Alþýðublaðið - 26.11.1934, Blaðsíða 3

MANUDAGINN 26. NÓV. 1934.
ALPÝDUBLASífi
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
STQEFANDI :
ALPÝÐUFLOKKURINN
RITSTJÓRI :
F. R. V ALDEMARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8—10.
SIMAR:
4900—4906.
4900: Afgreiðsla, auglýstager.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: ViLhj. S. Vilhjálmss. (heima),
4904: F. R. Valdemarsson (heima).
4905: Prenísmiðjan.
4P08: Afgreiðsla.
Kaiipgefasi og
ve?zlnnarstéttin
HALDIÐ hefir stu'ðst mjög
mikið við fylgi kaupmanna og
vierzliunarmanina.
Það væri því ekki nema samm-
gjarmt þó þessar stéttir væmtu
Siér fiuiltingis þaðan. Það vamtajr
beldur ekki að það þykist vera
þeim viniur, en reynsJan er ó-
.lyginiust, og hún talar öðru máli.
Það er nú orðimn yfirlýstur vilji
Sjáifstæðisílokksins að minka
kaupgetu iandsmamna, p. e. a, s.
þeirra, sem lægst hafa laumin.
'Hvemig líst nú verzl'umarstétt-
iínmi á þietta? Húm hefir haft góða
og gilda ástæðu til þess að trúa
því, að sjálfstæðfcm&nmum væri
alvara, þegar þeir,hafa talaið um,
að þeir væru á móti iinnflutm-
imgshöftum og ríikiiseimkasiöluim af
einskærri umhyggiu fyrir verzl-
lumarstéttiinini.
En svo kom Magnús Jónsson
og lyfti grimummi, og það, sem
kiom í Ijós að baki hemmi, var í
sem' fæstum oroum þetta:
Sjálfstæðisfl'Okkuriinm viill draga
úr vörukaupum lamdsimam'ma, en
hanm ætlar að ,hafa síjna aðferjð
til þe:s. Haran ætla" ekki að bamna
kaupmömmuim a& f lytja inm vörur,
en aðeiins að tryggja að ekkii
verði fceypt af þeim, tryggja það
með því, að minka atvimmuna í
landinu, með því að lækka kaup,
með því að draga úr kaupget-
unin'i, eiins og Magnús orðar það.
FJokkimm skortir djörfumg t'.i
þiess a& ganga beimt til verks og
i i . ' i
Dragnótin.
Eftir Magnús Þórarinsson.
Dragnótim er iemm komiim á dag-
skrá á alþingi og í blöðumr. Af
pví a'Ö ég 'er einm af elztu 4rag-
mótaveiðurum hér, vil ég Örlftið
ilíeggja orð í bielg.
Það er ómeitanlegt, að mönnum
hér við Faxaflóa og á Suourmes;j-
um hefir verið mokkuð hætt við
amasemi, ef um mýjar veiðiað-
fer&ir var að ræða. Ég ætlla að
geta hér urn eitt- atriði, það er
ekki haft eftir „Gróu", ég- liíði
það sjálfur.
Það mwn hafa vreið 1898 að
vi& Miðmiesingar vorum að róa á
átta- og tóJf-æringum með handu
færi og fengum 2—(3. í h];ut eftir
allan daginm, ef við þá komum
á skiftum. Rólð var dag eftir dag
út á þietta, og þótti sjálfsagt. En
þá fónum við' að sjá sexmaninaför,
hlaðim af fiski, sigla af þiessum
sömiu. miðum eitthvað inm með
landi. Svo fréttist, að nokkriir
dugnaðaTformiemn úr Garði væru
faTmin að rða með lóð suður í
Miðmiessjó og' fyltu sldp sím.
Gekk svo um hrfð, en „vex huglur
þá viel gengur". Garðmönmum
þóttii langt að róa heimam að og
fengu sér viðiegu suður á Miö-
niesii. Þá hætti Miðniesingum að
lítast á blikuma.
