Þjóðólfur - 18.06.1862, Blaðsíða 5

- 109 -
ab standa í hlöíium óuppsettar fyrir hylluleysi,
og til aí> semja nákvœmt registr yfir handritin, svo
menn geti vitab, hvab í þeim er fólgib, sem engum
er unt ab vita efea muna til hlítar, þó hann haíi
flett þeim, því sífer afe aferir geti haft not af því.
þó ekki vœri til annars eri þessa, vantar safnife
mikife á afe geta byrgt þarfir sínar.
I annari grein eru þá íslfenzku bækrnar og hand-
ritin. í>ó safninu ba'tist árl. talsvert af bókum,
sem afe framan er sýnt, eru þær nálega engar ís-
lenzkar, nema þær sem því bætast frá prentsmifeju
landsins og bókmentafélaginu, en eldri bækrnar ísl.
eignast það fáar sem engar, og þó hefir herra
Jón Sigurfesson sýnt í því sem öferu velvild sína
til safns vors, afe hann hefir í Skírni 1858, XIX.
bls., bent Íslendíngum til þess, hversu mikife tjón
bókinentum voruni sé afe því, afe hvorki sé til
neinstafear hér á landi né hjá bókamentaféiags-
deildirini í Höfn safn þeirra bóka, sem prentafear
þafa verife á íslenzku, og afe bezt mundi fallife, afe
íslenzkar bækr væri gefnar til stiptsbókasafnsins
hér. þ’etta er mála sannast; því eins og þafe ætti
bezt vife, afe safnife ætti allar íslenzkar bækr, eins
mundi þafe taka slíknm gjöfum bæfei feginsamlega
og þakksamlega. Tvent er þafe. eins og Jón hefir
tekife fram, sem varast þarf, afe þafe fæli engan
frá afe senda safninu þá efea þá bók, afe hún kynni
afe vera þar til áfcr, og eins hitt, afe 2 efea ileiri
útgáfr af sömu bók eru ekki sama bókin, heldr
sín hvor, og hvort um sig ný bók. Eins væri þafc
æskilegt, afc þeir, sem gæfi út íslenzkar bækr,
bæfei erlendis og á Akreyri, vildu senda safninu
1 expl. af hverri.
Til handritanna mælist eg, af því mér virfeist
svo margr óskapaarfrinn hafa af þeim orfeife bæfei
afe fornu og nýn. Allir vita, afe nú er svo komifc
fyrir laungu, afe varla sést hér eptir eitt kálfskinns-
blafe fornritafe, því sífer lieil bók; svo gjörsópafe er
hér af öllu slíku. En ekki er þafe alveg mínkfinar-
laust fyrir þafe land, sem á mifeöldunum var einna
aufeugast land af þeim fornmenjum, afe nú skuli
þafei ekki geta sýnt á afcalbókasafni landsins eina
tætu af þesskonar ferfeamönnum þeim, sern koma
híngafe mörg hundrufe nu'lr vegar, til afc kynna sér
landshætti vora, svo afc þeir verfea afe hverfa héfean
svo búnir og leita íslenzkra l'ornrita í útlöndiim.
Svona er nú komife fyrir skinnbókunnm, og fyrir
pappírshandritunum er lítifc betr komife; þó ólíkt
íleira sé enn til af þeim í landinu, er þó margt
af þeim farife Ieifeina sína, en þau, sem eptir eru,
eiga 3 ólíka húsbæudr, sumir liggja nefnil. á hand-
ritum sínum, sem orinar á gulli, og vilja ekki farga
þeim á neinn hátt, hvorki afe sölu né gjöf, hvorki
Ijá þau öferum, né leyfa afc skofca. þetta kann
nú gott afe vera, og líkindi afe þau handrit hrekist
ekki, mefean eigendrnir lifa, þó enginn viti. livafe
vel þau sé hirt fyrir þafe. En nú er eptir afe
vita, hvafe verfer um þau, þegar eigendrnir falla
frá, ef þeir hafa ekki ráfcstafab þeim áfer, þángafc
sem þeim er óhnlt. Hvafea vissa er þá fyrir, afe
erfíngjarnir sólundi þeim ekki, efea afe þau verfci
ekki seld á nppbofesþíngi og tvístrist svo vífcsvegar?
eins og forlögin hafa orfcife fyrir svo mörgum slíkum
söfnum. þá eru afcrir, þessuni rnjö'g ólíkir, sem
vilja heldr láta handrita druslnr sínar hrekjast og
handvolkast í lánum, þángafc til þær verfea ólesandi,
slitna upp og týnast mefe ölln, cn afe hirfea um afe
koma þeim á opinbert bókasafn, þar sem þeim yrfei
haldib til haga, gefendunnm sjálfum til sóina, en
öferum til gagns efea ánægju. þa eru og hinir þrifeju,
en þafe eru skynsemdarinennirnir, sem halda söfnum
Sínum saman meo hyggni og birfeusemi, án þess bæfei
afe meina öferum ab hafa gott af þeim, og eins án
þess afe láta handrit sín ílækjast og eyfeast a þann
hátt, en ráfestafa þeim afe lokununi þángab, sem
þeir sjá þeiin óhultast. Mörgum hefir afe vísu
orfeife þafe torskilifc, afe þetta væri hj'ggilegasta afc-
ferfein, en þó sýnist sem þeir fjölgi smátt og smátt,
sem láta sér skiljast þafe. þegar talafe er um ó-
hulta stafei afe konia söfnum sínum á fyrir oss Is-
lendínga, sýnast ekki nema 2 til, annar er stipts-
bókasafnifc í Reykjavík, en hinn er hjá bókamenta-
félaginu; því afe báfeum þessum stofnunum er oss
skyldast afe hlynna, þær eru þjófestofnanir vorar
og landsins eign. Mefe stiptsbókasafninu mælir þafe,
afe þar er allmikifc safn fyrir af handritum, mest
frá þeim Hannesi og Steingrími biskupum, en seni
þó hefir smátt og smátt aukist seinna fyrir gófevild
einstakra manna, sem afe framan er á vikife. Ann-
afe er þafe, afe safn þetta- deyr ekki, eins og hver
nm sig af oss, þegar minst varir, því þab varir
og lifir, mefean landife byggist, og hefir sjálfsagt
ávalt opinbera stjórnendr og umsjónarmenn, og
því er fullkoinin vissa fyrir því, afc þær bækr og
handrit, sem þángafe komast, geymast þar betr, en
nokkurstafcar annarstafcar, og er betr borgife en nokk-
urs privat manns eigin bókurn, meb því bókasafn-
ib er svo óhnlt fyrir eldsvofca, sem hér er aufeife.
En hitt er vonandi, afe stjórnin sjái svo fyrir, ab
þessi fjársjófer verfei varfeveittr fyrir skemdum og
nýu harfehnjaski, þó þakifc á dómkirkjunni verfeí
endrbætt, sem híngafe til hefir reynzt ótrygt fyrir