Alþýðublaðið - 12.12.1934, Page 1

Munið
Alþýðuhúsið.
Greiðið
hiutaíé yðar.
RirSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XV ÁRGANGUR MIÐVIKUDAGINN 12. DES. 1934. 354. TÖLUBLAÐ
Smáútgerðinni verðnr hjðlp*
að al rikinu eins og unt er.
átðrútgerðarmðnnnm verða ekki
gefnar npp millónasknldir.
TyrEIRIHLUTI SJÁVARÚTVEGSNEFNDAR n. d.
lagði í morgun fram álit sitt um skuldaskila-
mál útgerðarmanna.
Leggur nefndin til að ráðstafanir verði gerðar
til að hjálpa smáútgerðinni eins og unt er, og sé
paðj tryggt, að ekki verði gengið að útgerðar-
mönnum " vegna skulda svo að atvinnurekstur
peirra stöðvist. Nefndin leggur til að pessum mál-
um verði frestað til næsta þings, og þau undirbú-
in betur, par sem skuldaeftirgjöf myndi ekki koma
útgerðinni að gagni á næstu vertíð þó samþykt
verði á þessu þingi.
Hér fer á eftir útdráttur úr
Skrifieg't álit bankítstjóra Lands-
banka Islands og Útvegsbanka ís-
nendarálítinu:
Frv. kom til sjútvn. 10. nóv.
og var tektö til. umræðu 15. nóv.
Eftir samfconmlagi 'nefndarma'nna
var fundur haldinn um málið með
fjármáiaráðherra 20. nóv. oig par
ákveðið að senda málið til umi-
sagnar bankastjórum Landsbanka
Islands og bankastjórum Útvegs-
banka Islands h/f. f>á var haid-
imn fundur um málið með rfkiis-
stjómiinni og bankastjóram fyrr-
nefndra bianka hin|n 22. nóv. og
ipar feosiin néSnd í Imáiið. Sú nefnd
hélt siðan niokkra fundi, en að
peim fundahöldum jioknum pótti
I' sýnt, að ekki yrði samkomulag í
sjútvn. um fiutniing frv. Sjálf-
stæðismenn héldu fast við að taka
sem miest af útgerðinni og helzt
alla undir skuldaskilin og af-
grieiða mállð pegar á piessu piingáp
ien lekki: gátu pieir bent: á lieiði'fc itjl
fjáröflunar vegna pess tekjumiss-
is, sem rilussjóður yrði fyrjír
vegna siampyktar frv., enda befir
fliokkur peirra á alpingi staðiið
gegn öllum tekjuaukafrv. ríjkis-
stjiómarininar.
Stiórnarflokharnlr sammála
að hjálpa nélbátaútgerðinni
eins oo hæot er.
Meirihl. n. hélt hinsvegar fast
við pá skoðun atvinnumálaráð-
herra að smáútvegurinn
og vélbátaútvegurinn skyldi
styrktur af ríkinu til pess
að ná skuldasamningum,
en bankamir yrðu að sjá fyrir
stórútgerðinini, I ínuveiðagufuskip-
um og togumm. Undir uimræðum
kom. í Ijós sú skoðun bankastjór-
anina, að ©kki pyrfti að óttast eig-
endaskifti á skipum eða stöðvum'
útgerðarinnar framar venju fyrir
næstu vertíð, ennfremur virtist
pað skoðun allra, er ræddust
við um málin, að engum
skuldaskilum yrði við komið fyr-
ir næstu vertið, pótt mál petta
næði fram að ganga á pessupingi.
Sjáifstæðismenn í n. létu í ljös
sömu skoðun og aðrir um hið
siðast talida. Samt sem áður tóku
pieir pað ráð að sieitja út sérstiakt
nái. miillx funda í sjútvn. dagimn
áður en reglulegur fundur yrði
haldilnn', og er pað í fullu sam-
ræmi við annán flutning minni hl.
á piessu máli; hefir hann allur
hnigið að pví að sjá um, að n.
gaati ekki öl.l orðið samferða.
iands h/f. um frv. var eigi komið
í hendur sjútvn, pegar petta gierð-
ist, ien hefir borist n. síðan og er
prientað mieð nál. sem fylgiskjal
I oig II. Leggja bankastjórar
beggja bankanna til, að málinu
verði frestað til næsta pings.
