Þjóðólfur - 29.08.1864, Blaðsíða 4

— 168 —
þessa lands, Reykjavíkr, gemlýsír hínni djúpn og sírn hrygí),
sem fregnin am fráfall Yhar Ronúnglegn Hátignar hásæla
sorgarfregnina nm fráfall Vors Hásæla Konúngs Friíiriks hins
7. fyrirrennara Yhar Hátignar, og aí) votta Y%r, Vor mildi
Konúngr, þegnlega trú vora og hollustu og lotníngarfylstu
árnaíarúskir vorar, þær er ver hisrmeÍ) biijum YÍiar Hátign
náíiarsamlegast ai) þiggja.
Sárt snart alla Islendínga sorgarfregnin um fráfall Hins
Hásæla fyrirrennara YÍlar. Friirikr Konúngr 7. og Kristján
konúngr 8. faiir hans gjóriu mest allra Danakonúnga, til þess
ai) endrroisa Island og viirhtta hag þess á margan veg, þeir
viiirkendn fremr þeim óllnm shrstakan landsrétt vorn Islend-
ínga, sérstakt þjóierni vort og rétt og ágæti túngu vorrar,
þetta viirkondu þeir bæii mei ýmsnm lagasetníngum og mei
séretaklegum ráistófunum og stofnunum, er þeir lógiu snm-
part undirstóinna til, en létu snmpart framgengt veria um
tíma konúngsdúms síns. Oss veri þai leyft þegnsamlegast’
ai taka fram: 6tofnnn Alþíngis og hinnar ísleozku stjúrnar-
deildar í Kanpmannahófn, undirbúníng fjárbagsaiskilnaiarins
milliDanmerkrogíslands, er til þess var kvódd 5 manna nefud
mei konúngsbréfi 20. Sept. 1861, mikilvæga umbóthins læria
skúla, hii almenna verzlunarfrelsi eptir meira en 400 ára ein-
okun verzlnnarinnar hér á landi, stofnnn prestaskúlans, og
undirbúníng þann, sem er oriinn til æiri kenslustofnana
einnig í læknisfræii og lógvísi, undirskript konúngs nndir
hinn íslenzka texta laganna, og konúngsúrskuriirnir 8. Apr.
1844 og 27. Maí 1857. Geta Islendíngar eigi dulizt vii
mikilvægi þessara stjúrnargjórnínga fyrir land vort og þjúi,
þú ai nokkrir þeirra eigi enn únái því framkvæmdar og full-
komnunar takmarki, ersamsvari yflrlýstri tilætiun hins Hásæla
lionúngs, ítrekuium bænum Alþíngis og úskum og þórfum
landslýÍsins. En þessara og margrn annara stjúrnarathafna til
þessa lands á næst umliinu 20 ára bili, hljúta allir Islend-
íngar ai geyma í þakklátri endrminníngu, og er FriÍriki kon-
úngi 7., eins og fóiur hans, þar mei reistr sá minnisvarii í
hjórtum allra Íslendíriga og í sógu lands vors, aÍ hann mun
aldrei fyrnast né afmást.
En jafnframt barst oss Islendíngum sá gleiiboiskapr, ai
Drottinn heflr kallai og kjórii Yir, vor allramildasti konúngrl
til þess ai fylla hii auia skarÍ og setjast í hii forna hásæti
Danakonúngauna, Yir herra, sein áir vorui þjúikunnr oriinn
ai vísdúmi, ai konúnglegn veglyndi og ljúfmensku, ai auinu
og stjúrnsemi. Hafa nú einnig Íslendíngar þegii úrækan vott
um þessa koiÆnglegu yttrbnrii Yiar Hátignar og um lands-
fóiurlegan áhuga Yiar fyrir velfarnan þessa lands, þarsem
fyret er í allra hæstu bréfl Yiar Ilátignar 23. Febr. þessa árs
mildilegast yflrlýst, ai allir þegnar í ríkjura og löndum Yiar
Hátignar skuli eiga víst sama réttlæti og sama velvilja, og aptr
er mei allrahæstu bréfl Yiar 8. Júlí er næst Jeii, sem eins
og auivitai er, er auglýst hér fyrir fáum dögum, Yiar konúng-
legt ori boiai oss og birt um þai, ai heill Islands liggi Yiar
Konúnglegu Hátign sérílagi á hjarta og ai landsföiurlegri
viileitni Yiar skuli beint ai því ai veita fullnaÍ gagni ís-
lands, einkum mei því ai 6kipa svo fljútt sem fremst er auiii
stjúrnarhag landsins, eptir því sem hinn Hásæli fyrirrennari
Yiar hafii uudirbúníng ai.
