Þjóðólfur - 27.09.1856, Blaðsíða 6

— 142 —
út nokkrar tækifærisræbur ef svo margir kaupendur
fengist afe þeim, aS nokkufe talsvert yrfei afgángs
prentunarkostnafeinum, o. s. frv., sem pá átti að
gánga til prestaskólasjóðsins, og var þess jafnframt
getife, afe eigi munni þessi bæklíngur verfea haffeur
stærri en 5 efea 6 arkir, og afe hann mundi geta
selzt inn heptur fyrir tvö murk. Ymsir hafa nú
sífean tekife vel undir þetta, svo afe mí er fengin
von um lifeuglega 300 kaupendur. En þó nægir þessi
tala naunlast fyrir prentunarkostnafeinum, og því
sífeur getur áminnstum sjófei orfeife nokkur veruleg-
ur hagur afe því, ef ekki fengist fleiri kaupendur.
Vér leyfum oss því afe vekja enn á ný athygli
landsmanna afe „ávarpinu“ uqi þetta efni í 15. hl.
„Þjófeólfs" og þeirri áskorun vorri þar aptan vife,
afe landsmenn kaupi fúslega og greifelega hæklíng
þann sem hér ræfeir um.
(Aftscnt). (
Um mýjun refa. ~
(Framhald). Grenjaveiði á vorin. þó að þessi
dýraveiði hafi nú að undanförnu verið talsvert tíðkuð,
þá má opt með sanni segja nm hana, að þar sé mikið lát-
ið úti, en lítið tekið inn aptur, þvf það er einhver hin
kostnaðarsamasta veiðiaðferð, þar sem fyrst gengur svo
og svo margra manna dagsverk til grenjaleita, opt fyrir
ekkert; stundum finnst citt greni, nú er fengin vökumað-
ur til að vaka, með skyttu uppá daglaun, livað lengi sem
það nú dregst að nokkuð vinnist; skyttan til fengin, fyrir
ákveðið gjald ef nokkuð vinnst, sein hér um pláz er við-
ast 60 fiskar fyrir heilt grcni, hjónin og hvelpana; aptur
er misskiptara matinn með það, þcgar nokkuð af greni
vinnst, þar sem sumstaðar eru jborgaðir 20 fisk. fyrir hvort
dýr, og eins fyrir alla hvelpana, en sumstaðar hálft dýra
gjald (30 f.) fyrir livort dýr, án tillits til yrðlínga. þeg-
ar nú, sein opt vill til, að einúngis vinnst annnð dýr-
ið, frá greninu, og það jafnvel eptir lángan tíma ogfyrir-
höfn, þá leggst nú 20—30 fiska gjald á hændur fyrir dýrið,
en fá það opt í cndurgjald, að bítur verður opt miklu
meiri, þegar annað dýrið, og það á stundum karldýrið,
verðnr að annast um afkvæmin;. þar á ofan bætist það,
sem ekki ér ósanngjarnt, að sá sem fæðir skyttu og vöku-
mann fái borgun þar fyrir og þykirgott, el' skyttan heimt-
ar ekki ferðakostnað að auki,- cinkum sé hún lángt að.
þar er því, sem sagt, um vor — eða— grenjaveiðina, að
hún svarar illa kostnaði, og víst er það kostur við livers-
konar vetrarveiði sem er, að hún kemur heldur í veg fyrir
týmgunina heldur en vorveiðin.
'4. R efagil d r an. þetta er hættulaus og fyrirhafnarlitil
veiðibrella; hun var og fyrr tneir mikið tiókuð hér í landi,
ogeins á Grænlandi, hvar ógrynni ferst af refum. Tilbún-
ing gildrunnar, og aðfcrð veiðiskaparins, er greinilega lýst
í búnaðarritinu „Atla“ og i Grænlandssögu S. Breiðfjörðs.
