Þjóðólfur - 15.01.1851, Blaðsíða 3

231
lamlift muni fá málefui sín út af fyrir sig?
Eða sýnir hann það ekki með þessu, sem á
eptir kemur: „að því muni ekki verða nein
sjerley hcetta búin af hinu ótakmarkaða neit-
unarvaldi? J>ví auðsjeð er það, að einhverja
hœttu álítur liann vald jietta fyrir landið, ein-
ungis telur liann það ehki neina sjerlega hættu.
Eptir jiessu get jeg |)á ekki hetur sjeð, en
að Jakob lýsi Jiví með kveðju siimi, að liann
háfi reynt til að fá [ijóðina, til að aðhyllast
algjört neitunarvald, áður en hann gat gefið
henni nokkra von um [tann aðskilnað málefn-
anna, sem gjörir algjört neitunarvald hættu-
laust, og að hann, mitt í fiví hann sjálfur ör-
væntir um aðskilnaðinn, vilji þó enn nú ginna
hana á þetta vald með [lessum ógreinilegu
orðum „að henni muni ekki verða nein sjer-
ley liætta búin af [>ví.“ En hver er munur á
hættu og ekki neinni sjerlegri hættu fyrir Is-
lendinga í jiessu efni? Skyldi ekki mega
sýna [>ann mismun með þessu dæmi: tveir
menn komu að Hvitá, og var veikur ís á
henni. Annar reynir með stafnuin og segir:
jiað er liætta að leggja út á ána! Hinn renn-
ir þá augum ytír hana og svarar: það er ekki
nein sjerleg liætta! Jeir þrættust á um þetta
Stundarkorn, þangað til hlnu siðari leggur út
á ána, keinst fáa faðma og i'ellur niður uin ís-
inn, og kom aldrei aptur til að segja hinum,
sein á bakkanum stóð, í hverju ekki nein
sjexleg liœtta væri hetri en hoettan sjálf. En
Jakob veit sjálfsagt tilgang sinn með slíku
orðalagi, og þarfjeg ekki að skoða hann lijer,
því að jeg hef bent til hans áður, og vildi
jeg heldur eiga að bera kinnroða fyrir að hafa
sagt það ósatt, en að liann þyrfti að bera
hlygðun af því, að jeg hefði sagt það satt.
En hverju eruð þjer nú nær, íslendingar!
eptir allan málarekstur þessa manns, gyll-
ingar og fortölur fyrir yöur á hinu algjörða
neitunarvaldi, þegar liann kveður yður með
þessum ógreinilegustu óveruorðum: ef þjer
fáið málefni yðar út af fyrir yður, mun yður
ekki verða nein sjerleg hætta húin af hinu
algjörða neitunarvaldi! 5jer munuð svara
>njer: bættú þá upp kveðju hans, ef þú get-
UlS og láttu oss verða nokkru nær fyrir
kveðju þína!
Að jeg hef mælt fram með hinu frestandi
neitunarvaldi við yður, íslendingar, hef jeg
gjört af sannfæringu minni; og vil jeg nú
einfaldlega segja yður frá, á hverjum rökum
hún er byggð. Jeg hef fyrst og fremst haft
þá skoðun á stefnu þessara tíma, að hún mið-
aði öll að því, að þjóðirnar í álfu vorri ættu
að verða myndugar; og virtist mjer þá leiða
af því, að þegnarnir ættu að geta sagt við
stjórnendur sina, svo framarlega semþeir vildu:
þjer skuluð nú ekki lengur ráða kostuin vor-
um og kjörum, heldur viljum vjer gjöra það
sjálfir, og með yðar aðstoð leggja á öll ráð-
in fyrir oss, því í öllum efnum, sem oss þyk-
ir miklu skipta, viljum vjer eiga yður að til
leiðbeinandi ráðaneytis. Jessi skoðun á stelnu
timans og þjóðlífsins hlaut að gjöra mig frá-
hverfan algjörðu neitunarvaldi, nema þar sem
það gæti átt sjer stað, sein þýðingarlaus tit-
ill; en það er einungis í þeim löndum, þar er
konungurinn situr sjálfur.
5eSar jeS nu enn freniu1, fór að gæta
þess, hvort þetta vald þegnanna til að leggja
sjálfir á öll ráðin, á móts við stjórnendurna,
sem leiðbeinandi ráðgjafa, ætti sjer nokkurn
stað í heiininum, sá jeg, að eigi þurfti lengra
að leita, en til bræðra vorra í Norvegi. I
grundrallarlögum þeirra fann jeg hið frest-
andi neitunarvald, og óskaði þess fyrir hönd
Islendinga. Var það einkuin tvennt, sem
gjörði mjer þetta atriði í grundvallarlögum
Norðmanna svo girnilegt: fyrst það, , að jeg
vissi, að mestu og beztu menn á sinni öld
höfðu sainið grunðvallarlögin, og þá eins
ráðið þessu eina, sem öðrum atriðum þeirra.
Jeg nefni lijer þessa menn, því að jegálít, að
jþjóöólfur geti verið eins vel sæmdur af að
nefna þá, sem livatamenn hins frestandi neit-
unarvalds, eins og Lanztíðindin af að nefna
Jakob Guðmundsson, sem túlk og talsmann
liins algjörða neitunarvalds. llelzti maðurinn
var Niels Treschow, og með lionum voru þeir
Hornemann, Örsted og Steffens. Jeg ætla
ekki neitt að tala um liina 3 síðast nefndu,
en fara fáum orðum uin hinn fyrsta, þvi að
liann vann einna niest að grundvallarlögum
Norðrnanna.
„Niels Tresehow, segir eitt tinrarit Dana,
sem heitir Ættjörðin, fyrir 1S. Janúar
1835, var mannkostamaður mikill og elsku-
verður; hefur hann með lærdómi sirium og
stjórnvizku mikið stutt málefni sannleikans
i