Ég ætla að mimnast á að eims
lejtt dæmi, sem sýnir hugsama-
gamg lieiðandi mannamma á Mið-
miesi þá dagana, sem Garðskipin
komiu áð og lientu hla&in í iSörmi
vör og við heimamienm, siem varla
fengtum í soðið.
Eiitt aðkomuskipið fékk viðlegu
hjá föðlur míinum, að mokkrium
dögum I'iðmum, kom siemdimaður
frá eigendum ábýlisjanðar föður
segja við kaupmenm: Fjárhagur
þjóðarimmaT krefst þess, að dreg-
ið sé úr inmf lutnimgi, þess vegna
verðið þið| að sætta ykkuT við að
draga út verzium ykkar. Haimn
kýs heldur að komá að baki vima
sinma og segja: Flyt þú inn vönu
eins og þér lízt, en við skulum
sjá lum að húm verði ekki keypt,
nema þá að þú lámir, og þú um
það hveTnig þér gangur iinnheimt-
an.
míns mieð þau Sikilaboð til hams,
að ef hamm leyfði utamhreppsskipií,
sjem brúkaðft lóð, að leggja fisk
á iand, þá væri það útbygglngaT-
sök. Faðir mimm lá rúmfastur, em
sendi mig með boðim, tll Þorsteins
i Görðmm — em það var hamm,
sem hafði viðlegu hjá okkur —.
Engu átti ég að skila um það frá
föður mínum, hvort hamn skyldi
hypja sig eða ekkj.
ÞesB vil ég geta ,að him ákjós-
amlegasta vimBemd var með föður
mínum og iandsdrottnum hans;
vildu þieir hver anmiars gagn og
hver öðmum alla greiða gera. En
þiegar átti að fam að innlefóa ló'ð-
arnotkum í Miðin'essjó, þá var
þeim móg boðíð, þá varð að nota
siterk meðöl, og þá mátti engum
hlífa. En bak við þá stóðu aðirir
enm Tóttækari og ýttu þeim út í
tetta. iKjnan skamms byrjuðu Mig-
niesiingar sjáifir að brúka lóð og
gera enn, sem kunnugt er.
Hvemig lízt mömmum mú á, að
rétt fyrir aldamót hefði verið
bannað með lögum að nota lóð j
Mlðniessjó, og svo stæði enn. Eða
vilja Suðurnesimgar nú skora á
alþimgi að bamna lóðanotkum þar?
Hvað segja þeir, sem búa í mámd
við Sandgerði, Garð, Keflavík,
NjarðvíkUT og víðar?
Ég fæ ekki betur séð, en að
amiasemiim við dragnótina sé á
iíikum rökum bygð og andúðin
vio lóðima, lemda flestir andmæl-
endur dragnótar úr flokki þeixra
manna, sem aldrei hafa dragnóta-
vei&ar stiundað, og þekkja því
eðlilega ekki tiLþess veiðiskapar
tiil meiinmar hlítar, þeir vita, að
húm er diiegim með botninium og
vejðir fisk, og leggja hana svo
tíil jafns viið botmvörpu (trawl),
em þar er ólíku saman að jafna.
Botmvarpa — eins og við höfum
skilið það orð- — 'dr a'ð ein-s mot-
tuð á togurum; hún er fleiri smá-
I'estir að þyngd; að eins meðal-
hlerar ertu yfir 1 tomn; togarar
þykja varla fullgildir að dnaga
vörpuna, ef þeír eru undir 300.
smálieistir að stærð, með 600—800
ha. véi; hé'r í flóamum toga þeir
vanjuliegast 2 tíma mieð opimmi
vörpu allan tímamn, siem tekur
alt, sem fyrir er, líka smáfisk —
umgviði — sem svo er mokað út
í haugum. Dragnót fyllir ekki
venjulegam heilpoka að fyrirferð-,
þyngd hemmar er >umdir 50 kg.;
húm er ám hlera; hama má niota
á iitlum trillubát með 6—8 hesta
vél; húm er lögð hér 400—500
faðma frá bátnum og fiskar á
200—300 faðma drætti; báturimm
liggur við legufæii, en mótin dieg-
im að báfmumi sejm hvert ammað
létt ádráttailniet; í hama kemur
engimm fiiskur smærri en ýsam,
sieöi send er á bílum til Reykja-
vjjkur og aflast hefir á lóíð í Leiru-
sjó.