þietta konúnglega ori Yiar Hátignar og landsföiurlega
yflrlýsíng til vor Islendínga heflr fyllt oss innilegri þakklátsemi
og lothíngarfullu trausti mei þeirri djörfúng ai færa fyrir
hástúl Yivarn af fjariægi lands vors, þetta allra þegnsam-
fyrirrennara, Friiriks konúngshinssjónnda, Iaosthjórtu íslend-
ínga, og sem jafnframt vottaii hina yflrgnæfandi og fölskva-
legasta ávarp í nafni sjálfra vor fundarmanna, er bér rítum
nófn vor og allra Islendínga.
Allramildasti konúngrl Jafnframt og vér fnlltreystum ú-
bifanlega þessum allrahæstnm fyrirheitnm, og vottnm Yiar
Hátigu lotníngarfylstar þakkir fyrir þau, dirfumst vér allra-
þegnsamlegast ai bera fram fyrir Yiar Hátign úskir vorar og
nauisynjar í sem fæstum orium; því mei þeirrf fjarlægi,
sem ísland er frá veldisstúl Yiar Hátignar, og þekkíngarskorti
hinrtar æistn stjúrnar meginríkisins á frábruginum högum
vorum og kjörum, á öllum vanhag vorum og nauÍsynjum, þá
dirfumst vér ai vera þess fuUörnggir, ai Hátign Yivarri veril
þailjúft og kært ai álíta í nái bænir og þarflr, ersjálfböra
Jandsins leyfa sér þegnsamlegast ai hreifa.
I allrahæstu bréfl Yiru 8. fyrra mánuÍar heflr Yiar Há-
tign gefli Íslendíngiim konúnglegt fyrirheiti um, ai skipa
niir stjúrnarhag lands vors svo fljútt sem fremst er aniii.
þetta er óllum Islendíngum úmetanlegr gleiiboiskapr, því þetta
alsherjar mál heflr jafnan legii Islendíngum næsta mjóg á
hjarta, eins og hinar 'ítrekuÍu allraþegnsamlegustu bænarskrár
Alþíngis í stjúrnarbútar og fjárhagsmálinu Ijúslega votta, eink-
anlega síian hin konúnglegu fyrirheiti, er þar lutn a& í allra-
hæstu konúngsbr. 23. Sept. 1848, voru boiui oss, en þan
heityrii auinaiist ekki Yiar Hásæla fyrirrennara ai fá fulln-
ustu fyrir engadægr sitt. þarsem Alþíngi Islendínga var
reist 1844, þá var þar mei sú undirstaia lögi undir viireisn
þessa lands og undir þjúilegar framfarir vorar, er aldrei verir
núgsamlega metin, eg Islandi var, eins og þástúÍí Danmörku,
þarmei veitt jafnrétti vii aira bluta ríkisins, því vald og
verkahríngr Alþíngis í málum þessa lands var allr hinn samí
eins og standaþínganna, er þá voru ( Danmörku. því var þai,
ai þegar hin frjálsari stjúrnarbreytíng komst á í Danmörku
1848, standaþíngin voru niir lögi, en ríkisþíng sett mei á-
lyktaratkvæii í óllum löggjafnrmálum, þá vonniu Íslendíngar
og treystn og beiddn þess þegnsamlegast, aÍ vald og verka-
hríngr Alþíngis yrii rýmkair eptir sama hlutfalli í öllum málum
þessa lands; kgsbr. 23. Sept. 1848, er hii konúnglega svar upp í
þær bænarskrár, og veria fyrirheiti þess til Íslendínga um
þetta alsherjar mál eigi misskílin né vefengd. Eigf ai síir,
16 ár eru síian liiin, þessi hin konúnglegu heityrii eru ú-
efnd enu í dag af ráihorrastjúrnimii í Danmörku, þeirri er
híngai til heflr verii, og verir þú eigi Alþíngi né Islendíng-
um gefln sök á því. þannig heflr island um þessi sörnu 16 ár átt
ai búa vii einvalda kúugsstjúrn, er ekki var þá framar til í
Danmörku; ráiherrastjúrnin, er heflr alia ábyrgi 6tjúrnarat-
hafna sinna fyrir ríkisþínginu í Danmörku, en enga fyrir
Alþíugi og Islendíngum, heflr í rann og sanni haft alla em-
bættaskipan og framkvæmdarstjúrn landsins í sinni bendi og
úrlansn þeirra mála, er hii ráigefandi þíng vort heflr fengii
til meiferiar.
Nefnd sú sem sett var meÍ kgsbr. (Commissario) 20 Sept.
1861, og ætlaÍ var aÍ gjöra uppástúngur til ai ráÍa úr þess-
um vankvæium, lauk þeim ætlunarverkum sínuum sumarii
eptir. Eigi ai síir átti ráiherrastjúrnin mál þetta svo úleyst
af hendiS af sinni hálfu vorii 1863, ai þai vari enn eigi lagt
undir álit Alþíngis í fyrra. • Yar því eigi annai sýnna, en
ai ráiherrastjúrn hins Hásæla Friiriks konúrigs legii ekki
jafnmikinn hug á ai fá fulluai þessum heityrium hans, eins
og hann hafii sjálfr mildilegast til ætlai. Og verir ekki vii