Alþýðublaðið - 14.05.1959, Blaðsíða 5

Guðntiindur í. Guðmundsson utanHkismálaráðherra:
HÉR foiitist sá hluti af ræðu Guðmundar í. Guð
mundssomar utanríkismálaráðiherra í eld&iúsdagsum
ræðunum, sem fjallaði um landhelgismálið, gang
þess og viðhorf, en niðurstaða hans er sú, að Bretar
muni verða foeirri stundu fegnastir, þegar þeir laumist
burt með vígdreka sína og togara úr íslenzkri fisk-
veiðilandhelgi. Aðrir kaflar ræðunnar munu birtast
hér í folaðinu síðar.
LANDHELGISDEILAN.
ÉG GET efeki lokiS svo máli
mínu, að ég víki ekki nokkr-
um orðum að því máli, sem
nú er tvímælalaust efst í huga
flestra íslendinga, en það er
innrás Breta í íslenzka fisk-
veiðilandhelgi. Tími minn leyf
ir ekki, að ég ræði málið í
heild, og mun ég því tak-
marka mál mitt við það eitt,
hvort fyrir hendi séu færar
leiðir til að koma vitinu fyrir
Breta svo að þeir láti af of-
beldisaðgerðum sínum við ís-
land, sem tvímælalaust skað-
ar þá sjálfa, mannorð þeirra
hausti ákærði ég Breta fyrir
ofbeldisaðgerðir þeirra við ís
land og lagði áherzlu á, að
þingið afgreiddi sjálft fisk-
veiðilögsögumálið. Á þetta
var ekki fallizt og með álykt-
nninni um að halda sérstaka
fiskveiðiiögsöguráðstef nu í
marz 1960 sem samþykkt var
á allsherjarþinginu, vísuðu
Sameinuðu þjóðirnar málinu
frá allsherjarþinginu og til
sérstakrar ráðstefnu.
Þeir sem ræða um að slíta
stjórnmálasambandi við Breta
viðurkenna, að slíkt stuðli
ekki að lausn málsins. Aðgerð
og vestræna samvinnu miklu
meira en íslendinga.
f opinberum umræðum
hefur verið að því vikið, að
kæra bæri Breta fyrir Sara
einuðu þjóðúnum, fyrir At-
lantshafsbandalaginu og
kalla sendiherra okkar í
London heim. Allar hafa
þessar leiðir verið athug-
aðar og að verulegu leyti
farnar.
Minna vil ég á, að á þingi
Sameinuðu þjóðanna á s. 1.
in er hugsuð til að vekja at
hygli á framkomu Breta og
málinu í heild. Ég hygg, að
undanfarnar vikur hafi þess-
um tilgangi verið náð með þv£
að heimköllun sendiherra ís-
lands í London hefur vakið
nýja athygli á málinu. -
Þá er það kæran til Atlants
hafsbandalagsins. Sjálfstæðis
flokkurinn mun hafa hreyft
því fyrstur í s. 1. ágústmánuði,
að íslendingar kærðu Breta
fyrir ráðherrafundii banda-
jagsins. Það er eðlilegt, að ís-
lendingar ætlist til þess, að
Atlantshafsbandalagið láti sig
varða þetta' mál, onda hef ég
hegðar mér samkvæmt því.
Strax að aflokinni Genfarráð
stefnunni í fyrra var haldinn
utanríkisráðherrafundur At-
lantshafsbandalagsins. Ég tók
fiskveiðilögsögumálið þar
upp. Gerði ég ýtarlega grein
fyrir málstað íslendinga, rakti
nauðsyn þeirra á verndun
fiskimiðanna, sqgu málsins,
skýrði frá því, að íslendingar
væru staðráðnir í að færa fisk
veiðilÖgsögu sína út í 12 míl-
ur á næstu dögum og krafðist
stuðnings og viðurkenriingár
bandalagsríkja. Málið var ýt-
arlega rætt á fundinum af svo
til öllum ráðherrunum. Eftir
þetta var málið rætt allt s. 1.
sumar og haust innan Atlants
hafsbandalagsáns undír for-
ustu framkvæmdastjóra þess,
Paul Henri Spaak. Þess utan
hef ég rætt málið við alla ut-
anríkisráðhiarra Atlantshafs-
bandalagsins, sem láta sig það
einhverju skipta, og oft við
flesta þeirra. Á þingi Samein-
uðu þjóðanna s. 1. haust hafði
ég einkar gott tækifæri til að
ræða málið við utanríkisráð-
herra Atlantshafsbandala;\i.
ins, því þeir voru þar allir.
