Alþýðublaðið - 15.05.1959, Side 6

Ræða 6yKa Þ. Gíslasonar
Framhald af 5. síSu.
lagið niður í þeim mæli, sem
nauðsynlegt var til þess að
hægt væri að koma í veg fyr-
ir halla hjá útflutningsat-
yinnuvegunum og ríkissjóði
án þess að leggja á nýja al-
menna skatta. Alþýðuflokk-
urinn, Sjálfstæðisflokkurinn
og Framsóknarflokkurinn
voru í raun og veru sammála
um að fara síðari leiðina. Á-
stæðan til þess, að Framsókn-
arfíokkurinn hefur hætt aö
mæla með henni, er eingöngu
sú, að hann er nú utan ríkis-
stjórnar. Og því fer fjarri, að
Alþýðubandalaginu sé hún
jafnleið sem það lætur. í
samningaviðræðunum um end
urreisn fyrrverandi ríkis-
stjórnar kom það skýrt fram
af hálfu fulltrúa Alþýðu-
bandalagsins, að þeir voru
alls ekki andvígir því í sjálfu
sér, að launþegar gæfu eftir
bótalaust nokkur vísitölustig,
og voru allt að sex stig nefnd
í því sambandi, þótt slíkt sé
nú talið glæpur gagnvart
verkalýðshreyfingunni, ein-
ungis af því, að Alþýðubanda-
lagið er nú ekki lengur aðili
að ríkisstjórn og á ekki í
samningum um aðild sína að
stjórn.
HÆKKANIR, SEM
EKKI URÖU.
Mig Iangar ennfremur til
þess að vekja athygli á einu
atriði í sambandi við þá
stefnu í efnahagsmálunum,
sem tekin var, en mér virð-
ist menn ekki hafa gefið
nógu mildnn gaum. Þegar
menn ræða áhrif ráðstafan-
anna, þera menn gjarnan
saman þá lækkun, sem orð-
ið hefur á kaupi þeirra, og
lækkunina, sem orðicS hefur
á yerðlagi síðan um áramót.
En méð þessu er alls ekki
nema hálfsögð sagan. Kaup-
hækkunin, sém varð á síð-
ari helmingí síðastliðins árs,
var nefnilega nær engin á-
hrif farin að hafa á verðlag-
ið' um áramótin. Niðurfærsla
verðlagsins og Iaunanna var
því eltki nema annar þáttur
þessara ráðstafana. Hinn
þátturinn var að koma í veg
fyrir þá hækkun, sem að öðr
um kosti hefði hlotið að
verða á öllum nauðsynjum
almennings, en sá þátturinn
gleymist of oft, þegar um
þetta er rætt. Þ.egar menn
eru að bera verðlækkunina
saman við kauplækkunina,
er rangt að láta við það sitja,
að niinnast þess, að t. d. kjöt
kilóið, sem kostaði 29,80 kr.
fyrir síðustu áramót, kostar
nú 21,00 kr. Sagan er ekki
fullsögð, fyrr en þess er get-
ið, að það hefði í haust ver-
ið komið unp í 40,30 kr. eða
verið orðið nærri helmingi
dýrara en hað er nu, ef ekki
hftfði verið tekin iipp sú
stsfna. sem ofan á varð. Og
m iólkMrlítrinn, sem kostaði
4,10 kr. fyrír áramót, en
ný kpstar 2,95 kr., hefði
fliótlega hækkað unp í ð,60
kr. Þpð. sem bera á sanian
við niðurfærslu kaupsins,
er ekki aðeins verðlækkun-
in, sem orðið hefur, heldur
einnig verðhækkunin, sem
mönnum var forðað frá, og
þá auðyitað allar hinar ó-
heinu óg stórskaðlegu af-
leiðihsrar - jafn gífurlegrar
verðhólgu pg yfir vofði. Og
aþlíéi verður df oft á ;það
minnt, að heiIdaEfefejur alls
vinnandi fólfes verða nú í ár
ekki minni, heldur meiri en
í fyrra, og þá auðvitað um
leið meðallaunin á mánuði
og viku.
FIMM BRYNUSTU
VERKEFNIN.
Ég skal að síðustu drepa á
það í örfáum orðum, sem ég
tel þrýnustu verkefni ís-
lenzkra þjóðmála, að kjör-
dæmabreytingunni sam-
þykktri.