þessi veiðiaðferð er að nokkru lík þeirri með boganum, en
hvorki er hún eins vanðstunduð, þar eð umvitjunin má lengur
dragast, því þó relur sé í gildru og aðra beri að, eykur
það þeiin ekki eins mikla fælni, þó hann sé innibyrgður
í grjótholu, — sem opt er þeirra heiinkynni — en hann
er þar sársaukalaus, og það hcfur gildran fram yfir bog-
ann, hvar dýrið er fast með sársauka, og snýst þar og
ólinast með eymdarfullu ýlfri og umbrotum. það er því
ætlun mín, að væri gildruveifein með kunnáttu og útsjón
stunduð, þá yrði hún hér, sem í öðrum löndum, veiðisæl
og happadrjúg.
5. Eitrun fyri rcfi. það er ætlun mín, að þetta
megi verda, happasælasta og undir cins kostnaðarminnsta
aðferðin til að eyða refum, já svo, að cg ætla að öldúng-
is megi gjöreyða þeim sé eitrunin stunduð með samtök-
um og fram haldandi viðleitni; má finna dæmi til þess
bæði í Biskupstúngnahreppi í Arnessýslu og sumstaðar i
Skaptafellssýslu, eins og ábm. „þjóðólfs“ inun geta upp-
lýst. Eg vildi því með fám orðum skýra frá þeirri að-
ferð, er eg ætla tiltækílegasta í þcssu efni, smnpart af
eigin reynslu, og snmpart eptir ímyndun; eg vil eg þá
l'yrst tala um:
Eitrið. það ætla eg, að Kransaugun („nux vo-
mica“) sé yfir höluð að tala hið tiltækilegasta cfni, til þess
sem hér ræðir um, bæði þess vegna, að það helir einna
minnstan sinekk og lygt, lika mun þessi eiturtegund einna
ininnst dolna af áhrifum loptsins, l'rosti hita og regni; þar
til eru þau ekki skætt manneitur; kransaugun skal svo
til reiða til eiturvcrksins, að, sökum þess krjnglurnar
eru með talsverðri hornseigjulegri hörku, þá er betra að
væta þær l hreinu vatni og leggja siðan á þann stað þar
harðna ekki upp aptur, þar til þær verða svo mjúkar að
vel má skera með járni, unz full smátt verður saxið; þar
næst skal taka:
Flöskugler, og mylja næstum eins smátt og krans-
augun, og blanda þessu vcl saman, hér um J—j að mæl-
ir til móts við skornu kransaugun;
Sýróp skal og við hafa, hér um 1 pund með öðru
af kransaugum; ætla eg gott, að láta strax helfínginn sam-
an við allt mulstrið og hræra vel f ineð járni eður hörðu
tré t. d. eik, — en ekki með nýu eða feitu furutré, því
það er mjög lyktar stcrkt, — en hclmfng sýropsin skal
hafa til að bera á
Ágnið; til agns er bezt að hafa eitthvað það, scm
ber sterka og ginnandi lykt, svo sem — til sveita — hrossa-
slátur, einkum bíóðið; en við sjó ætla eg sé hezt úld-
inn eða inorkinn háfur eða hákall, lika úldinn öðuskelja-
fiskur. Hross skal lielzt slá af í frosti; væri gott að láta
blæða annaðlivort i ílát eður einhvern þánn bolla sem
það gæti hlaupið í, láta svo eiturmulstrið saman við og
hræra Iftið saman, unz blóðfð fer i hellu, og frýs, þá skal
skera blóðlifrina í smá stykki og leggja þau í urðarholur
þar scm fuglar ná ckki til; cins skal fela það annað af
kjötinn sem eitrað er. en láta skrokkinn sjálfan að ölln
óspilltan, svo að honum hænist refirnir; nokkuð skal einn-
ig taka af gánglimum, sneiða í þunnar flísir og láta i belg
og salta milli laga með inulstrinu; þetta skal svo geymu
og láta úldna, unz það er borið nt á útmánuðnm, skorið
upp í smá stykki, borið á sýróp og falið í urð, þar sem
fuglar ekki ná því; að sínu leyti skal fara eins með fisk-
kynjaða agnið við sjóinu; en meö öðuliskinn skal fara svo:
fyrst skal láta öðuna úldna vel, skéra siðan úr henni fisk-
inn og flctja hann, láta svo eitrið sfðan milli helmínganna
leggja siðan saman fiskinn, og annaðhvort láta frjósa vel,
eður binda litlu utan ilm hann með samlitiun rjúpntvinna,