Þjóðólfur - 29.03.1859, Side 6

- 74 -
segir (bls. 43 -44), „ogmeir.i :rb segjn þab er viss-
ulega órétt“ og bygt á alveg öfugum skilníngi,
þar sem hann segir, „ab nefndin í Reykjavfk iiafi
ekki þókzt geta haft matib óbreytt nema í einni
sýslu á öllu landinu". og þó ab hitt kunni ab virb-
ast nokkru sannara, „ab þrír óeibsvarnir menn“
(þeir hafa þó allir unnib cmbœttis eibinn-) hafi breytt
virbíngu þiísnnd eibsvarinna virbínga r manna",
þab er ab skilja matsverbs upphæb jarbanna, þá
licfir Reykjavíkrnefndin eigi ab síbr l.ítib sjálft mat
jarbanna, eptir hina þúsund eibsvörnu matsmenn
standa óhaggab og óbreytt. f»vf Reykjavíkr nefnd-
in lét alveg óhaggaban og óbreyttan þann misninn
inilli jarbanna ebr hlutfall eptir kostum hverrar
jarbar og ókostnm, er hinir eibsvörnu matsmenn
framleiddu og ákvábu, meb því ab meta hverja jörb
í sínu hjerabi til verbs í dalatali, allar eptir sama
mælikvarba en hverja jörbina fyrir sig meb þeim
dalatals m i s m u n sem kostir eba ókostir hverar
jarbar gáfu tilefni til. þetta var abalætlunarverk
hinna eibsvörnu matsmannaí hérubunum, því þeir
voru eibsvarnir matsmenn („Taxatorer“) en ekki
virbíngarmenn („Vurderingsmand‘‘); þeir unnu
aldrei eiba ab því og gátu eigi svarib þab, enda
heimtabi löggjöfin þab eigi, ab þeir skyldu leggja á
hverja jörb og kveba npp svo óyggjandi virbingar-
u p p h æ b er gæti stabib óhöggub og þyrfti hvergi ab
skeyka hvar sem um land kæmi eba litib væri;
þeim var aldrei ætlab þab ab vera algjörbir eba als-
herjar „virbíngar menn“ yfir gjörvalt landib, til
þess voru þeir helzt til of margir, heldr matsmenn
hverju í sínu hérabi, og áttn ab eins ab meta
hverja jörb til þess verbs erjörbin gengi sanngjarn-
lega ab kaupum og sölum f því og því hérabinu;
um sanngjarnt vcrblag jarba í hinum fjarlægari hér- '
ubum eba yfir allt land, gátu matsmenn eigi vitab
og var eigi ætlab ab vita neitt um né ákveba.
þab er því meb öllu ástæbulaust er höfundrinn
segir: „ab hér sé svo mörgum eibum kastab fram
til ab verba síban ab engu“; og þar sem hér er
ab ræba um eibsvarnar gjörbir ótölulegs fjölda hinna
merkustu og beztu manna í landinu, þær er enn
standa óraskabar, og munu víbast reynast á rétt-
um riikym, þá er slíkum dómi „kastab fram“ svona
á prenti, helzt til of ástæbulaust og gálauslega.
Hitt er því eins rángthjá höfundinum er hann
segir, ab þegar þab hafi verib samþykt, „ab setja
Reykjavíkr nefndina til ab jafna allt meb hlibsjón
af al'gjöldunum", þá hafi þar meb „hib uppruna-
lega jarbamat verib raskab fra rótum' og fundizt
óhafanda“. Jarbamatib sjálft í hverju hérabi og
á hverri einstakri jörb, stób alveg óhaggab og órask-
ab eptir sem ábr, þab er ab skilja, mismunr sá
milli jarbanna, sem var fram leiddr og ákvebinn
meb hérabamatinu, en þetta var abalefni og abal til
gángr matsins. Reykjavíkrnefndin breytti ekki
þessu liéraba mati og setti ekkert „afgjalds-
mat" í þess stab ; nefndin breytti ab eins mats-
verbhæbinni til þess ab ná þeim jöfnubi á verb-
hæbina sýsla á milli og yfir allt land, sein héraba-
matib hafbi ekki og gat ekki haft; til þess ab ná
þessum jöfnubi á mats verbhæbina yfir heil hérub
og allt land. brúkabi nefndin hin samanlögbu jarba-
gjöld í heilum sýslum fyrir mælikvarba, en
þab er fráleitt og ósatt, ab hún setti „eins konar af-
gjaldsmat í stab“ liins upprunalega hérabsmats, því
nefndin breytti ekki né raskabi matinu á nokkurri
einstakri jörb eptir afgjaldsupphæb hennar eba
leigumála. Til þess ab ná þessum jöfnubi á dala-
talsupphæb matsverbsins sýslna í milli, svo ab nokk-
urnvegin samsvarandi hundrabatal eba dýrleiki hefb-
ist fram yfir allt land, þá er þab ab vísu satt, „ab
nefndin færbi npp og nibr“ jarbir um allt land, en
ekki hverja einstaka jörb af handahófi eba eptir
einstaklegu afgjaldi hennar, heldr eptir hinu sama
tilutfalli og meb þeim sama mismun sem hún yar
matin meb í samanburbi vib abrar jarbir í hérab-
inu; liérabsmatib stób því óraskab og óhaggab eptir
abgjörbir Reykjavíkrnefndarinnar, eins og þab kom
frá yfirmati sýslnanna, og þessvegna er þab ekki
rétt sem höfundinn segir, ab „brotin hafi verib önn-
ur grundvaliarregla jarbsmats-tilskipunarinnar“ meb
því ab meina mönnum ab bera sig upp undan breyt
íngum þeim er Reykavíkrnefndin gjörbi á jarba-
matinu, þvi hún breytti ab engu mati hinna ein-
stöku jarba, og því höfbu hinir einstöku jarbeig-
endr eba ábúendr ekkert frekara þar upp á ab kæra,
heldr en þeir höfbu og þeim var gefinn kostr á, ab
af loknu undirmatinu og ábr en yfirmatib í hverri
sýslu fór fram. (Framh. síbar).
— Ríkisþíng Dana, sem var slitib 22. desbr.
f. árs, veitti 3 0,000 rd. til klábalækníng-
anna hér á íslandi, og er ekki ab sjá, af umræbum
þingmanna, annab en ab þab sé styrkr eba veitíng,
enekkiab láni til endrgjalds. Engi ríkisþíngsmabr
vildi annab heyra né leggja til, en ab lækna skyldi
fjárklábann hér, hvar sem lians yrbi vart; því var
fé veitt svona ríflega í þessu skyni. En nú er eptir
ab vita, hver verba úrræbi stjórnarinnar til ab hafa
fram lækníngarnar meb þessu mikla le; hvab sem
öbru líbr, virbist mega telja víst, ab hinir ötulustu