Þjóðólfur - 15.01.1851, Blaðsíða 5

333
þyki, aft jeg eigi heffti átt a5 hreifa við |)ví,
þar eð það væri aldrei vert, að hakla |)ví á
lopti um annan, seni honum hefur yfirsjest,
og jiað j)ví siður, sem hann veg;na kringum-
stæðanna hefur ney zt, til að játa j)ví upp á
sig. En {>að er ekki heldur tilgangur minn,
hvorki að fara fleiri orðum um Jakob, sem
túlk og talsmnnn hins algjörða neitunarvalds,
nje heldur að vekja máls á því, hvers sje
að vænta fyrir land og lýð af þeim þjóð-
fulltrúa, sem talar öðrum þjóðfundarmönnum
ijla til, og bendir á þá i þjóðfundartiðindun-
um, mitt, í þvi að hann tranar sjer sjálfum
fram, og talar fyrir mönnum um sig, eins og
einhvern alr/ýörðaji og útvaldan, er mæta
muni á jýóðfundinum. En gefa viidi jeg þess-
um manni hugvekju, til þess að hann gætti
þess, hvort hann muni hafa hina rjettu skoð-
un á því, hvað það er að vera þjóðfundar-
maður Islendinga, þá er þeir eiga að segja á-
lit sitt um það, hverja stöðu þeir vilja hafa í
samhandi við hinn siðaða heim, og það kos-
inn þjóðfundarm<aður þeirra, sem allir skyldu
hugsa, að bæði hefðu liaft bezt vit á að kjósa,
og líka beztu völ á mönnum. Jafnvel þó að
Jjjóðólfur hafi |)á árið, sem leið, farið nokkr-
um orðum um kosti þá, sem hver j)jóðfulltrúi
ætti að hafa til að bera, þá álitur hann samt
skyldu sína, að vekja hjer máls á þeim að
nýju. jiað eru ekki allir, sem hafa liðugan
talanda, hæfilegir til að vera jyóðfulltrúar;
það hafa ekki allir, sem eru frjálslyndir, næga
stillingu og gætni til að gegna þeirri skyldu;
það liafa ekki allir, sem eru lesnir og fróðir,
þá djörfung og einurð, að þjóðinni geti verið
borgið með að eiga undir þeim heill sína og
hamingju. Og enda sá kosturinn, án hvers
allir aðrir mannkostir fulltrúans eru einkis
virði, enda ráðvendnin sjálf er ekki einhlýt.
Eiris og sá getur ekki verið góður og gagn-
legur fulltrúi, sem ekki er góður fjelagslim-
ur og vænn maður, svo er ekki heldur sjer-
hver, þó góður fjelagslimur og vænn maður
s.je, hæfilegur til að vera fulltrúi. En hvar
er þá að leita að algjörðum fulltrúa ? Hjá þeim,
sem talar og litur fyrirlitlega til annara, en
treystír mikið upp á sjálfan sig? Nei, engan
veginn þavt Efta þykistþú, viriur minn! vera
maðurinn með algjörða viljanum, sem aldrei
víkurfrá skyldunni, með skýru sjóninni, sem
aldrei sjerí þoku, með djúpsæu þekkingunni,
sem aldrei skjátlar í skoðun sinni, með frjáls-
lyndu djörfunginni, sem aldrei beygir sig fyrir
hylli og vinfengi, með jiví hinu háleita þreki,
sem aldrei sinnir hjegómaskap? En fyr er
gilt en valið sje, maður! Vjer vitum jiað, að
það er eigi fremur völ á algjörðum jijóðfull-
trúa, en algjörðum manni; en eins_og sjerhver
sá maður verðskuldar virðingu vora, sem hef-
ur til að bera nokkuð af þeim mannkostum,
sem vjer heimtum af hinuin allra beztu mönn-
um, og sem ekki lætur brydda hjá sjer á neinu,
sem góðum manni er ósæmandi, þannig get-
um vjer bæði virt og treyst þjóðfulltrúanum,
þó liann vanti nokkuð á að vera algjörður;
einungis heimtum vjer það af honum, að hann
livorki til orða nje verka votti neitt jiað, seni
gjörir hann fráleitan sem þjóðfulltrúa í aug-
um vorum.
Gamla or/ nýja horfið
jiað sem einna lielzt auðkennir öld vora,
sem er baráttan milli þess, sem er or/ hefur
verið, og liins, sern er á leiðinni ot/ eetlar
að verða, þá hefur það þegar Iengi verið ein-
kenni tímans. Á ölluin öldum mannkynssög-
unnar hefur brytt á þessari baráttu meir eða
minna, því sjerhvað sem er, er umbreytingu
undirorpið, og sjerhvað sem kemur, sætir
mótstöðu af því, sem fyrir er, meðan það er
að ryðja sjer til rúms; en aldrei liefur þó
baráttan verið eins augsýnileg, eins yfirgrips-
mikil og eins áköf, eins og einmitt nú, og
um næst undan farin ár. En hvernig stend-
ur á þessari baráttu? Hvað er það, sem veld-
ur henni? Annarsvegar eru menn að berjast
fyrir þvi, að halda í hemilinn á fornum einka-
rjettindum, og á úreltu skipnlagi gamallrar
stjórnarlögunar, sem að vísu gat verið gott
og gagnlegt, meðan jiað átti við og samsvar-
aði þörfum tímans, en er nú orðið að hapti
á öllurn framförum, fyrir því að það er orð-
ið svo langt á eptir tímanum. Hins vegar
eru menri að berjast fyrir jiví, að hlutdeild í
gæðurn jarðarinnar geti verið öllum frjáls,
með því að sjerhverjum sje lieimilt, að nota
sig sem bezt hann niá, og fyrir því að koma
á fót nýuin stofnunum og nýrri stjórnarlög-
un, sem eigi vel við ásigkomulag tímans, og
geti fullnægt þörfum lians. Ilvorirtveggi þykj-