í fyrsta lagi þarf að fara
fram gagnger endurskoðun á
uppbóta- og innflutnings-
gjaldakerfinu og stefna að af-
námi þess að mestu leyti. Hins
vegar er heilbrigt að halda
niðurgreiðslum á helztu inn-
lendum landbúnaðarafurðum,
sérstaklega mjólk, því að það
er liður í réttlátri stefnu í fé-
lagsmálum, að jafnmikilvæg
og holl neyzluvara og mjólk
sé sem ódýrust, auk þess sem
það er heilbrigðasti stuðning-
urinn við landbúnaðinn, að
stuðla að því, að eftirspurnin
eftir afurðum hans sé sem
mest.
f öðru Iagi á að vinna að
því, að samtök launþega og
atvinnurekenda taki upp
heildarsamninga til lengri
tíma en nú á sér stað um
kaup og kjör, þannig að ó-
heilbrigð togstreita og skæru-
hernaður á vinnumarkaðnum
hverfi úr sögunni og vinnu-
friður verði tryggari.
í þriðja Iagí ber brýna
nauðsyn til þess að taka upp
samningu heildaráætlana til
nokkurra ára í senn um helztu
framkvæmdir í landinu, til
þess að koma í veg fyrir
hvort tveggja jöfnum hönd-
um, atvinnuleysi og skaðleg-
an skort á vinnuafli, og
stuðla þannig að stöðugu
verðlagi.
í f jórða lagi er orðið bráð-
nauðsynlegt að endurskoða
skatta og útsvarskerfið og
helzt af öllu að afnema skatta
og útsvör á tekjur í núgild-
andi formi og það mikla rang-
læti, sem af því hlýzt.
f fimmta og síðasta lagi
þarf að vinda bráðan bug að
því að koma á fót lífeyris-
sjóði fyrir alla landsmenn,
sameina þá rnörgu lífeyris-
sjóði, sem fyrir eru, og láta
hinn nýja lífeyrissjóð ná til
allra stétta, og hagnýta síðan
þá fjármagnsmyndun, sem
þannig á sér stað, til efling-
Kommúnistar reyndu að stöðva
vertíðina, en tókst það ekki.
ar framleiðslunni í landinu.
í þessum fimm atriðum
felst raunhæf stefna, sem ég
er viss um, að fær hljóm-
grunn hjá hugsandi mönnum.
ALÞÝÐUFLOKKURINN
BJARTSÝNN.
Alþýðuflokkurinn gengur
bjartsýnn til þeirrar bar-
áttu sem framundan er,
Ekki aðeins Alþýðuflokks-
mönnum heldur mörgum
fleirum finnst Alþýðuflokk-
urinn hafa verið og yera að
gera rétt, hann hafi komið
vel fram og heiðarlega á
vandasömum tímamótum í
íslenzkum stjórnmálum. Á
því er nú áreiðanlega yax-
andi skilningur meðal þjóð-
arinnar, að Alþýðuflofekur-
inn hafi mikilsverðu hlut-
verki að gegna. Hann er
eini íslenzki stjórnmála-
flokkurinn, sem sameinar
það að berjast fyrir víð-
sýnni og öfgalausri umbóta-
stefnu í innanlandsmálum
og að aðhyllast stefnu lýð-
ræðis og frelsis í alþjóða-
málum.
Það er mjög mikilvægt, að
menn geri sér grein fyrir því,
að þau lífskjör, sem íslenzka
þjóðin hefur náð, og það Ör-
yggx í atvinnu- óg félagsmál-
um, sem hún býr við, er
byggt á stefnu í þjóðfélags-
málum, sem í öllum aðalat-
riðum er sprottin af hugmynd
um lýðræðisjafnaðarmanna.
Að þessu leyti svipar ástand-
inu hér til aðstæðna á hinum
Norðurlöndunum. Enda þótt
ég sé þeirrar skoðunar, að
breyta þurfi efnahagskerfi
okkar í ýmsum veigamiklum
atriðum, þá má ekki hverfa
frá þessum grundvelli. Ríkis-
valdið verður að halda áfram
að hafa forustu um eflingu
atvinnulífsins og það verður
að standa á verði um hags-
muni þeirra þjóðfélagsstétta,
sem minnst mega sín.
