Alþýðublaðið - 28.07.1959, Qupperneq 4

Otgefanai. Alpýðuflokkurinn. JRitstjórar: Benedikt Gröndai, Gísll J. A»t-
þórsson og Helgi Sæmundsson (áb.). Fulltrúi ritstjórnar: Sigvaldi Hjálm-
arsson. S'réiiastjori: Björgvin Guðmundsson. Ritstjórnarsímar: 14901 og
14902. Auglýsingasími: 14906. Afgreiðslusími: 14900. — Aðsetur: AlþýOu-
húsið. Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgata 8—10
Þetta er þjóðarskömm
ÞAÐ eru ljótar fréttir, sem Jákup í Jákups-
stovu hefur að segja íslendingum. Hann er ritari
færeyska sjómannasambandsins, og hefur dvalizt
hér á landi um skeið með lögfræðingi þeirra sam-
taka til að innheimta ógreidd laun færeyskra
sjómanna frá síðustu vertíð. Segir hann að 8
milljónir króna, eða þriðjungur þeirra tekna, sem
Færeyingar unnu sér hér á landi í vetur, sé ó-
greiddur, og hafi verið megnustu vanskil á launa-
sendingum til Færeyja.
íslendingar ættu allra þjóða bezt að geta
skilið, hversu grimmileg meðferð það er á eigin-
konum og börnum sjómanna, að svíkja þau um
launagreiðslur, meðan fyrirvinnan er í fjarlægu
landi. Þessar konur geta ekki tekið út matvæli í
þeim verzlunum, sem mörg útgerðarfyrirtæki
hér á landi eiga og geta, þegar í harðbakka slær,
vísað á um úttekt.
Þetta mál er þjóðarskömm. íslendingar
hafa alla tíð stært sig af því að hafa, þótt fá-
tækir væru fyrr á árum, greitt allar sínar skuld-
ir. Það er ef til vill hægt að draga erlend fyrir-
tæki á greiðslum um sinn, þótt slæmt sé, en að
svíkja konur og börn færeyskra sjómanna er ó-
fyrirgefanlegt, hver sem sökina ber. Islending-
ar hafa því miður tapað miklu af hinum fornu
dyggðum, þar á meðal skilvísinni, og þetta verð-
ur að laga aftur. Slíkt má ekki koma fyrir
framar.
Íslendingar eru sjálfir viðkvæmir og fljótir
'að láta í sér heyra, ef þeir eru beittir einhvers
konar misrétti. Hvað mundi til dæmis vera sagt
hér á landi, ef 700 íslenzkir sjómenn hefðu neyðst
til að fara til Bretlands til vinnu á togurum vegna
atvinnuleysis hér heima og brezk togarafyrir-
tæki hefðu farið svona að ráði sínu?
Það er að sjjálfsögðu ekki ætlun neins manns
að svíkja sjómenn um laun. Hins vegar er oft erf-
itt um rekstursfé og þá freistast menn til að láta
þær greiðslur bíða, sem minnst er kallað eftir.
Þannig atvikast slík vanskil, sem Jákup í Jákups-
stovu segir frá, en þau eru jafn bagaleg fyrir því.
I þessum efnum, sem mörgum öðrum, verða
íslendingar að temja sér fullkomna skilvísi. Þjóð-
in hefur í vaxandi mæli fengið orð erlendis fyrir
slóðaskap og hirðuleysi í fjármálum, og þetta orð
verður að hrekja. Ef ekki er hægt að standa í
skilum við alla á réttum tíma, vérða laun sjómanna
— erlendra jafnt sem innlendra, að ganga fvrir
öllu.
Yerð á Coca Cola
Sjötugur í dag:
í verzlunum er nú kr. 2,90 flaskan í smásölu, en
þegar keyptur er heill kassi (25 fl.) er verðið kr.
59,65 kas.4.nn.
Menn eru vinsamlega beðnir að snúa sér til þeirrar
verzlunar, sem þeir skipta við, ef þeir óska að kaupa
Coca-Cola í heilum kössum. Verksmiðjan afgre.ðir
lekki til einstaklinga og sentí r ekki á heim-
1 ili.
Verksmiðjan Vífilfeíl hf.
