Þjóðólfur - 18.02.1853, Blaðsíða 2

38
ekki f'ær um nfi stjórna fieilu héraðir o. s. f'rv.
og; J»ar Islendíngar skeyta litið um aft koma
hús - og sveitastjórnarlögum sinum í betra
horf enn nú er, sem þó nokkrir afþeimsegja
aft þurfi, eigum vér ekki undir, aft láta lausa
við þá landstjórnina aft sinni, því vér álítum
þá ekki færa um að gjöra meira, enn aft láta
oss heyra sínar uppástúngur“; og þaft er kunn-
ugt, hversu grundvallarlög Danmerkur-ríkis
eru þar nú alment, álitin hentug, þar semlik-
indi eru til, aft þeiin verfti bráftum stórum
breytt, og verður shkt ekki kallaft affarasælt;
efta mundi ekki hafa betur farift, ef öll und-
irstjórn hefði áður verjft svo löguð, aft þessi
efta þvilik yfirstjórn hefði þar átt bezt við ?
5egar vér leiðum hugann að samhandi þvi,
sem er á milli yfir- og undirsfjórnar, þá sést
glögglega, aft yfirstjórnin, má síftur vera án
góðrar undirstjórnar, heldur enn undirstjórn-
in án yfirstjórnarinnar, eigi vel aft fara, og
aft góft undirstjórn er undirstafta allrar góðr-
ar stjórnar, og vellíftimar þjóftarinnar, því af-
{.kipti hennar eru svo nákvæm, og koma svo
opt aft, strax og við þarf; og verði henni við
koinið í laganna og yfirstjórnarinnar krapti,
verftur hún, og öll stjórnin, affarasæl.
2. J>aft er nú ekki lángur tími liftinn,
síftan vér fenguin fyrst, almennt aft gefa ráft
vor til lagasetnínga þeirra, er gilda skulu á
lanili hér, er því ekki t.il vonar aft vér höfum
marga menn, svo æíða eftur fljót,- djópsæa i
því verki, aft þeir geti í fljótu hragfti komið
fram meft hinar bezt.u uppástúngur, eður orð-
ift þeiin samþykkir af fullri sannfæríngu, eink-
uin sízt þeir, sem bafa verift koninir á aftra
skoftun; en þetta á sér einkum stað í vanda-
máluin þeim, sem áhræra yfirstjórnina, afþví
helzt til of fáir hafa verift henni gagnkunn-
ugir, og líka af því, aft þjóðin hefir ekki
fengið að vita um uppástúngur stjórnarinnar
fyrri en svo, að /nwi,/rnenn hafa orðið að segja
álit sitt um málin án riægrar umþenkingar.
Af þessu sést, aft efþað væri fyrst lagaft sem
flestir þekkja og sjá ólag á, og sem þess
vegna gætu lagt ráð á lögunina, en það er
hús- sveita- og sóknastjórnin, þá inundu inenn
sjálfkrafa leiftast til þekkíngar á hinni um-
fángsmeiri stjórn, því hver hugsanin leiddi
þá aðra, og þá mundu þíngmenn vorir fram-
Tæra eiudregiíar uppástúngur eptir ljósunr hng-
myndum, byggftar á staftföstum grundvelli,
og einmitt þær, sem bezt ættu vift, og þá
mundi þjóðin bæfti alment og hetur kannast
við tilgáng, nauðsyn og helgi laganna, enn
nú skeftur.
3. Ekki þarf að fara um það mörgum
orðum, hversu áriftandi er fyrir hverja þjóð,
að virða og elska lögin, því þar eptir fer hlýðni
þeirra, sem er öldúngis ómissandi; en þau
verfta þá aft vera svo, aft þau ávinni sér sjálf
virftíngu og elsku, og þjóftin verftur aft þekkja,
aft þau séu þess verft; ellegar er hættviftþau
fari á mis vift þaft, jafnvel þó þau í sjálfum
sér séu þess verð. j?egar því fyrst væri sett
bér góft verzlunarfrelsislög, og þarnæst, væri
búift aft laga undirstjórnarlögin, og meiin sæu
og könnuðust vift heillaríka ávext.i þeirrar lög-
unar, þá inuiidi hver og einn ráðvandur maður
leiðast. til aft virfta þau og elska, og jafnframt
til aft fylgja keðju laganna upp eptir, til hinna
efstu stjórnarlaga, svo framarlega sem sú keftja
væri haganlega og réttvíslega saman tengil.
T>aft er líka eins og náttúran, bæfti hin
daufta og hin lifamli, bendi til þessarar aft-
ferftar. Maðurinn er fyrst lilift barn, tréft er
fyrst, lítil rót, og vex hvorttveggja smámsam-
an. ITversu lærftur sem er, byrjar hánn fyrst
á því, aft læra aft þekkja stafina, og svo smátt
og smátt upp eptir. Hversu vandaft hús sem
byggt, er, eru þó fyrst lagftar undirstöðurnar
og svo upp eptir, en síftast er gjörftur mænir-
inn, og jiví betur sem undirstöfturnar erulagft-
ar, því betur má yfirbyggíngin fara, og |>ví
lengur getur liúsið staftift óbreytt. Nú, þar
lögin frá Sinaí, sem ekkert, mannlegt vald
má raska, eru grundvallarlög fyrir alla menn,
því skyldi þá ekki vera natsta lagift í stjórn-
arbyggíngunni, lögiri fyrir j>á, sem eiga dag-
lega saman aft sæida, og taka j>átt, í létti og
þýngslum hver annars, nefnilega: hús-sveita-
og sóknastjórnaiTögin, en efsta lagið hin al-
þjóðlegu lög og skilmálar, sem einskorða vald
konúngs og þjóöarinnar, og ákvefta, hver og
hvernig hin æftstu yfirvöld skuli vera? en
þessi vandtilbúnu lög sé eg ekki að liagan-
lega verfti samin, fyrr en þar að kemur neðan
aft, og öll lög sein þar fyrir ncðan eru, al-
menna stjórn áhrærandi, eru komin í gott