Grundvallarstefna Sjálf-
stæðisflokksins er andstæð
þessum sjónarmiðum, þótt
hann hafi lagað sig verulega
eftir þeim á síðari árum. Fyr-
ii’myndarþjóðfélag hans virð-
ist vera miklu líkara Þýzka-
landi þeirra Adenauers og
Erihardls en Norðurlöndun-
um, eins og' þjóðfélagið þar
hefur mótazt undir forystu
lýðræðisjafnaðarmanna. En
enginn vafi er þó á því, að
okkur íslendingum er og
verður farsælast að halda á-
fram að byggja upp frjálst og
réttlátt þjóðfélag, í líkingu
við það sem gerist á Norður-
löndum, þar sem ríkisvaldið
hefur fprystu í atvinnumál-
um án þess þó að hefta með
óeðlilegum hætti heilbrigða
framtaksspmi, og tryggir al-
menningi atvinnuörýggi og
félaaslegt réttlæti. Við því er
e^lilega ekki að búast, að
Siálfstæðisflokkurinn beiti
sér fvrir þessu. Og hið sama
á við um bæði Framsóknar-
flokkinn og Alþýðubandalag-
ið. Framsóknarfíokkurinn hef
ur ætíð, þegar til kastanna
hefur komiö. reynzt of einsýnn
formælandi þröngra stéttar-
haasmuna bænda. Og Albýðu-
bandalagið er að sjáifsögðu
víðs fiarri því að geta tekið
að sér slíkt hlutverk, þar eð
því er stjórnað af kommún-
istum, sem aðhyllast gerólík
grund vallars j ónarmiði.
Alþýð’uflokkurinn hefur
þess vegna því mikilvæga
hlutverki að gegna í íslepzk-
um stiórnmálum, að vera
merkisberi þeirrar lýðræðis-
legu umbótastefnu, sem móta
verður þróun íslenzkra þjóð'
Guðmundar í. Guðmundssonar
Framhald af 3. síðu.
vissra framkvæmda, ser.x ekki
!er byrjað á eða verður byrjað
á á þessu ári, t. d. bygging
stjórnarráðsíhúss, en þar eru
til yfir 8 millj. kr.. í bygginga
sjóði. Ekki getur þetta talizt
niðurskurður verklegra fram-
kvæmda.
RAFVÆÐING FYRIR
590 MILLJÓNIR.
Sú niðurfærsla, sem mestri
gagnrýni hefur sætt, er lækk-
un á fjárveitingu til raforku-
framkvæmda um 10 milljón-
ir kr. Er því haldið fram, að
draga eigi úr rafviæðingar-
framkvæmdum íeða jafnvel
stöðva þær alveg. Þetta er al-
x-angt. Fjárþörf rafvæðingai’-
irinar á að leysa með erlend-
um lánum, sem verið er að
semja um. Annai'S eru raf-
orkuframkvæmdimar svo al-
varlegt mál, að lekki verður
komizt hjá að ræða það nokk-
uð frekar.
Á árinu 1952 var ákveðið
að ráðast í rafvæðingu alls
landsins er skyldi fullgerð á
árunum 1954—1963. Gerð
var áætlun um það fyrir-
fram, hvernig framkvæmd
verksins skyldi hagað á
hverju ári. Kostnaður við
þessar framkvæmdir var á-
ætlaður í upphafi 250 millj.
kr. alls en vegna verðhækk-
ana cr nú talið að hann muni
nema 590 millj. kr. ef verð-
lag helzt óbreytt þar til verk
inu er lokið.
Reynt hefur verið að fylgja
gerðum áætlunum sem mest,
en það hefur þó ekki tekizt
til fulls. Þannig varð t. d. á
s. 1. ári að fresta framkvæmd.
um á virkjunum, sem gera
átti á því ári, fyrir um 12,5
millj. kr. Þessar virkjanir
sem frestað var í fyrra áttu
að veita rafmagn á 18 býli í
Vatnsdal, 18 býli í Skaga-
fii'ði, 22 býli í Eyjafirði, 4
býli í Fnjóskadal, 18 býli á
fféraði, 4 býli í Rangárvalla-
sýslu, 30 býli í Árnessýslu
og 8 býll í Borgarfirði, alls
122 býli,
Eitt af því fyrsta, sem raf-
orkumálastjóri skýrði hæstv.
forsætisráðherra frá eftir
myndun rifeisstjórnarinnar
var, að nú, þegar hálfnuð
væri framkvæmd rafyæðing-
aráætlunarinnar, hefðu komið
í ljós ýmsir hlutir, sem gerðu
það nauðsynlegt, að áætíunin
öll Wæi’i endudskoðuð. Það
hefði komi í ]jós af reynsl-
unni, að ýmislegt, sem var tal-
ið eðlilegt og æskillegt að gera
fyrir fimm árum, væri nú tal-
ið eðlilegt og æskilegt að gera
nokkru öði'u vísi en þá var
hugsað. Sérstaklega var stjórn
raforkumálanna inni á þessu,
vegna þess, að við blasti gífur
iegur halli á rekstri rafmagns-
vieitna ríkisins, sem á þessu
ári er áætlaður 15 m. kr. Það
hefði þess vegna lengi verið
á döfinni hjá raforkumála-;
félagsmála á næsíu áratug-
um.