Skuldaskii útgerðarinnar eiu
mifcil vandamál, og verður tæp-
lega ætlast til, að peim vierði
flauistTað af lítt undirbúnum, en
par eð pieir tveir sjáifstæðismenn,
er skipa xninni hl. sjútvn., hafa
átt sæti, í millipinganefndinini í
sjávarútvegsmálum, er samdi
skýrsfur pær, er frv. byggist á.
og sjálft frumvarpið, purftu peir
að sjálfsögðu eingan umhugsunar-
tíma á alpiingi um frv. Hins veg-
ar igátu piexr tæplega með sann-
girni ætlast til, að aðlir pm. gætu
athugunarlaust sampykt tiilögur
peirra, niema- pví að eins, að frv.
bæri' pað með sér, að vandræðii
sjávarútvegsiins yrðu iieyst mieð'
sampykt pess, en pví miður fer
mjöig fjarri að svo sé.
Ettir áliti milliÞinganefndar i
Fjávarútveasmaiam bjsrgar
skaidanÐpgjðf útgerðinnl ekki
fíá tekjnhaila
Verkefni mdllipinganiefndarinnar
vloru mjög stór samkv. pál., sem
birt er hér að framain, en í jiiiliíög;-
um nefndarinnar felast ekki úr-
liausnir á peim nema að mjög litlu
lieyti. Má í pví efni vitna lii
skýrslu nefndarinnar sjálfrar urn
ástand o,g afkomu útvegsins.
Árið 1929 var samkv. skýrsl-
unni MO'kkur reksturshagnaður á
útgerðinni, en ímeð pví að verðið
á fiskinum var pá m-iklu hærra
en inú, er pví ári slept hér. Árin
1930, 1931 og 1932 er hiins veg-ar
samkv. skýrslunjni tekjuhalli á út-
gerðlinhi ,siem niemur samtals kr.
8 669870 inettó. Á pessum söhiu
áram hafði úitgerðin grteitt í viexii
út á við kr. 3052 953 og vexti af
eigim fé kr. 645 665, eða alls eru
vextir kr. 3 698 618. Tekjuhallir.n
verður pannig nær fimm milljón-
um króna umfram vexti, og leið-
i,r skýrsi-an páð; í Jjós, að jafinvel
pótt skuldirnar hefðu allar verið
striikaðar út og útgerðin hefði
enga vexti purft að grieiða af
skipunum, varð samt nlm 5 millj-
óma króna tekjuhaNi á rekstri
peirra s-kipa, er skýrslur niefndar-i
innar ná yfir á piessum prean
áram.
par eð vaxtagileiðslur útgierðar-
innar pannig samkv. skýrslum
piessum era ekki nema um 42 af
hundraði af tekjuhaLlamum, er
augljóst, -að niðurfærsla á skuld-
um útgerðarmanna er ekki mem-a
að eins nokkur hluti piess, siem
-gera piarf útvegiinum til styrktar.
ihaldið ¥ill gefa stófútaeið-
inni npp skuldir, setn nema
miljónnm hróna.
Auðsafn talsvert hefir orðið hér
á landi slðan um aldamót. M'est
alt hefir pað komið eftir eiin-
hverjum Leiðum úr sjónum, fyrir
atorku ótrauðra sjómanna, S'em
lagt hafa líf sitt í hættu til að
afia pess. Stórútgerðin hefir dreg-
ið mestan hluta auðs pessa að
landi, ien skipunum, sem fæit hafa
landsmönnum penman auð, er nú
lýst af formanini í félagi eigiend-
anna sem fúadöliumi, ryðkláfuan
og manndrápsbolluim. Peningarn-
ir ,'sem sjómennirnir hafa hætt iifi
sinu fyrir, hafa ekki gengið til
endurnýjunar skipunium, heldur
til ýmislegs anuars, sem margt er
sjómönnum alveg óviðkomandi.
