Þjóðólfur - 26.02.1863, Page 6

— 6G
gegna í kríngnm sig, omögulega getr alstaíar verií), þá er
honum þó sltylt aí) ráfea úr þessu sem bezt hann getr, en þaí)
getr hann aí) eins meí) því, aí> hann njóti ser aWobar gúþra
og skynsamra manna, er náttúru hafa til þess alb umgángast
veika og hlynna ab þeim, þar sem hann úmögnlaga getr til
náí). f>aþ er enn fremr skylda hvers læknis her á landi, a?)
kynna ser vel sjúkdóma landsins, orsakir þeirra og hternig
helzt megi í veg fyiir þá koina, en til þess síþast talda þarf
hanri og aþstoí) góþra og skynsamra manna, einkum þar sem
ræí’ir um ab koma í veg fyrir orsakirnar. Eg hefl af þess-
um ástæþum altaf gjort mer aíi skyldn, aí) hlynna heldr afe
þeiin mönnum, sem af góþvild og mannkærleika vilja hjálpa
öþrum meí) rábum og inehöluui, þvf mér flnst jiai) hrein og
bein skylda læknisins a?) hjálpa þeim og leiþbeina í því er
hann getr. Eg veit og mörg dæmi til a'b slíkir menn hafa
opt gjört mikií) gagn, bæíii meþ því aí> lýsa sjúkdómum vel
02 skilmerkilega fyrir lækninnm, og líka mefe því, a& sjá um
aþhjúkrun sjúklínga, mataræui þeirra, og skvra Iækninnm frá
hvernig meþöliu verkuþu á þá, hvaþa umbroytíngu sjúkdóinr-
inn hefíii tekií), og annaþ því um líkt.
iMeb þessari sannfieríngu í huganum — (sannfæríngu
sem má vera hverjum er hlutdrægnis- og maunvonskulaust
rennir augunnm yflr ásigkomulag lands þessa) — kom mer
þaí) nokkuþ óvart, þegar einhver ónafngeflun Bórgflríííngr fór
ab útata mig fyrir þa& í 1.—2. bia&i {>jóí)ólis þ. árgángs, a&
eg hefl&i fengiþ bóndamanui i hendr me&öl til útbýtíngar. En
þaþ sannast á þessum blessuþiim Borgfirín'ngi, a& þa& lætr
hver mest úti af því er hann heflr mest til af, en lúalegt er
þaíi þó jafnan, þegar menn Ijósta óhróþri um a&ra út um
landií), og geta þú eigi verife þektir fyrir nafn sitt, svo sá
sem fyrir verí)r slíkum mannvonsknfullum skaruslettum viti,
aí) hverjum hanu á a& gánga. En hvernig sem nú hans
störfum getigr aha ekki, og hvaþ mikinu viljnleik sem hann
svo þykist hafa til &b hera, þó held eg hann letli mig og
prestana heldr til lata, ef vií) eigum eigi ab nenria ajþ skrifa
e&a iesa fátækra attesti. J)a& er aí) vísu satt, aþ eg hefl feng-
i& einum manni á Akranesi nokkur opinber meþöl í hendr,
þegar svo heflr staþiíi á, ab þar hoflr verih einhver hættuleg
umgángsveiki, því inör er fnllljóst, hversu ómögulegt þaí) er
a& ná í siík meííöl hér í Reykjavík, þegar bráí)a hættu ber
aí) höndum, enda vona eg þaí> sö nóg vottorb lyrir því, ef á
þarf a?> haida, aí) þetta hafl at) góí)u haldi komib hjá fá-
tæklíngnnuni, og hafa þó þau meþöl, eregþannig he.fl útilát-
ife, ekki numife nema fáum döium, en maferinn, scm vife tók,
aiþektr afe dánumensku, skynsemi og uákvæmni vife auma,
vesæla og fátæka.