Alþýðuflokkurinii er stað-
ráðinn í því að fylgja þeirri
stefnu, án tillits til stundar-
hagsmuna og Iáta áróðurs-
hróp andstæðinganpa eins og
vind um eyru þjóta. Hann
er staðráðinn í því að segjá
það eitt, sent hann álítur satt,
og gera það eitt, s«m hann
telur rétt. Hann trúir því, að
með því móti vinni hann þjóð
sinni mest gagn.
stjórn að freista þess að breyfa
raforkuplönuimnt þannig, að
takast mætti að draga ur
stofnkostnaði og reksturs-
kostnaði, þó þannig, að þjón-
ustan við almenning í land-
inu minnkaði ekki frá því sem
ráðgert var í rafvæðingará-
ætluninni upphaflega.
. SAMA RAFMAGN ••
88 MÍLLJ. KR. ÓDÝRAR. !
Niðufrstaða, athuguna raf-
orkumáiastjóra og; rafveitu-
stjóra var. sú aö íresta nokkr-
um vatnsvirkjunum og línum
á.milli byggða, en taka upp í
staðinn diselstöðvar, sem
væru miklu ódýrari í stofn-
kostnaði og sömuleiðisi ódýr-
ari í reksturskostnaði, Sumar
af þessum diselstöðvum gætu
síðar orðið varastöðyar og
topipstöðvar þegar þörf fyrir
rafmagn ykist. Kom í Ijós,
að kostnaður við að koma
rafmagni á afskekkta bæi
þyrfti í ýmsum tilfellum ekki
að verða meiri en 20—30 þús.
kr. á bæ með diselstöð en
myndi kosta 500 þúsund kr.
samkvæmt raforkupianinu.
Taldi raforkumálastjóri að
Iækka mætti kostnað við fram
kvæmd raforkuplansins í
heild með þessu um 88 millj.
kr. án þess að fækka nýjum
noíendum en auka þó raf-
magnsframleiðsluna um 4000
kílóvött eða um 66% frá því,
sem gert hefur verið ráð fyr-
ir. Rekstrarafkoma raf-
magnsveituanna myncli við
þetta batna um 25 millj. Icr.
á árunum 1960—-64, sem
kæmi fram í lækkuðu raf-
magnsverði um land allt
Veitur þær Sem ráðgeri er
að fresta en setja í stað þeírra
diselstöð eru þessar;
1. Samtenging Skagafjarð-
ar og Eyjafjarðar
2. Veitupni frá Laxárvirkj-
un um Norðurland
3. Samtengingu Laxárvírkj
unar og Grímsárvirkjunar
4. Tengingu Vopnafjarðai',
Bakkagerðis og fj.arðanna
sunnan Fáskrúðsfjarðar við
Gr ím sá rvi rk j un
5. Tenging Vílcur og Mýr-
dals við SogsvirkjurL
6. Tenging Dalasýslu við
vatrsiso^ virkjun að sunnan.
eða noi'öan. og
7. Tenging Stykkishóims
við Piúkaudavirkjun.
Sú eina hreyting, sem
þetta liefur í för með sér,
hvað tengingu nýrjta not-
enda snertir er, að unx 110
sveitabýii, sem áður var
ráðgert að tengdust við
sumar af framan greindum
veííum, raflýsast með dis-
eistöðvum í staðinn, en á
móti fá jafnmörg býli ann-
ars staðar á landjnu raf-
magn frá samveitum. Stofn
kostnaðurinn lækkar xmt 88
millj. kr. við þetta og/rekst
urskostnaður um 25 ntillj.
kr. sem kemur fram í
lægra rafmagnsverði. Þjón-
ustan við landsmenn mipnk
ar ekki.
AÐ EYÐA SEM MESTU FÉ.
Af hálfu Framsóknar-
flokksins hefur þessum breyt
ingum á raforkuplaninu ver-
ið mótmælt og þess krafizt,
að jafn mörgum milljónum
króna verði eytt til raforku-
framkvæmda, sem hið upphaf
lega plan gerði ráð fyrir.
Kemur berlega fram, að aðal
atriðið fyrir flokknum er
hversu miklu fé er hægt að
eyða í raforkuframkvæmdirn-
0 15. max 1959
Alþýðnblaðið