Jafnfr-amt pví sevn skipin hafa
gengið úr sér og ekki verið en’d-
uraýjuð, hafa pau saf.nað skuld-
um, að inbkkra leyti hjá bönk-
unum og að nokkru ieyti hjá ein-
stökum verzlunarfyrlitækjum, sem
oft era búin að græða upphæð, er
skuldinni nemur, eða mieira, á
pví. að sielja skipunum útgerðár-
vörar.
Þessar skuldir vill minnihluti
sjávarútvegsnefndar nú setja
að nokkru leyti yfi-1 á rikissjóð,
án þess pö að gera nokkiar
ráðstafanir til að bjarga skip-
unum frá að sökkva dýpra og
dýpra i skuldafenið og án pess
að gera ráðstafanir til pess að
pau verði endurnýjuð.
Meiri hi. nefndarinnar getur
ekki> að athuguðu máli, fylgt
piessu. Eigendur stórútgerðarinm-
ar hafa ekki endurnýjað skipin;
pau era svo úr s-ér gengin, að
pví er formaður í félagi pieirra
hefíir upplýst, að nauðsyn krefur,
að pau verði endurnýjuö inr.an
skamimís tím-a. Stórútgerðin er
áuk pess að miesitu ieyti reki-n
af hl-utaféiögum, og að peim fé-
lögum standa margir vel stæðir
eimstaklingar. Pó skuldunum yrði
að eiinhverju leyti létt af skipun-
um, er pað engin trygging piess,
að pau verði endurnýjuð innan
Hekstri umdanfarinna ára áð dæma
myndu pau halda áfram a-ð safna
skuldum eftir sem áður. Aiwig-
iirin'i af fivíi ifliði taka skuldii) fiess-
anain útgvrcar á rík0 yri&i sá, ad
e.f'ftr nokkur ár ijr<5\u skipiji ajir
ar mkkin í skuldaf\en0 og lands-
níprgi sfœ’ðu uppi skipalamir,
aðstaða ríkissjóðs yrði pá mikl.u
verri en hún er nú til skynsam-
legra ráðstafana (sbr. afkomu
skipanna eftir skýrslu milli'pinga-
nefind-ar í sjávarútvegsmál.u!m).
Eiinstaklingar haf-a ekki orðið
piess- megnugir eðá ekki hirt um
að endurnýj-a stórútgerðina. Það
opiinbera, riki eða bæjarfél.ög,
verð;ur pví fyrr eða síðiar að
hl-aupa undir bagga og gera pað
eðia veita aðstoð til pess, eigil
Ófriðarhættmi afstýrt í bilí.
Lítla bandslagið og Frakklasd
hafa uniili fnlíkoiian sigur.
EINKASKEYTl
TIL ALÞÝÐUBLAÐSINS
KAUPMANNAHÖFN í moigu-n.
STRÍÐIÐ væri pegarbyrj-
að, ef pjóðabandalagið
liefði ekki verið til“. Þetta
er nú viðkvæðið í greinagerð-
um allra aðalblaða heimsins
frá Genf, par sem deilumál
Jógóslaviu og Ungverjalands
hafa verið rædd í tvo daga
og nú endanlega verið útkljáð
á friðsamlegan hátt.
Endaliokin urðu pau, að Ung-
ekki s<á hluti útgerðarinnar, sem
heztan arð getur gefið og miestá
atvinnu á sjó og landi, að leggj-
iast í rústir.
Til pessa álítur meiri lil. n.
að nota beri fé og lánstraust
ríkisins, en ekki i skuldafenið
og hin gömlu sökkvandi skip
einstnklinga.
Vélbátaútveginum verð-
ur hjálpað.
Öðru máli er að gegna um vél-
bátaútvegiinm. Hann hefir verið
tendur-nýjaður rneira og minna á
hv-erju ári og eigendur hans
m-argir hv-erjir klifið pritugan
hamiarinn og iagt mjög hart að
s-ér til pes-s að halda honum við
iíði. Hann er að mi.klu leyti rek-
inn í atvinnuiskyini fyrir ejgend-
uma sjáifa, eða með félagsskap
peirra ,er að honu|m vinna. Véi,-
bátaútvegurinn verður pess vegna
siqnniliega að miestu leyti áfram
ejiign -einstaklinga og samvin|nufé-
iaga.
