Þjóðólfur - 28.04.1860, Blaðsíða 5

- S1
irhöfn, þvf að bæði mnn sönnunin næsla torveld, og þeiin
vart til mikils frama, cr hlut eijra að inálum.
Ámæli þau, er höf. gjörir mér fyrir dóma mina á sömu
ritgjörðinni, falla auk þess um sjálf sie, þcgar þess er eælt,
að hvorki eg, né aðrir kennarar. hvort heldr er i þessnin
skóla eða öðrum, á eða má dæma ritgjörðir skólapilta
eingaungu eptir því, hversu goóar þær ern i sjállu sér,
(absolut Maalestok), heldr eptir þvi hlutlalii, sein er
á milli ritgjörða þeirra innbyrðis, sem ( það og það skiptiö
koma til álita (relativ Maalestok); en af þvi leiðir,
að fyrír sömu ritgjörðina er gefin lakari einkunn, þegar
hún kemr innanuin göðar ritgjörðir, heldren, ef hun er
á meðal annara, sem lakari sé; og þctla þarf alls cigi
að fara eptir þvi, ( hvaða hekk ritgjörðin kemr fyrir; þvf
að enda þótt piltar f neðri brkkjununi liafí alinennt minni
þekkíngu en piltar I hinum efri bekkjunum, þá gctr hvor-
umtveggju tekizt svo vel eða mistekizt, að þessa gæti eigi
stöku sinnum.
þar sem höfund. er að skýra frá því, f þvi skyni aö
hniðra mér, að cg taki þrálaldlega saina ritgjörðarefnið
livert árið eptir annað, þá vil eg gcta þess eins. að þetta
gjöra kennarar við enda hina beztu skóla i Danmörku, og
það miklu optar en cg, og þess eru lika dæini, að sama
spurningin hefir verið lögð hvert árið eptir annað fyrír þá,
sem gengið hafa undir embættispróf við háskólann.
þótt það yrði sannað, að einstöku lærðr maðr, er
ritar betr en sjálfr eg, hali samiö ritgjörð fyrir einlivern
pilt, þá verðr hver heilvita maðr að sjá, að þeir piltar,
sem kæmi með ritgjörðir, er auðsjáanlega væri bónar til
af öðruin, ætti þó eigi að fá betri einkunn fyrir þær, en
þeir piltar fyrir sínar ritgjórðir, er gjöia þær sjálfir, eius
og þeir eiga að gjöra, þótt þær væri iniklu lakari. Mega
eigi þeir piltar, sein koma með annara ritgjörðir þakka
sinum sæla fyrir, að kennarinn lætr athæfi þeirra af mann-
úð sinni kyrt liggja, en gefr þeim að eins viðvörun nieð
lágri einkunn?
Hafi þeir, sem dæindu svörin upp á spurnfngu Húss-
og Búsljórnar-félagsins, gefíð niér hérumbil nlaklega“
fyrir ritgjörð mina, og sett hana liina 5. eða 6. af þcini 7,
sem komu, ng birt síðan dóm sinn slíkum manni, sem að
lfkindum ræðr að hófundrinu sé, þá kann eg eigi að Iasta
þaö; en þvf skýt eg undir dóm almennings, með því rit-
gjörðin nú er prentuð, og þvi öllum fyrir sjúnuin, einsog
sú ritgjörðin, sem sæmd var verðlaununuin, livort það
liefði eigi verið sæmra fyrir höfundinn, að leggja sjálfr dóm
á ritgjörðina, og koma með ástæður fyrir, ef hann ann-
ars er fær um það, en að bera fyrir sig svona blátt áfram
dóm annara, án þcss að sýna meö einu orði, hvort hann
væri réttr eða rángr; því að ölluin getr skjátlazt.
Reykjavik 7. d. aprflin. 1860.
II. Kr. Friðriksson.
Sakamál fyrir yfirdómi.
1. — (Hvinska á 32 sk. vírði, framin af þeim cr fyr
var dæmdr fyrir þjófnað (til 27 vandarhagga), og aptr
fyrir rán til 3^><^27 vandarhagga), látin varða 10 rd. fjár-
sekt).