Vegna himma látlausu ofsókna,
siem þetta veiðarfæri hefir orðið
fyriir, hefi ég gert mér sélrstakt
far um að athuga, í hverju gæti
legið sú eyðileggimg sem sagt er
að af því stafi, hefir þetta jafnan
varið í huga míinum þau 8 ár, er
ég hefi stundað þessar veiðar,
og þó sérstaklegá ef ég hefi reymt
nýjar slóðiT, A stiiengjumum kem-
uir ekki meitt upp frá botmi ammað
an mokkur sandkorn, siem af
þiejm hrynja ,þegar við drögum
(niótina upp í bátín'm'i; I væingju'Hium
sijást stundum miokkur þarablöð,
siejm hafa rekið og síðan lagst í
botn; meðst í væmgjum fer að
sjiást leimm og einm saindkoli; við
hrfistum þá úr; það er ganian að
sijá þá stimga sérj; í belg er vama-
Ilega ekkieif mema m'kill afli s-é; og
í| pokamum er svo afii okkar, mjjk-
iill eðia Htiljl efti'r atvikum; við
drögum pokamm upp og hvolfum
úr, hirðum það siem hirðamdi er;
eftir er þá vemjulega: i&itthvað af
krosisfiskd, iniokkrar kúfskeljar,
opmaT og tðmar, og fáei'nir sand-
kolar, sem varta telst mytjafiskUr,
þaT sem fáir fást til að borða
hatnm, þó hamn fáist gefiins. Botn-
gróður verð ég aldrei var viði,
fyr en kemur imm á voga og vikur,
em þar er sjaidan mikimm afla að
hafa, ogt ber það ekki vott um að
fisfcur sæki að sjávarjurtum út
af fyrir sig. Ég fæ ekki séð', að
dragniótim hafi nokkur eyðileggj-
amdi áhrif, þvert á móti befir afi-
áist í bazta lagi 3 síðiustu vertíðiLT
á og við dragmótaisvæðíilm í siumini-
amverðum Faxaflóa og Hafnaleir,
og nú iumdanfarið befir verið dá-
gott ýBufi'gkilrii í LeÍTuisi]ö, Stramd-
ar'lieiÍT, Hafnarleir og Grjindavífc.
DTagmótim er ekki að leáms bezta,
Tekna handa rikissjóði
skal afla með tollum á óþarfa, stighækkandi
tekju og eignaskatti og einkasölum.
A þingfundi í fyrra dag sam-
þykti sambandsþimgið eftirfaramdi
Élyktujn í eimu hljóði:
Þar sem AlþýðufJokkurinm hefir
mú tekiði þátt í mymdum ríkis-
stjóTnarin'nar, til þess, meðal ans>
ars, að draga úr afleiðingum fjár-
kreppiummar fyrir alþýðu lamds-
ims, með því sénstaklega að auka
allar verklegar framkvæmdir í
landinu, styðja að auknum sft-
vimniurekstra, veita fé til atvinmu-
bóta, til verkamammábústaða, al-
þýðiutryggimga, alþýðuskóla og
anmara hagsmumajmála allrar al-
þýðu, þá er það að sjálfsögðu him
imesta mauðsyn að afla ríkissjóði
tekma, ekfci sízt þar siem fjárhag
rikisisióðs er nú mjög illa komiiðj
lamds vili því, i samræmi vir>
stefmuskrá Alþýðuflokksins, beima
vegma óstjórmar og eyðslu íhalds-
heldiur eina veiðarfæiáð sem unt
er að hafa mokkuð upp úr á
bátam hér summamilands yfir sum-
arið. Hér í Reykjavík hefir húm
veitt 70—80 mönmum allgóða at-
vimmu á síðast liðmu sumri, og
flestir bátaTinir hafa haft all-álit*
legan afgamg, að frá dTegnum
kostnaða.