ÍÞessum útvegi' álítur mieiri hl.
n„ að rikið beri að hjálpa eftir
pví sem ástæður lieyfa, fyrst og
friemst mieð pví að skipuleggja
ufurdasökma út á v0, svo sem
gert ier- m/eð frv. til. laga um
fiskimáianefndj útflutning á íiski
haguýtingu markaða o. fL, og
verja tii pess fé úr ríkissjóði að
talsverðu leyti, svo sem gert ier
'ráðl fyrit’ í pví fiV.; í öðru lagi
mieð pví að skipuleggja innkmip
á adk\eypf\um vörym til útg-erð-
árinniar, og í priðja )-agi með pví
að úifvega, tiitgerLarmönnum hag-
kvœnm sammnga á skuldmn, með
tUstgik rikísms. Tvær hinar fyrstl
töldu ráðstafanir eiga að visu að'
ver,a til hagsbóta fyrir állan út
veginin, stóran og smáan, og má
telja viist, að afurðasalan og hag
nýtiing nýrra m-arkaða verði pegar
skipulögð með lögum pieim, er áð
ur segir um undirbúning máLin,s,
að pvi viðbættu, að ríkisstjórnin
oig meiri hl. sjútvn. bauð min.njj’
hl. nefndarinnar samvinnu uu
iausn málsins, pannig, að uindir-
búni|n(gur yrði hafinin umdir að
ieysa skuldamál vélbátaútvegsins
á pe-ssu eða næsta pingi, væntaní-
liega í marznxánuði. Lægju pá fyr-
ir (tj.IL um skuldaskil og pá yrðSj
gengið frá máliinu á pan,n hátt,
áð vélbátaeigendúr í 3.—4. skulda-
flokki yrðu styrktir til að fá af-
skrifaðar skuldir sínar. Myndi
purfa til. pess um ú/2 millj. krjóna.
Miinná hl. n. neitaði piessu sam-
komiulagstilboð'i.
verjaliand varð að láta í minni,
pokann. Ráð Þjóðabandálagsins
befir opinberiiega fordæmt öll of-
bel-di|sverk og skipað niefnd til
pejss að rannsaka, hvernig hægt
sé að hindra pau í frgmtíðinni
mieð alpjóðilegri samvinnu á millii
ríkjaininia. Þ-að befir skorað á, p. e.
a. s, lagt Ungverjal-andi pá skyldu
á herðar að láta fara fram alvar-
lega rannsókn á pví, sem raun-
veraliega hefir átt sér stað innan
landamæra p'ess, og að refsa
p-eim, sem par hafa gerst meði-
sekir um miorðin í Marsieille.
En áður en samkomul-ag náðist
um að ráð Þjóðaband-alagsinis
tæki piessa afstöðu, lá hvað eftir
anniáð við borð, að sam|ni:ng,atil,-
raunirnar strönduðu. Júgósiavíla
va'rð að hóta pví að segja sig úr
Þjóðabandala pnu Fullt úi hennar
sagði ofðrétt: „Vér viljum ekki
vera við pað borð, par siem rnorð-
ingi á sæti.“
'Siigur Júgóslavíu yfir Ungverja-
landi sýn-ir, hve sterk aðstaða
Litla bandalagsins og Frakklands
er í stórpóLtík Evrópu. Italia var
GÖMBÖS
forsætisráðherra Ungverja.
liika svo skynsöm, að hætta við
að verja málstað Ungverjalamds
Laval fer í nánustu framtið til
Rómaborgar tii pess að hitta Mus-
siO'lini. Það er ómögulegt að sieflí
enin, hvaða afleiðimgar vimáííK-
samband milli Frakklands og
ItalJju myndi hafa. En pað e,r pi
augljóst, að Hitler myndi standa
st-ór hætta af slíku bandalagi. JÞví
að eftir einn mánuð á atkvæða-
greiðsilan að fara ftianx í Saariiér-
aðinu.
Lav-al, hefir haldið vel á spilun-
um og hefir nú árieiðaniega fl-est
tnornp á hendinjii.
