Þjóðólfur - 15.01.1851, Qupperneq 4

232
og frelsisins. Hann var einn af þeim fáu mönn-
um á sinni öld, sein hvorki af einþykkni'nje
jiráa vildi standa uppi eins og staur á akri
gamla horfsins, jiví, fió að hann væri orðinn
aldraður, vottaði iiann einlægan vilja og fjör
æskumannsins í því, að átta sig í hugmynd-
um þeim, sem þá tóku aðryðjasjer til rúms í
þjóðlífinu. Mannelska og hlíðlyndi voru að-
almannkostir hans, og þess vegna hataði hann
allt, sem vildi ryðja sjer til rúms með ákefð
og ofríki; og af því að hann var maður
einkagætinn, líkuðuhonum aldrei hastarlegar
og fljótráðnar umbætur. Eigi að síður skyldi
hann stefnu timans og mat hana mikils, og
mátti hann með sanni heita eins konar sátta-
semjari eða friðarhöfðingi milli hins gamla
og nýja. Treschow var þannig einn af ást-
vinum gamla horfsins, sem gekk í lið með
nýungavinunum.“
Treschov hefursamið ritgjörð um „grund-
vallarlög Norðinanna.1,4 Meðal annars lýsir
hann j>ar að nokkru leyti skoðun sinni á því,
hvernig hann mundi helzt kjósa', aö staða Nor-
egsværi í tilliti til Sviarikis. Hann álitur það
enga beinlinis óhamingju fyrirhvorugt. landið,
þó að þau hafi margt og mikið saman að sælda.
Samt tekur hann það fram, að náið samband
á milli þeirra geti ekki átt sjerstað, meðan að
stjórnarlögun og stjórnarathöfn Svíaríkis sje
svo ábótavant i mörgu, og Norégur þess
vegna hafi gildar ástæður til að vilja eigi að-
hyllast fyrir sína hönd margt, sem er í lög-
um Svía. En komist Veruleg umbót á stjórn
þeirra, álitur hann ekki áhorfsmál fyrir Nor-
eg að eiga náið samband við þá; en það seg-
ir Treschow um leið, að bæði Norðmenn og
Svíar ættu þá að láta sjer annt um, að verða
„sannnefnd bræðraþjóð, rjettur tvíburalýður,
sem engan ýmugust hafi hvor á öðrum, sem
hvor meti annars þjóðerni að maklegleikum,
og forðist að skerða einkenni þess eða önn-
ur rjettindi í nokkurn máta.“
3>annig var Treschow lyndur, Islending-
ar! hann sem ljet það vera eitt af einkenn-
isatriðum í grundvallarlögum Norðmanna, að
þeír ekki skyldu binda sig öðru en frestandi
neitunarvaldi. $ó hefði jeg ekki farið að
mæla fram með þessu atriði við yður, hversu
vel sem mjer annars hefði kunnað að líka
skoðun þessa manns, að því leyti sem jeg
þekki hana, ef jeg hefði ekki líka getað bor-
ið fyrir mig reynsluna, eða vitnisburð Dana
sjálfra, sem hafa játað það, eins og 5>j«ðólf-
ur hefur áður sagt, að öll þau ár, sem Nor-
egur hefur verið lýðstjórnarríki, þá hefur hið
frestandi neitunarvald aldrei komið þar að
neinum baga, heldur þvert á móti verið til
mikils gagns fyrir land og lýð. Gjetið þjer
nú láð mjer, þó að jeg af þessum rökum hafi
hallast að hinii frestandi neitunarvaldi, eða að
minnsta kosti álitið það skyldu mína, að út-
skýra það svo vel fyrir yður, sem injer var
unnt, til móts við ah/jörða, neitunarvaldið
hans Jakobs? Eða finnst yður hann hafa fært
aðgengilegri ástæður fyrir sinu máli, heldur
en jeg fyrir mínu? 5jer getið sjálfir leitað í
ruslahirzluin lians í Undirbúningsblaðinn og
Lanztiðindunum; og jeg bið yður fyriraðtaka
það vel til greina, sem nýtilegt kann að vera.
Hvað því við víkur, að Jakob Guðmunds-
son hefur allt af reynt til að gjöra skoðun
mína tortryggilega fyriryður, með þvi að segja,
að jeg byggði hana á sameiningunni, þá verð
jeg að játa það, að jeg gat engu lofað yður
uin aðskilnað málefnanna, því hann er ein-
ungis kominn undir áliti þjóðfundarins og
samþyktum konungs. Um aðskilnaðinn gat
Jakob heldur engu lofað yður; hann veit
hvað hann vill í því efni, eins ogjeg, en ekki
hvað verða kann. En einmitt þess vegna
þókkti rajer líka ráðlegra, að brýna fyriryður
það neitunarvaldið, sem gat, gjört saineining-
una hættulausa, ef hún yrði á þann veg sem
ekki skyldi, heldur en að gylla fyrir yður
eingöngu hið algjörða neitunarvald, um hvert
Jakob veröur sjálfur að gjöra fyrir yður þessa
ískyggilegu játningu „að það ekki muni verða
yður að neinni sjerler/ri hættu, og það enda
þó að málefni yðar yrðu út af fyrir sig.
Kveðja mín til yðar verður þá þetta: þegar
málefni íslands eru þannig aðskilin frá mál-
efnum Danmerkur, eins og þjóðfundurinn á-
lítur hollast og konungur samþykkir, þá skal
hið frestandi neitunarvald ekki einungis verða
hættulaust fyrir landið, heldur landi og lýð
til mikilla bóta. Og Dovrafjöllin í Noregi
segja þar til já og amen!
Hvað annað atriðið áhrærir, sem jeg hef
álitið takandi til greina í „kveðju Jakobs Guð-
mundssonar“ þá getur vel verið, að mörgum