Þjóðólfur - 29.01.1856, Qupperneq 3

— 31 -
Dugnaburinn bendir fram iyrir sig, til þess, sem
menn geta vonazt eptir og œtlazt til af hlutabeig-
anda, verbugleikinn snýr hugsuninni til hins um-
liíina, til þess livab sá, sem ræbir um, hefir afrek-
afe efea Iagt í sölurnar og þar mefe gjört sig betri
embættiskjara maklegan. þafe liggur nú í augum
uppi, afe hvorutveggi þessi hlifesjón þrávallt geti
sameinazt og ráfeife og rœður optlega embættisveit-
íngum yfir höfufe, en þó fylgist verfeugleiki og dugn-
afeur ekki ætífe afe, og sé svo, þá getur orfeife spurs-
i
mál um, hvort meira eigi afe vega, verfeugleikinn
efea dugnafeurinn. Eg vil nú taka til dæmis, afe
þafe eigi afe veita eittlivert mikife og gott braufe,
þar sem eru fólksríkar sóknir og mikife afe starfa;
sé nú farife eptir persónulegum ástæfeum, ætti sá
prestur sem lengi og vel er búinn afe þjóna, er
orfeinn aldurhníginn og á fyrir mörgum afe sjá, afe
standa næstur, og hann virfeist og afe eiga réttvísa
lieimtu á því, afe miklu ýngri mafeur og þar til má
ske óreyndur afe dugnafei, en hann er, sé pkki tek-
inn lram yfir hann til braufesins; en sé þar í móti
litife á hag og, þarfir safnafearins, virfeist hann afe
sínu leyti enn sifeur eiga heimtu á því, afe þeir sem
braufein veita ekki gjöri sér þafe afe reglu, afe veita
braufeife þeim mönnum sem komnir eru á apturfar-
aldur, eru búnir afe lifa hife fegursta og ekki eru
orfenir færir um afe strífea í straungu af því þeir
þegar eru búnir afe slíta sínum beztu kröptum; —
hvort á nú meira afe meta? Eptir hlutarins efeli
getur varla verife efi á því, afe þafe sem embættinu
gegnir, ætti ávalt afe vera í fyrirrúmi, en ekki mun
þafe þó vera reglan, heldur er verfeugleiki og þörf
þess, sem sækir, látin ráfea mestu í veitíngunni yfir
höfufe afe tala; enda mælir og mikife fram inefe þess-
ari reglu, og afe minnsta kosti er þaö mikife áhorfs-
mál afe breyta út af henni, fyr en búife er afe koma
í veg fyrir þann ójöfnufe sem þar af hlyti afe leifea, j
Sú tilhugsun, afe laung og trú þjónusta á inntekta-
litlu og örfeugu braufei fái á sínum tíma trúrra
þjóna umbun fyrir veitíngu á betra og hægra braufei,
er hin öflugasta þvöt til þess afe standa vel í köll-
un sinni, og mannlegu efeli er svo varife, afe lítife
yrfei úr allri skyldurækt og kostgæfni, og menn g eta
naurnast ætlazt til hvorugs — ef þessleifeis umbun
ekki væri í vændum.
Embættisaldurinn er því almennt og yfirhöfufe
afe tala, og þafe af gildum ástæfeum, álitinn einhver
iiin kröptugasta mefemælíng fyrir emhættismanninn,
og þafe er líka öldúngis í efeli sínu, því þessi mefe-
niælíng er byggfe á þeirrí skofeun, afe sá sem lengi
er búinn afe þjóna í embætti hafi afe þvi skapi
unnife afe almenníngs gagni og hagsæld, sem hann er
búinn afe hafa embættife lengur efea skemur á hendi.
l'afe liggur samt í augum uppi, afe embættis-
aldurinn, skofeafeur út af fyrir sig, ekki má ráfea
embættisveitíngum algjörlega og í hverju tilfelli sem
afe ber, undantekníngarlaust, heldur verfeur líka ein-
att afe hafa hæfilega hlifesjón af því, hvafe braufeife,
sem veita á, útheimtir og þarfnast. þannig væri
þafe ekki í efeli sínu afe veita gömlum uppgefnum
sveitapresti stórt kaupstafearbraufe, t. a. m. Reykja-
víkurbraufeife, efea annafe braufe þar sem stór stafeur
er nifeurnýddur og kominn í hirfeuleysi efea megn
óregla kominn á í söfnufeinum, og svo getur þafe
verife enn þá fleira sem má koma til greina vife
embættisaldurinn, — því hvafe er þafe sem getur
honum þýfeíngu? þafe er einkum sú persónulega
heimild sem á honum er byggd, en þessi heimild,
þessi mefemælíng er allt önnur hjá þeim, sem í
mörg ár er búinn afe þjóna litlu og örfeugu braufei
en hjá þeim sem í mörg ár liefir setife á gófeu brauti,
og enn önnur hjá þeim sem hefir þjónafe mifelúngs-
braufei. I'afe liggur afe mér virfeist næst, afe tvii-
falda afe minnsta kosti embættisaldurinn fyrir þann
sem þjónafe hefir litlu og örfeugu braufei, í saman-
burfei vife liinn sem hérumbil jafnlengi hefir búife
afe gófea braufeinu, og afe hinni sömu tiltölu einnig
fyrir þann sem er á mefealbraufeinu; og yfir höfuö
virfeist þafe og réttvíst, afe sá sem búinn er afe fá
gott braufe, ekki hafi neina mefemælíng í embættis-
aldri sínum, þar sem liann er þegar búinn afe bera
þafe úr býtum sem embæ'ítisaldurinn átti einkum afe
mæla fram meö honum til afe hann gæti fengife; upp-
frá því ætti einúngis afe fara eptir öferum verfeug*
leikum hlutafeeiganda, þegar hann sækir til annars
braufes.
Afe öferu leyti veit eg þafe, afe þafe eru ýmsir
anmarkar á þeirri reglu, afe fara eindregife og und-
tekníngalaust eptir embættisaldrinum, en þafe er
hægra afe sjá efea ráfea í þá annmarka heldur en
afe ráöa bót á þeim; og þann mikla kostinn hefir
þó þessi regla til afe bera, afe hún girfeir fyrir ein-
ræfei og sjálfræfei í braufeaveitíngunni, og lætur
hvorki mefehald, hlutdrægni efea aferar hvatir komast
þar afe. Blátt og bert sjálfræfeife efea sjálfs-hug-
þóttinn, sem engri almennri grundvallarreglu er háfe-
ur, er hvervetna mesti vofeagripur, og varla er vife
því afe búast, afe nokkrum takist afe bera hann
þannig, afe hanu aldrei bregfei honum fyrir sig frem-
ur en vera ætti.
(Nifeurl. í næsta bl.).