STAMPEN.
Dómur f Miakotsmáliiu.
Árni Theodór Pétursson dæmdur í 2 mánaða
fangelsi fyrir að tæla stúlkubarn til saurlifis
DÓMUR var kveðinn upp í
morgun í hinu sv-o kailaða
Móakots-máli. Mál petta er ein-
stakt að pví leytii;, að pað hefir
verið mærfri pví 3 ár fyriir dóm-
stolunum, og hafa fjórir dóm-arí-
ar h-aft rannsókn p'ess mieð hönd-
um. Það er á ýms-an hátt með
Ijótustu og einkewniliegustu saka-
málum ,sem hér hafa komið fyrir.
Um 50 manms hafa verið yfir-
tieyrðir í málinu..
Jónatan Hallvarðssyni lögreglu-
fulltrúa var falið petta mái tfí
rannsóknar og dómls í -október í
haust, og hefir hann rekið ra;n.n-
sókn'na með síinum alkunna dugn-
aði og iokið henni á tæpum 3
máhuðum, e,n áður höfðu 3 mie:nn
haft málið með höndum í nær
pví 3 ár alls. Hrnn ákærði. Árni
Thieódór Pétunsson var dæmdur
í tveggja mán-aða einfalt fangelsi
íyrir brot gegn 175 gr. hegningar-
lagamna, sem er um áð tæla
stúl-kuböm á aldrinum 12—16 ára
tiil. sauriifis.
Mái. petta var kært í fyrstu
25. marz 1931 af Jóni Hanssyni
hér í bænum, og em tildrög pess
pau, að Jón Hansson, sem pá
átt'i heima í Móakoti á Vatns-
leysuströnd, hafði veturinin 1929
ráðið Ánna Theódór sem hetau-
i'lisikennaria handa börnium sínium í
Móakoti:, en sjálfur hafði ha;nn
Skoðun meiri hl, n. er- sú, að
verkefni pau, er liggja fyrijr í út-
gerðarmálunum séu svo stórfeng-
iieg, að pa,u verði eigi ieyst í pHnu
vetfangi, og al.drei sv-o vel sé,
nema að gjörla athuguðu máli.
Frh. á 3. síðu.
farið hiingað til Reykjavikur í ati-
vininulieit og flenst hér. Vetiurinin
1931 fór Jón Hansson ntorður í
l,and, ien frétti, pegar hann kom
aftur, áð Árni Theódór befði
komið hingað til bæjarins qg búið
hér 3 nætur á gistihúsi Hjálp-
ræðishersins ásamt dóttur Jóns,
Hansínu Kristínu, sem pá var að
eins 14 ára að aldri. Kærði Jón
Hansson petta fyrir bæjarfóget-
fmum'.' í Hafuar firði, en pegar mái-
ið var tekið fyrir, bar stúlkan
pað á föður sinn, að hann einn
befði samrekkt sér, og var Jón •
Hansson uindir rannsókn og i
gæziuvarðhaldi um tí|ma. Síðar
tók hún pó pennan framburð
aftur og sagði fyrir rétti, að húu:
hefðji ikomið mieð pessa ákæru
á hendur föður sínum eingöngu
vegna pess, að hún hefðx verið
gröm honúm fyrir að hann hafði
Kært Árna Theódór. Var pví mál
höfðnÚ gegn Áma Theódór eir.um.
Óafsakanlegur dráttur virðist
hafa orðið á rannsókn pessa máls,
par sem hún hefír staðið yfir í
næffelt 3 ár, en um all-ljótar sakir
að ræða.
jpeir ,sem hafa haft rannsókn
málsins með höindum, áður en
Jónatan Hallvarðsson tók við pví,
voru: Magnús Jónsson, bæjarfó-
geti í Hafnarfirði, Þórður Eyj-
ólfsson prófessor, og síðast Gúst-
af A. Sveinss-on lögfræðingur.
Verzlunarjöfnuðurinn.
Til 1. p- m. hefir innflutnfcgur-
iinn numið 44,7 millj. kr., en út-
flutriingurian 41,6 millj. kr., eða
iinnflutt umfrarn útflutt 3,1 milj.
króna. I