tæpar 42 milíj. kr. og franv
lag til skólabygginga um full-
ar 3 millj. kr.
2) Aætlað framlag vcgna á-
byrgðargreiðslna er lækkað
úr 30 millj. kr. í 20 milljónöif.
Ábyi’gðargreiðslur ríkissj óSs
em orðnar hið alvarlegasia
vandarnál. Samtals er talið
að ríkissjóður standi nú í á-
byrgðum fyrir yfir 1000 millj.
kr. Á síðari árum hefur það
mjög farið í vöxt, að ábyrg,St-
ir væru látnar falla á ríkis-
sjéð og hafa þegar verj.ð
greiddar af alrnannafé í þessu
sambandi um 100 millj. kr.
umfram endúrgreiðslu. Veru-
legur hluti af þessum greiosl-
um er sjálfsagt óhjákvæmi-
legúr, en hitt er. víst. að þyí
fer fjarri, að hér hafi nægi-
lega röggsamlega verið haW-
ið á málefnum ríkisins. Heíði
bæði mátt komast hjá ýmsum>
gi-eiðslum sem imttar háfai
verið af hendi og betur heíði
mátt ganga eftir endurgreiðsl
um e-n gert hefur verið. ,Á
þfessu verður að ráða bót ogy-
er lækkun fjárveitingarinnai
gerð með það fyrir augum.
3) Þá eru fjárveitingar
nokkuð lækkaðar vegna nið1-
urfærshi á reksturskostnaði
stjórnarráðsins, tollgæzlu og
aiþingís. Ehnfremur eru felld
ar níður fjárveitingar iil
PramhaW á 6. síðu.
AlþýðublaðiS — 15. maí 1959 ^