4 28. júlí 1959 — Alþýðublaðið
SKÆRINGUR MARKÚSON
speglagerðarmaður, Þjórsár-
götuð, er sjötugur í dag. Hann
fæddst að Hjörleifshöfða þenn-
an dag árið 1889, sonur hjón-
anna Áslaugar Skæringsdóttur
og Markúsar Loftssonar, en Ás-
laug var þriðja kona Markúsar.
Markús Loftsson var hinn
mesti merkismaður, forn í
skapi og fornbýll, safnaði fróð-
leik, las mikið og ritaði bækur
og er bók han^, Jarðeldar á ís-
landi, alkunnug. Hann bjó um
langan aldur í Hjörleifshöfða
og er heygður þar. Nokkru áð-
ur en hann dó kvaddi hann
vinnumenn sína til starfa, lét
byggja byrgi mikið á berri
klöpp efst í höfðanum og er
því var lokið flutti hann í það
mold og lagði svo fyrir, að þar
skyldi hann heygður. Þar hvíl-
ir hann og Áslaug kona hans,
eitt barn þeirra og Sigurður
bróðir Markúsar. Byrgið stend-
ur milli Hjörleifshaugs, þar sem
munnmæli herma að Hjörleifur
landnámsmaður, fóstbróðir Ing
ólfs, sé heygður og mikillar
vörðu, sem dönsku landmæl-
ingamennirnir létu reisa
nokkru eftir aldamótin. Markús
lézt árið 1906. Síðar giftist Ás-
laug Hallgrími Bjarnasyni úr
Mýrdal. Byggði hann nýtt hús á
höfðanum og leiddi vatn í það.
Þau bjuggu á höfðanum, en
urðu að flýja þaðan árið 1919,
árið eftir Kötlugosið.
Búskapur var alla tíð erfiður
á Hjörleifshöfða, eftir því, sem
Skæringur segir. Túnið var lít-
ið og engjarsmáar, enhlunnindi
fylgdu: fuglatekjan, fýllinn og
rekinn. Þó að sýnast kunni að
Hjörleifshöfði sé sízt í þjóð-
braut var þar oft gestkvæmt.
Menn fóru upp á höfðann til
höfðingjans, sem þar bjó, þegar
veður voru sæmileg, Þeir, sem
áttu ieið um sandinn að aus+an
og vestan, en aldrei var eins
fjölmennt þar og á fýlasunnu-
daginn, en svo nefndist einn
sunnudagur á sumri. Þann dag
gerðu bændur sér ferð á Hjör-
leifshöfða t|l Markúsar til þess
að kaupa af honum fug'i: salt-
aðan, þurrkaðan, jafnvel reykt-
an, en létu í staðinn peninga, þó
að sjaldgæft væri, ull, kjot,
smjör og aðrar búsafurðir.
Þannig varð Markús vel stæð-
ur bóndi þó að jörðin væri sjálf
mögur. Markús var forn í hátt-
um, byggði á gömlum', styrkum
og rótgrónum grunni. Hann var
ekki nýjungagjarn eftir því,
sem mér hefur verið sagt, tók
gömlum sveitingum af frábærri
gestrisni, jafnvel sonum þeirra
og öðrum afkomendum, en var
þurr á manninn við nýja menn
í héraði, tók þeim eins og til
reynslu, athugaði þá — og valdi
sér vini og kunnin|ja af frá-
bærri kostgæfni. Hafa mér ný-
lega verið sagðar skemmtilegar
sögur um það.
Skæringur Markússon vill
alls ekki tala um sjálfan sig.
Hann virðist vera skapfesty-
maður mikill, hægur, virðuleg-
ur og kveinkar sín ef talið berst
að honum sjálfum. Þó er hann
ljúfmannlegur. Hann var elztur
þriggja barna Markúsar og Ás-
laugar, en alls eignaðist Mark-
us sjö 'böm með konum sínum.
Öll eru þau dáin nema Skær-
ingur og Kjartan albróðir hans,
bóndi í Suður-Hvammi í Mýr-
dal. Skæringur fór að heiman
fyrst til þess að læra Ijósmynda
fræði hjá Sigfúsi Eymundsen,
en hætti við það, féll ekki starf-
inn. Svo fór hann til Vest-
mannaeyja og stundaði sjó og
alla algenga vinnu þar og víðar
til ársins 1928. Árið 1830 kvænt
ist hann Margréti Halldórsdótt
ur, gáfaðri konu og mikilhæfri,
en hún var þá ekkja og átti fjög
ur' börn. Þeim gekk Skæringur
í föðurstað og ól þau upp. Þau
Skæringur Markússon.