Ekki get ég skiiið anmað en að
háttvirtalpimgi leyfi driaigmótaveið-
jar í 'landhelgi; — um ammað en
laindhelgi er ekki aið tala; tog-
arar hafa Iiagt alt anmað umdir sig
— þar sem vitað er, að bátar hér
við Faxaflóa hafa borið afla að
lamdi, sem memur hundruðum
þúlsumda í krómum síðast liðið
sumar, á þeijn tjma ársims, sem
engim ömmur útgerð er möguieg á
bátum, og bátarnir verða anmars
að 'liiggja aðgerðaiausir og menm-
irnír atvimmiulausir.
Ég weit, að háttv. alþimgissmemn
vilja þjóð simmi vel, og ég trúi þvi
ekki fyr em ég tek á, að mds-
skillmiim,gur og úreltur hugsumar-
háttur mokkuTra mamma fái að
verða yngsta og bezta veiðarfær-
imiu að fjörtjómi, því veáiðarfæri,
sem 'lijkliegast er til mSikiIla nytja í
náámini framtíð.
22. móv. 1934.
Magstús Þómrinsmti.
flokkamma, sbr. hima óhóflegu og
ólöglegiu fjáreyðslu til rlkisílög-
reglummar o. fl.
12. þing Alþýðtusambands Is-
því tíl alþm,giismamma flokksimjs, að'
auka tékjuT riikissjóðs, fyrst og
fremst með auknum og stághækk-
andi tekju- og eigna-skatti, fast-
eignaskatti og stóríbúðaskatti,
séTstaklega til verkamanmabú-
staða, með tolium á glysvarnírtgí
og nautmavörum og rekstri á rík-
isieinkasölum með vörur, sem til
þess eru heppilegar. En á mieðam
að íjáThagur ríkisins er jafn-örði-
ugur og nú er, og fjárkreppan
þjakar þjóðimmii, álítur sambamds-
þimgið að það mumi verða önðugt
að afnema nú þegar sumt af toll-
um þieÉn, er hvíla á mauðsynja-
vörum, þó að vitanlega beri' að
keppa að því.
Hins vegar telur sambamdsþÉng-
ið pað ramgt að hækka M því;,
sem nú er, skatta á mauðsymja-
vörum, leims og bemzimi, og telur
því, Tétt, að frtumvarp það uari
hækfcum á bemzimsfcatti, siem ligg-
lUT fyriT alþingi, verði felt. Treyst-
ir sambamdspmgið alþimgisimönm-
iuim Alþýðuflokksims til þess að
situðla að öflum mauðsymliags fjár
td'l Tíikipisjóðís, í samræmi við það,
er að framan greimir.
rmmmmmrmrm
ummuummmm
Epli,
Vínber, lækkað verð
1 króna Vi kg«
Niðursoðnir ávextir,
allar tegundir.
Sveskjur og aðrir
þurkaðir ávextir.
Laugavegi 63.
Sími 2393.

Jor llstarlnnær
I Sovét^Rásslandi.
Eftir Harald Björnsson, leikara.
Nl.
Þegar þeir hafa lokið mámi, fá
þeir' stöðu við eitt eða anmað
leikhús. í fyrstumni eTu laum
þeirTa fremiur lág, em umdir eins
og verksvið þeirra skýrist, og
þýöimg þeirra eykst fyrir leikhúsið
fana launin hækfcandi. — Rífcið,
siem hefir kostað miemtun þeirrö
krefst þess, að þeir fari með
viBSU millibili út urni lamdið og
Síýni góð leifcrit, í félagisleikhús^
unum eða eimhverju opinberu rífc-
ÍB'lieikhúsi. — En það eru lfka
geröar fleiri kröfur til þiessara
ilistamanma. — Rússmeska leik-
húsið hefir sett þá megin Teglu,
siem hefir verið mefnd „Symtist-
iska"-xeglam, og er með þvi átt
ýið þaði, að leikarimm verður að
yera mjög vel fær í hljóðfalls-
Jegri framSQgu málsins, hann
verðmr að geta sungið og danzað
ef svo ber umdir, og jafmvel Leik-
ið fimleifcamiamm, til þess að þurfa
efcki að ganga á snið við leik-
hlutverk þau, sem kynnu að út-
heimta þetta, vegna memtunar-
skorts á þiesisum sviðumi listammft.
