Þjóðólfur - 09.06.1864, Blaðsíða 7

feri, og enda nú var Preussum lítið skeytt, þegar
þeir í Febrúarmánuði tóku hæðir þessar; liand-
byssur þjóðvei'ja voru og ailar nýar, eldnálabvssur
(Zúndnadel), scm kallað er. þær eru hlaðnað að
aptan með hagvirkni, og meðan Danir skjóta eitt
skot, skytr hinn 5 af sinni byssu; þær getr og
liggjandi maðr hlaðið. Af öllu þessu var eins og
iierstjórnin hér liefði ekki vitað, þegar stríðið hófst.
Hornaðaraðferð þjóðverja var og í marga staði ný
eðr önnur en hér var kunn. þegar barizt er á
víðavángi, hafa þeir riddarnlið og skotlið (Artillerie)
hvað með öðru. þegar nú Iendir saman, hlevpa
þeir skotliðinu fram, en þá skiptast hinir í hnapp
(Garré) á rnóti, en jnfnharðan gjöra þeir hlið á,
og nú er fallbyssum hleypt fram á rnilli og sprengi-
kúlum hleypt á hnappinn; þegar hann nú riðlast,
er riddaraliðinu lileypt á þá, og svo koll af kolli,
og mistu þá Danir opt marga fánga á lítilli stundu.
Einkum voru Austrríkismenn hvatir og leiknir í
þessu. En er annað dæmi. þegar skotið er á
virki í umsátrum, er vant að hlaða upp skotvirki,
sem er bæði mannhætta og sést lángt að og hægt
að hæfa eptir. I stað þessa grófu hinir fallbyss-
Urnar niðr, svo byssukjaptarnir nema við yfirborð-
inu, svo hinir vissu ekki fyren mökkr gaus upp á
sléttum völlum, ún þess nokkuð missmíði sæist,
eðr nokkuð væri til að hæfa eptir.
Fall Dybböls og tjón Dana þar skaut hér ó-
huga á menn, og telja menn þenna dag einn hinn
mesta faraldrsdag í sögu Danmerkr. En á þvzka-
landi helzt Preussen, flaug þetta sem fagnaðartíð-
indi um allt ávængjum vindanna. Preussakonúngr
fór jafnharðan með járnbrautinni norðr, til að heilsa
Upp á her sinn á vígvellinum sjálfum, Slesvík-
Holsteinar fögnuðu honum sem frelsisgjafa sínum,
héldu ræður og stráðu blómstrum fyrir hann.
Nú fór allr meginher Preussa norðr á Jót-
land, þegar hann leystist úr þessum líma sem liann
hafði í setið yfir Dybböl, og óðu nú yfir allt Jót-
fand norðr að Limafirði, skiptu sér niðr á borg-
hnar, lögðu ærið vista- og peníngagjald á menn.
En Austrríkismenn bjuggust til að sitja um kast-
ulann Friðricía. En í lok mánaðarins 28. Apríl
yfirgáfu Danir kastalann bardagalaust, og létu eptir
Jfir 200 fallbyssur og allmikið af púðri og her-
húnaði. En Austrríkismenn héldu inn og hafa nú
r>fið niðr virkin eðr sprengt í lopt upp, eg trúi
16 hvelfíngar, að menn segja meðpúðri því, sem
Hanir höfðu eplir skilið.
Hanir voru nú þannig hraktir frá meginland-
inu eptir 3 mánaða bil frá því að stríðið fyrst hófst
við Danavirki í byrjun Febrúarmánaðar. Á þessu
bili hafa þeir látið 3 vígi: Ðanavirki, Dybböl og
Friðricía með hér um bil 450 fallbyssum, 5000
fánga auk fallinna og sárra manna, og helmíng
ríkisins í hershöndum, hertogadæmin og Jótland
allt. Margir þykjast nú á eptir sjá, að stríðið hafi
verið stofnað með rasandi ráði, og þetta hafi mátt
fyrirsjá. Herbúnaðr allr hafi verið ónógr, liðs-
munr of mikill, og skotfæramnnr ekki minni og
allrar herkænsku; að smámþjóðum sé ófært að
standa í styrjöldum, og ókleyft að kaupa þau nýu
vopn, sem til þess þarf ef duga skal.
Sem gisla fyrir gjaldi því, sem Preussar lögðu
á Jóta, tóku þeir amtmenn og bæarstjóra, ef nokk-
ur tregða varð á, og flnttu lil Rensborgar, og þar
á meðal amtmann Trampe, sem við þekkjum, en
hafa þó síðan gefið þessa latisa. þeir hafa og
látið greipar sópa um búslóð manna þar til að
fylla það, sem á vantaði gjaldið.
llin eina von Dana er nú á sáttanefndinni í
Lundúnum. En að ráðum Englendínga hafa stór-
veldin fimm, hið þýzka samband, Danmörk og Sví-
þjóð, sent þángað sinn fulltrúa hvert til að semja
um frið. þann 9. Maí var samið fjögurra vikna
vopnahlé með þúngbærum kostum fyrir Dani.
Skyldi hver á meðan halda því sem hefði (uti pos-
sidetis). Danir þar á móti nema af hergarð sinn
(Blockade) á höfnum í norðr- og austrsjónum.
En þetta var það eina band, sem þeir enn höfðu
á þjóðverjum. þarámóti skyldu Preussar ogAustr-
ríkiismenn í Jótlandi hætta öllu hernámi, lofa verzl-
tin og póstgaungum aptr á að komast, og ekki
leggja tálma fyrir atvinnu og samgatingum. Sama
daginn og vopnahléð varð samið, varð sjóbardagi
við eyna Ilelgoland milli þriggja danskra skipa (2
fregótur og I korvetta: Jótland, Niels Juul og
Ileimdallr), og 2 Austrríkismanna (2 fregátur:
Schwarzenberg og Radetsky), og 3 fallbyssubáta
Preussa. Dönum veitti betr og var næstum jafn~
liða hér um 100 fallbyssur hvorumegin, og var
áköf skothríði Eldr kom upp í Schwarzenberg
og misti yfir 100 manns sára og dauða, en Ra-
detsky um 30, og komst Schwarzenberg meðnauð
undir land við Ilelgoland, en liin dönsku skip, scm
höfðu látið um 60—70 manns, héldu norðr til
Noregs. þetta varð Dönum hér nokkur fróun í
öllum hinum fyrri vanhöldum. Hver friðr verði,
veit enginn enn. Nú koma þær fiugufregnir, að
Frakkland og England sö á sáttafundinum orðið
ásátt, að Slésvík verði skipt, hún sameinuð Hol-
stein og skilin frá Danmörku. Sumir hafa liaft á