I fyrra vetr, þegar fólk fór afe verfea bráfekvatt á Strönd-
inni, sendi eg iierra pastor S. Thorarensen á Kálfatjörn mefeöl
til útbýtíngar í opinberan réikníng, ásamt mefe greinilegri
ýtskýríngu um brúkun þeirra, og komu þau, eptir brell hans
til mín, afe bezta haldi, þvi bráfedaufeinn hætti þá þegar, og
hygg eg slíkt sé lángtum hagkvæmari og þarfari brúknn þess-
ara mefeala, en afe vera afe flcygja þeim, einsog opt heflr verife
gjört, til hirma og þessara upp um sveitir mefe sullaveiki og
öferu þvíumlíku, sem meira má bæta meb hentugu niataræfei
tf: mefeölum.
Afe öoru Ieyti er þafe engi furfea, þó fátækramefeölin nú,
þegar sóttir gáuga, verfei uppgángssöm, því margr er þurf-
andi, og læknirinn má ekki neita neiuum sem þarfuast þeirra,
mefean þau til endast.
Afe endíngu vil eg ráfea þessum vesælíngs Borgflrfeíngi,
þegar hann næsta sinni skýzt undan steini tii afe kasta skarní
á menn, afe hann þá láti sjá sitt heifevirfea andlit og segi til
nafns síns, þafe mun svo sem engi bneysa vera afe því, því þó
hann kunni afe vera ( bændatölu, þá flnst honum þó víst bændr
færari um afe skrifa eu afe útbýta mefeölum, en se liann ekki
bóndi, þá er honum bezt afe fara til bændanna, og iáta þá
kenna ser afe skrifa eins og heifevirfenm manui sómir, því
færri bændr niunu þafe veia á landi voru, er skrifl jafn ill-
mannlega og bami beflr gjört í ofannefndri ritgjörfe.
Ritafe í Reykjavík, í Jan. 1863.
J. Hjaltalin.
f>rjár hngvekjur um betri verltun og notlcun
sjáfarafla og sjáfángs.
(Eptir hr. Svb. Olafsson, kaupmann í Keflavík).
J. Um fislcvcrliun.
J>að má segja gleðilegt og happasælt, að salt-
fiskverkunin er komin í betra horf, heldren áðr
var hjá allílestum; þó eru það enn sumir, sem
ekki gæta sóma sín í þessu og sannra hagsmuna
og velfcrðar alls landsins, en liafa á boðstólum
enn sama súrdegið og áðr, þ. e. illa verkaðan
fisk og illa þurkaðan; en það fer hetr að þeir eru
miklu færri orðnir, sem þessi málsgrein á við, og
óskandi væri, að þeir bætti sig; hinir, sem vanda
vöru sína, eiga hrós skilið, og eins þeir kaupmenn
hér sunnanlands, er vandiega hafa iátið skilja úr
fiskinum, sem hefir verið út fluttr héðan til Spánar,
allt hið lakara og miðr verkaða, eðr hafa látið
»vrage« liann, sem kallað er, á seinni árum. Ilerra
Carl Franz Siemsen á einkanlega hjá Sunnlend-
íngum lieiði’ og þakkir skilið fyrir þetta og fleira,
því hér við hefir aukizt stórum álit saltfisks vors
á Spáni og verðið orðið utn hálfu hærra, heldren
en var fyrir 10—20 árum hér frá; það er ómet-
anlegt, livað sá maðr hefir unnið landi voru gagn
um tíma og ókomin ár, sem höfundr og hvata-
maðr að þessu. J>ví á Spáni er og verðr hinn
verulegasti markaðr fyrir saltfisk vorn, þvf sé nokk-
uð að mun flutt af honum til Ilafnar, þ. e. yfir 3ÖÓ0
skpd., þá fellr hann þar óðar niðr úr öllti verði;
Spánn er því og verðr aðaiathvarfið fyrir saltfisk
vorn.
IJarðfislcrinn er hér syðra í verkun miðr en
vera skyldi hjá flestum; það eidir enn eptir af
hinni fordæmanlegu kasar- og kræklaverkun á hon-
um. þessi mikla kösun á fiskinum gjörir hann
meira og minna inaltan eða »súran« sem útlendir
kalla, bæði að lykt og smekk, blakkan og útlits-
ijótan; þá er hann ekki útlitsbetri svona krækl-
óltr og samanskorpinn, eins og hann er jafnast
iijá almenníngi; og með þessu óiagi, og þar til
óvandaðri þurkun, tekrhann margfalt meira rúm í