það varð löglega sannaö uppá Siginund Snorra-
son, búanda i Flóa, bæði fyrir játuingu hans innandónis,
og önnur atvik, að um það leyti linnn var að taka sig
upp úr útveri f Stokkseyrarhverfinu ( fyrra vor, tók hann
heimildarlaust, frá Gísla í Móhúsum, einn þorskfisk og
árarlegg, og frá Jóni Arnasyni á Skarðf i Gnúpverjahrepp,
sem var þar einnig til sjoróðra á Stokkseyri, 15 þorsk-
hrogn; var hinn ákærði bóinn að hinda þessa muni i far-
ángr sinn og ætlaði að hafa á burt nieð sér, því hann
var þá ferðbúinn, þegar þeir fundust i fórum hans og
voru af af honum teknir; en allir þessir inunir voru virtir,
samtals á 32 sk. — Fyrir þetta al'brot var þjófssök höfð-
uö á hendr Sigmundi þessum, fyrir ankahéraðsrétti Árnes-
sýslu, og var hann þar dæmdr, 18. nóvbr. f. árs, fyrir
annað sinn fraininn þjófnað til 40 vnndarhagga refsingar,
og að hann skyldi háðr lagagæzlu lögreglustjórnarinnar
um 1 ár, þar að auki i niálskostnað; — amtmaðr skaut
niáli þessu fyrir æðra dóm.
Að visn var nú hinn ákærði fyr dæmdr tvfvegis, fyrst
fyrir þjófnað, 16. ág. 1844, til 27 vandarhagga, og aptr
fyrir rán, 9. júlí 1845 (en á einföldu ráni segist með öllu
sem á þjófnaði, tilsk. ll.apr. 1840, §32 og 79), til 3><27
vandarliagga, — gekk hvorutvcggja sá dómr yfir liinn á-
kærða á Vestinanneyjnin, — en yfirdóminnm virtist að af-
brot það sein uin var að ræða f þessarf sök, yrði eigi,
svona einstakt sér, heiinfært undir 1. gr. i tilsk. 11. apr.
1840, og gæti þvf eigi sætt alinennri þjofshegningii, heldr
yrði að beimfæra það undir30. greinina, og sakir Iitilræðis
þess sem tekið var, og að þvi var tafarlaust aptr skilað,
en brotið fúslega ineðgengið og viðstöðulaust, þá bæri
að meta það samkvæint grundvallarreglunum i tilsk. 15.
apr. 1840, 4. og 5. gr., og tilsk. 26. marz 1841, 8. gr.
Yfirdóinrinn áleit þvf, að hinir 2 fyrri dóinar, sein gengið
hafa yfir liinn ákærða, inætti eigi bafa þau áhrif á þetta
afbrot hans, að hann yrðí nú dæmdr sekr að þjófnaði í 3.
sinn, eða eptir 15. gr. f téðri tilsk., heldr bæri nu, samkv.
79. gr. 4. atr., að taka til greina þessa eldri dóma yfir hinn
ákærða, á þann veg, „að þeir að eins herði hegnfnguna
fyrir þetta afbrot hans, skoðað útaf fyrir sig“. Samkvæmt
þessum ástæðum, d æ m d i y fi r d ó m ri n n 5. f. mán., hinn
ákærða i 10 rd. sekt til Stokkseyrarhrepps, og að hann
grciddi málsfærslulaun til málaflutningsinannanna Jóns Guð-
mundssonar og H. E. Johnssonar, 4 rd. til hvors um sig,
en staðfesti héraðsdóminn að öðru leyti.
2. Eptir nokkra vafninga, fyrirslátt og þrætur, náðist
innandóms játnfng þeirra bræðra Björns og Brynjúlfs
B ry nj ú I fsso n a frá Gljúfrholti i Öll'usi um það, að þeir
hefði framið þjófnað, er einnig sannaðist uppá þá með
öðruni Ijósum rökum, og voru þar að þessi atvik: Að-
faranóltina hins 30. dags júnímánaðar f. árs voru þeir bræðr,
(Björn 25 ára en Brynjúlfr 18 vetra), á lieimferð sunnan
úr Reykjavik, og fóru þá fram hjá ferðautannaljnldi uppí
Fóelluvötnum; sáu þeir þar farángr fansaðan við tjatdið;
réði tjaldi þvf Brynjúlfr hreppstjóri Brynjúlfsson á Bol-
holti á Rángárvöllum, og voru þeir tjaldverjar allir i fasta
svefni. þeim bræðrum kom þá ásamt að krækja úr vegi
að tjaldinu til að stcla þar einhverju, og toku þeir þar úr
fansinnm hærusekk með 59‘/» pd. ullar, og var sekkrinn
bundinn i ólarrcipi; var ullin, með poka og reipinu, virt
á samtals 20 rd. 9 sk.; höfðu síðan ullarsekk þenna á
burt með sér og urðuðu hann niðr þar nokkuð frá, settu
það vel á sig, og foru sfðan leiðar sinnar lieim að Gljúi'r-
holti. Fám dögum sfðar fóru þeir enn suðr f Reykjavik,