~ Beiín,límiS ræður ríkið ekfci
laiunakjörum leikarlanna. — En þó
myndi ríkisstjórnim tæplega líta
hýrum augum' til þeirra hlægi-
legiu háu launa sem sulmar „stjörn
ut" Vestum-Evrópu og Ameríku
beimta. En miklir listamenn geta
verið visisir um mifclar tekjur i
Rúsislamdi.
Stórfeldur og umfangsmifcill fé-
lagsisfcapur, sem ailir leikarar rik-
isims eru meðliimÍT í — Sgætir
hagsmuma hvers eimstaks félaga,
og 'um Leið hagsmuna og áiits
allnar stéttarimmar í heild. — Fé-
lagarmi'T eru um 140 þúsumdir.
— En m'umum, eftir þvi, að Rúss-
land ier ekki venjulegt „land",
heldur víiðáttumikíð meginland
með 200 mjljómum ibúa.
Aoalfélagið gætir sem sé hags^-
muma iallra þessara 140 þúsumd
mamma, — Það semiur við leik-
húsist|órama um laum félaigsmriamria.
í>að reisiT sjúkrahús fyrir þá. —
Það annast um, að leikarar eigi
kost á fæði fyrir iágmarksverð
í matsölum' leikhúsanma. (I Rúss
lamdi eru stórfeldiT veítimgastað-
ir). Það ákveður sumarfri le'ik-
aranma og það veitir barrnshafandi
leikfcomium fjárhagslega hjáip. —
í sambandi við það imá gata þess
atriðlis, siem mörgum kann að
viTöast eimkienniliegt, að leilkhíisin í
RúsS'landi æskja þess helzt, áð
ieifcfcoinur símar séu, eða hafi ver-
ið> mæðlur. Er það álitin trygging
fyrir því, að leikkomam skilji bet-
ur allar kvenlegar tilfimmJngaT. —
„Leiklist kiomummar verður ætíð
dýpri, hlýrri og viðfeldnari, þeg-
ar húm er móðir" — segir bæði
Stanislafski, og fleiri mestu Löik-
húsimenn Rússlands. —
Þetta umfaingsmikla' fagfélag
rússmesfcu l'eikaranna tekur mán-
aðarlegá vissa upphæð af Jáun-
um hvers eimasta leikara, sismj
far svo í styrktarsjóð félíftgsims.
Er þetta gert í mákvæmu hlut-
falli við hvað laumim eru há. —
Þessi sjóður er ekki eimungis mot-
aðlur ti'l framfærsJu J.ikurunum
:í ellilnmi, heldur og tíl aðstoðar
aðstandiemdum hans, ef dauða
hans ber að hondum. — Eftiir 20
ára starf fá eldri Leikarar eftis
iaun, sem svara 200—500 rúbl-
um á mámuði. Er þetta reiknað
út með hliðsjón af kaupi hlutað-
leigamdi Leikara, og svo með til-
Jiti ti'l þ'sss, hvers virði hamm
heíir verið fyrir leikhúsið. Þar
að auiki fá þessir leikarar ófceypis
húsmæði; í geysistórum sambygg-
ingum, sem neistar eru fyrir þá
í! stærril borgum landsiins. — 1
styrktarsjóði þessa félags eru nú
36 milljónir rúblna.