Skæringur og Margrét eignuð-
ust einn son; Úlfar, hinn kunna
skíðagarp.
Þau byggðu sér hús í Skerja-
firði, en urðu fyrir því óhappi
að flugvél steyptist á húsið og
fóru þar eignir þeirra og
margra ára strit. Þeim tókst þó
að byggja upp að nýju. Heimili
þeirra er hið myndarlegasta,
snyrtimennska og umhyggja
sést alls staðar, úti sem inni.
„Það er konan,“ segir Skæring-
ur. ,,Hún ræktar á lóðinni •—
Og hún. á hænsnin." Skæringur
varð fyrir því slysi árið 1952 að
verða fyrir bifreið — og hefur
hann ekki náð sér eftir það.
Gengur hann aldrei heill til
skógar.
Ég spurði Skæring, hvort
ekki hefði verið fagurt í Hjör-
leifshöfða.
„Jú,“ svaraði hann. „Fagurt
var þar á góðum dögum, en
svart og illúðlegt á vetrum í
myrkri. Þar er mikilúðug og
r
Islenzku hörnin eru frjálsleg
og fallega klœdd
Kvendómari og milljónamæringur
segja frá.
KVENDÓMARI frá Chicagó,
sem tekið hefur til dóms 125
glæpamál einn og sama daginn,
segir það helzt hafa vakið at-
hygli sína á íslandi, hve börn-
in séu frjálsleg og fallega
klædd. Þess vegna lít ég á land
ið ykkar fyrst og fremst sem
land fagurra barna.
Kona þessi kveðst aldrei1
hafa farið frá Ameríku fyrr en
nú, og er nú helzt að hvíla sig
frá erilsömu dómarastarfi. Hún
segist vera eina konan í svo- j
nefndum Criminal Court í Chi-
eago, sem einungis fjallar um
glæpi. Aðspurð um vandamál
blökkumanna þar í landi, segir
hún, að það séu fyrst og fremst
vandamál viðkomandi mennt-
un og þroska. Þeldökkir hafa
alls ekki meiri hneigð til
Hjörleifshöfði. — Kumlið er Hjörleifshaugur, þar sem sagt
er að Hjörleifur sé heygður. — Byrgið í miðið. — Það lét
Markús gera. Þar hvílir hann, Áslaug, kona hans og bam
og Sigurður bróðir Markúsar.
tröllsleg náttúra.1 Við lifðum
þarna í einangrun uppi á höfða,
svartur sandur að baki, bak við
hann fjöllin full af ógnum, en
framundan hafið víðáttumikið
og duttlungafullt. Alls staðar
voru hættur. Snarbratt niður í
sjó af höfðanum.“
Skæringur hefur nú árum
saman unnið hjá Brynju að
speglagerð. Hann er góður iðn-
aðarmaður, samvizkusamur og
candvirkur. Hann vill ekki tala
um sjálfan sig. Ég spurði hann
hvort hann hefði ekki heimsótt
höfðann síðan hann fó.r aþeðan.
„Jú,“ svaraði hann „Ég hef
oft kómið þangað. Ég verð ekki
heima á. afmælisdaginn minn.
Ef til vill fer ég austur, ef til
vill dvei ég á Höfðanum á af-
mælisdaginn, reika u mhann og
leita að minningum um æsku
mína þár. Minningar um fVr-
eldra mína og líf okkar á höfð-
anum eru í hverjum bletti.“
VSV.
glæpa, segir hún, mannlegt
eðli er alþjóðlegt og spyr ekki
um litarhátt.
Dómarinn tekur það fram,
að hún sé alls ekki milljóna-
mæringur, heldur hafi hún safn
að sér saman til fararinnar
undanfarin ár, og það er trú-
legt, en sem við erum einmitt
að leita fyrir okkur að mill-
jónamæringi, þá snúum við
okkur að næsta manni, og sá
er áreiðanlega milljóneri.
Hann hefur yndi af ferðalög
um og kveðst hafa ferðast til
Suður-Ameríku, Afríku, Ástral
íu, Nýja-Sjálands, Austurlanda,
Singapore og um Japan, en
kemur nú í fyrsta sinn til ís-
lands, þótt hann hafi komið
sjö sinnum til Evrópu. Hann
Framhald á 10. síðu.