Þetta tækifæri notaði ég ræki
lega. Afstaða utanríkisráð-
herra Atlantshafsbandalags-
ins er því kunn hér og fyrir
frám vitað, hverjar undirtekt
ir ný kæra af okkar hálfu
myndi fá á fundi með þeim.
BANDALAGEÐ SEGIB ’
HVOBKI BEETUM NÉ
OKKUE FYBIE VEEKUM. „
Ég vil biðja menn að hafa
í huga, að Átlantshafsbanda-
lagið getur ekki skyldað
bandalagsþjóðirnar til að gera
neitt umfram það, sem þær
sjálfar samþykkja. Getur
bandalagið hvorki sagt Bret-
um né okkur fyrir verkum í
þgssu máli frekar en öðrum.
Árangur af nýrri kæru okkar
til Atlantshafsbandalagsins á
hendur Bretum færi þess
vegna eftir því, til hvers
bandalagsþjóðirnar gætu feng
ið þá í þessurn efnum. Svar
Breta liggur fyrir og hefur
oft verið • gefið opinberlega
af brezkuin ráðherrum. Svar-
ið er þétta:
Sé rætt nm frambúðar-
lausn á málinu, bjóða Bretar
tvennt:
1. Telji íslendingar aðgerðir
sínar í fiskveiðilögsögumál
inu byggðar á alþjóðalög-
um, eru Bretar reiðubúnir
að Ieggja málið fyrir al-
þjóðadómstólinn í Haag og
bjóðast til að hlíta hónum.
2. Telji Íslendingar hins
vegar aðgerðir sínir byggð-
ar á þörfum þjóðarinnar til
verndunar fiskimiða við ís-
land, vilja Bretar semja um
fiskveiðitakmiörk, erséuokk
ur a. m. k. jafnmikils virði
og 12 mílurnar, en þær vilji
þeir undir cngum kringum-
stæðum viðurkenna.
Ef rætt er um bráðabirgða-
lausn á málinu, er gildi þar
til alþjóðarráðstefnunni lýk-
ur snemma á næsta ári, þá
vilja Bretar víkja burt af
fyrri 6 mílunum, ef við lát-
um þá í friði á síðari 6 míl-
unum, .
Þannig stendur málið. Á
meðan beðið er leftir alþjóða
ráðstefnunni, hörfa Bretar
ekkj með samkomulagi án
Iþess að tilslakanir komi á
móti af íslands hálfu. Til um
ræðna um það hef ég alls
ekki viljað stofna og mun
ekki stofna. Hitt er annað
mál, að áfram verður að
halda að fylgja málstað ís-
lands leftir innan Atlantshafs-
A myndinni hér að ofan er'
brezka herskipið Diana, þar
sem það er að varna varð-
skipinu Þór að taka brezkan
iandhelgisbrjót. Til hægri á
myndinni sést varðskipið
Maria Júlía að koma á vett
vang. — — Myndin hér til
vinstri sýnir hrezkt herskip
og ísl^nzka varðskipið Óð-
inn út af Kögri að morgni
1. sept. s.l. — En myndin
neðst til hægri er tekin úr
gæzluflugvélinni Eán, þar
sem hún hnitar Iiringi yfir
hrezkum landhelgisbrjót og
skýtur að honum stöðvunar-
skoti.
hefur vera okkar í Atlants-
hafsbandalaginu verið okkur
stuðningur í landhelgismál-
inu og minni á, að þrátt fyrir
mótmæli margra annarræ
bandalagsþjóða eru Bretar
eiriir um að sýna okkur of»
beldi.
Við höfum áður átt í fisk-
veiðideilu við Breta. Þegar
fiskveiðitakmörkin voru.
færð út í 4 mílur árið 1952,
fengum við af þeim nokkur
kynni. Ólafur Thors fór þó
með sjávarútvegsmálin og
Bjarni Banediktsson með ut
anríkismálin. í þeirra hlut
kom að undirbúa málið hér
heima og afla viðurkenning-
bandalagsins sem utan og
•nota hvert . tæ.kifær.i,. som
gofst, hér eftir sem hirigað
tíl. ”
Fullyrði ég, að hingað til
ar á erlendum vettvangi. Það
hefði átt að vera auðvelt fyr
ir Breta að skilja og viður-
kenna aðgerðir íslendinga í
Fframhald á 10. síðu).
Alþýðublaðið — 14. maí 1959 5