Leifcurum Vestur-Evrópu fimst
t mú e;f til vill, að þessaT ström,gu
1 og mákvæmu félagsinegJur muníi
verka sljóvgandi á peTsónuIegam
þroska leikaranna. Tæplega mun
það þó rétt Að mimsta kosti er
í; emgu landi álfummar jafm-heil-
biígð samkeppni mieðal Jeikaramr.a
iolg í Rússlamdi. —
Rúsisneska a 11 sher jarnief n din,
siem hefir með höndum eftirlit
með listum og almiennri miantun
þjóðaTÍnmiar, fylgi:t mákvæmlega
með öllu því, sem' s.fceðui' í leik-
húsunum. Og þegar einhver leik-
ari mæn því að skara fram 'úr
fjöldamum, launar stjóimin homum
með lofsamlegum nafnbótum, sem
þó á engan hatt gefa hlufaðeig-
andi leikara forréttimdi til að fá
stærri hlutverk Leikhússóns.
Hlutverkiin eru skipuð sftir
siamkomulagi milli leikhúsístjórm-
arinmar, Jieikstjóranna" og leikaTa-
félagsims. Him frægu orð, sem
eignuð eru Stanislofski: „Það ei)u
ekki til stór mé lítil leikhlurverlk,
heldur aðeims miklir og litlirlista-
msnm", eru sífelt umdiristaða fyr-
ir öllum Ii3træmum leikhúsme'kstri
f Rússlandi. — En bein áhrif leik-
aranma á rekstur leikhúsamna eru
aftur á móti miklu meiri en í
Vestur-Evrópu. Ekfcert leikhús
velur leikrit fyrir komamdi leik-
ár, ám þiess að semja um það við
Leikarafélagið. Leikhúsið vill vita
það fyrirfram, hvort það heifiir
ráð á þeim Leikurium, sem geta
og hafa lömgun til að leika him
ýmsu hlutverk LeikársimS'. Og þar
siem alJir sammingar fara fram á
opimberum fumdum og í viðuTr
vist allra hlutaðeigemda um þessi
mál, er full tryggimg femgin fyrir
þvf, að' ekfcert baktialdamakk eigi
sér stað, eða einm eða anmiar mái
ofmiklu valdi vlð Leikhúsið.
Ahugi rSfcisstjórnariUniair í Rúss-
lamdi er milíill fyrir leiklistimnli
Af þvíj leiðir aftur, að Leikarar
þiesisa lands mjóta almennrar virð-
ingar. Leikhúslömgun almenm'imgs
virðist óþrjótandi. ÁrLega risa
upp mý leikhús, og leikurumum
fjölgar að sama skapi. — Em
verksvið leiltaranma og hljóðfæra-
færaleitoaranma mær. lífca langt út
fyrir leifchúsmúrana. Sovétstjórn-
im vill veita nýrri menniingu og
nýjum viðhorfum yfir hima fjöl-
mianmu þjóð'. Stjórnin ætlast til
þiess, að embættismiemm hins rauða
bers, ásamt allmiklum hluta af
umdirmiömmunum, séu vel að sér
íj klassisíkum bókmemtum. Þessir
menm o. im. fl. njóta þv| ment-
[unar í músík og lieikhúsbókmiemf-
um, oig þá kenslu hafa beztu
J'eikarair og músíilcmienm rikisims á
hendii.
Þessar frásagnir gtefa tækifærii
t|l að bera að mokkru leyti sam-
am leikhúsim í RússJamdi og við-
horf þeirra til himnar almemmiu
rneninimgar í þessu volduga ríki
— og svo leikhús VestuT-Evrópu
og Skamdínavíu. Ef mokkur s^kyldi
álíta það hæpið fyrir þau síðar-
mefmdu að feta í fótspor Rússa í
þessu efmi, þá skal mimt á paQ,
að menm sem Stanislafski, Mey-
erbold, Tarnov, Favarski, Maxim
Qorki o. m» fl, af m'estu leikhús-
mömimum veraldarimmar hafa hik-
laust skipað sér undir merki Sov-
ét-lieikhússims.
H. B}.
mmmmnmmmmmmummuumm
mmmmmmnn^mmnuunnnnmm
Skiiiiihúftítr,
Hughúfarnaf komnar. Drengjaföt, sokkar, vetlingar
samfesíingar, olíukápur.
Vðnrbúð n, Laugavegi 53
mmnnmmmm^nuunummunun