Þjóðólfur - 28.04.1860, Blaðsíða 3

- 70
og í hafi reisi hauga,
hyli sýnuni hæstu fjöll,
hanira glýnii vifcr tröll,
og úr djúpi veki drauga;
sandkorn eitt vih unnar striind,
ef því skýlir drottins hönd,
hún ei megnar liræra;
mér skal ylgja mæíu því
manni, gu?)s í skjóli er bý,
engan kvíba eba skelfíng færa.
J. þ. Th.
Alþíngismálib um þab, hvort rétt sé a&
heimta skatt af samanlagbri fasteign
og lausafé?
(framh.). þaí) er og aubsætt af álitsskjali nefndar-
innar sem hér var sett 1845 — 46 til þess ab gjöra
nppástúngur um breytíngar á skattalöggjöf og skatt-
gjaldi hér á landi, (sjá „Ný Félagsrit 7. ár bls. 1 —
93), aí> sú nefnd1 hefir skilib skattalög vor alveg á
sama hátt, eins og þeir Magnús Stephensen og
Bjarni Thorsteinson; og lætr hún þess alveg ó-
getib (bls. 5), þar sem talaö er um ójöfnub og ó-
bilgirni skattheimtunnar eins og hún er nú a& lög-
um, ab ö&ruvísi skattheirnta sé farin a& tí&kast,
heldrenn einúngis af lausafé, samkvæmt Jóns-
bókarlögum; vir&ist því einnig aubsætt, a& þ e i r
ncfndarmenn, svona sinn úr hverjum landsfjór&-
úngi, hafi eigi vita& til aÖ nein venja, er svo
inegi nefna, hafi veriö á komin ncinsta&ar á land-
inu, er ger&i þa& tvísýnt, hvort ákvör&un laganna
mætti eigi álíta þar me& raskaö, a& minnsta kosti
i einstökum héru&um. Ef því hef&i veriö a& skipta,
þá hef&i veriö fullt tilefni fyrir nefndina aö gcta
þessa, bæ&i í inngángi álitsskjals síns til stjórnar-
innar, en einkum þegar fram í þa& kemr, þar sem
meiri hluti ncfndarinnar (þ. e. allir nefndarmenn
nema J. Johnsen) gjöra beina uppástúngu um
„b 1 a n d a & a n s k a 11“ þ. e. landskatt a& % af
lausafé en a& a/s af fasteignum, í staö skattsins,
kóngstíundarinnar, gjaftollsins og lögmajmstollsins
*em nú er.
þannig eru, a& vér vonum, leidd full rök a&
þvf, a& hinir helztu lagamenn vorir og rithöfundar
er um skattamál vor hafa skráö, hafa allir skilib
Jónsbókar þegnsk. I. Kap. á eina lei&, og eigi get-
1) í nelnd þclrri sátu: þórðr Sveinbjúrnsson konl'erenz-
ráð og fórseli i yfirdóininmn, Páll Melstcð nmlmaðr, Jún
Johnsen assessor (nú júslisráð og bæjarfógeti i Alaborg),
og sýslumcnnirnir Eggcrt Briem og J. P. Havstein (nú
amtmaðr).
i& þess, a& venjan hafi þar á gjört nokkra breyt-
íngu fram til 1 84 6. Og af því sem var a&altil-
efniö til bréfa stjórnarráöanna frá 1823, en þa&
voru „Hæbur Hjálmars á Bjargi", um skattheimt-
una, og af sjálfum þessitm stjórnarrá&abréfum, er
þa& einnig ausfcætt, a& stjónarrá&in sjálf, kan-
sellí og Rentekammer, hafa lagt sama skilnfng í
hin l'ornu skattalög vor einsog þeir Mangnús Ste-
phensen og Bjarni Thorsteinson og skattalaganefndin
1846: a& landslögin heimila&i ekki a& heimta
skattinn af ö&ru en aftiundarbærulausa-
fé, en alls ekki af samanlag&ri fasteign
v i & 1 a u s a f é &, þar sem lansaféÖ væri eigi nægi-
legt eitt sér (þ. e. eitt hundrafc framyfir manntal)
til þess a& heimta af því skatt a& lögum. Nefndin
sem sett var í þessn máli á Alþíngi í fyrra, komst í
álitsskjali sínu a& hinni sömu ni&rstö&u um réttan
skilníng á skattalöggjöf vorri, og a& hinu sama lutu
umræ&ur nálega allra þíngmanna, ekki aö eins þeirra
sem eru úr leikmannafiokknum, heldr einnig lagamann-
anna; hinn 5. konúngkjörni þíngma&r (Jón yfirdómari
Pjetrsson) var& einn til þess a& vefengja þenna skilnfng
a& nokkru, (Alþ.tíö. 1859, bls. 1056—1057), en fær&i
þó engar ástæ&ur til, fyrir því a& annar skilníngr
væri réttari; hann vildi láta sýslumenn vera sjálf-
rá&a um ekilníng sinn á skattalögunum, og í því,
af hverjum gjaldstofni þeir heimta&i skattinn, en a&
bændr sí&an klaga&i, ei þeim þækti ekki rétt-tekinn
skattrinn; f þessu sí&ara atri&i, a& skattheinitan yröi
gjörb a& dómsmáli, fylgdi honum fastlega þíngma&r
Reykvíkínga (Halldór kennari Fri&riksson), en þessi
kennfng þeirra var& fyrir röksamlegum mótmælum
og hrakníngi af hendi ílestra þfngmanna einkum
framsögumanns (Th. Jónassens, yfirdómsforsetans),
Jóns Sigur&ssonar frá Khöfn, og ótal fleiri, jafnvel
sumir bændrnir ráku yfirdómarann þar áþreifanlega
í vör&urnar. Má lesa inngángsumræ&u málsins í
Alþ.tífc. 1859 bls. 298 — 312; nefndarálitib ogund-
irbúníngsumr^e&una bls. 1052—1070, og ályktar-
umræ&una ásamt atkvæ&agrei&slu bls. 1209—1229.
Ni&rlagsatri&i nefndarálitsin3 (bls. 1054) fór því
fram, a& þfngiö rita&i konúngi bænarskrá um: „að
„konúngr aUramildilegast vili skipa svo fyrir, að
„skrifað verði amtmönnum her í landi, til birt-
„íngar fyrir sýslumönnum, að ekki verði tekinn
„skattr af saman lögðu lausafe og fasteign, nema
„því að eins, að fyrir því sð fullkomin og
„föst venja“.
Vi& þetta ni&rlagsatri&i nefndarinnar voru bor-
in upp ýms breytíngar- og vi&aukaatkvæ&i (sjá bls.
1209 — 1210), en þau voru öll feld, þegar til at-