Þjóðólfur - 16.09.1865, Blaðsíða 4

sem öll kne á himni og jörðu eiga að begja sig
fyrir; hann getr ekki haflð sighærra, en tilhinna
fátæklegu og auðvirðilegu hugmynda, sem gyðíng-
legir villukennendr fluttu með sér frá gyðíngatrúnni
á fyrstu öldum, og sem, eins og Origines segir,
voru kallaðir Ebionitar1 sökum fátæklegrar og auð-
virðilegrar skoðunar, sem þeir höfðu á Iíristi. M.
E. getr ekki einu sinni komizteins lángt ogFaust-
us Socinus og lærisveinar hans, villuflokkr Soci-
niana, sem segja: aðKristr eptir upprisuna og að
afloknu verki sínu, hafi verið hafinn til guðlegrar
tignar, og gjörðr að guði, og kenna að hannmegi
tilbiðja eins og guð; því þó í því sé reyndar lítil
samkvæmni að neita guðdómi Iírists, en veitahon-
um þó allt að einu guðlega tilbeiðslu, þá virðist
þó einhver trúarneisti meiri en fmnst hjá M. E.
að hafa komið Faustusi Sociniusi til þessarar ó-
samkvæmni. í þrenníngarlærdóminum og lærdóm-
inum um friðþægínguna er M. E. aptr fullkominn
lærisveinn Sojciniana, og hefir sótt alla speki sína
í vantrú þeirra. Ilann er, eins og þeir, rótfastir
í gyðínglegum hugmyndum um hina æðstu veru,
og neitar lærdóminum um 3 persónur í einni guð-
legri veru, og segir bls. 88., »að guð hafi aldrei
verið og verði aldrei einn guð í 3 persónum,heldr
að eins ein ósýnileg andleg vera«. M. E. út-
listar ekki nákvæmar þessa kenníngu sína, en af
öllum anda ritlíngsins má ráða, að hann eins og
Socinianar og hinirfornu Monarchianar ímyndar sér,
að lærdómrinn um 3 persónur brjóti niðr trúna á
einn guð, af því hann getr ekki, fremr en þeir,
hugsað útí leyndardóm þrenníngarinnar nema í
hjúpi líkamlegra hugmynda, og ekki lagt æðri
mælikvarða á guðlega veru en takmarkaðan mæli-
kvarða tíma og rúms, eins og hann heldr ekki
getr hugsað sér að guðdómlegt eðli geti samein-
azt mannlegu eðli, og neitar því guðdómi Krists
og holdtekju, og segir bls. 89., »að engi lærdómr
geti verið falskari og vitlausari en sá, að guð hafi
orðið maðr«. Á sama hátt fer M. E. i frið-
þægíngarlærdóminum; lærdómrinn um krossdauða
Krists er honum hneyksli eins og hinum eldri og
ýngri gyðínglegu trúarvillumönnum. Athugasemdir
höfundarins um þetta efni bls. 27—75. eru hinn
aumasti og auðvirðilegasti hugarburðr holdlegs
hyggjuvits, og að efni og inntaki ekki annað en
lúaleg ítrekun trúarvillu Sociniana, en borin fram
í miklu óþokkalegri og ósvífnari búníngi; þvíþegar
höfundrinn lýsir meðalgángara starfsemi lausnar-
ans eins og mángaraþjónustu, og friðþægingu hans
1) Ebreska ortiit) „Ebion“ nierkir fátækh'ngr.
eins og »kaupmála milli föður og sonar«, þá er
þessi lýsíng ekki að eins vottr um hið óskiljan-
legasta skilníngsleysi höfundarins í trúarefnum,
heldr lýsir hún miklti meira virðíngarleysi fyrir
hinum helga levndardómi, heldr en nokkur læri-
sveinn F. Socinusar hefir sýnt áðr.
(Framh. síðar).
FRÉTTIR FRÁ ÚTLÖNDUM, Khöfn 30. ágúst
1865.
Eptir lángt þref og þjark og heitíngar, hefir
gengið saman með Prússum og Austrríkismönnum,
og befir þeim nú svo samizt um skipun á hag
hertogadæmanna, að Prússar kaupa að Austrríkis-
mönnum sameignarrétt þeirra til Láenborgar fyrir
hálfu 3 millíón dala. Austrríkismenn eiga að hafa
yfirstjórn á Holsetalandi, Prússar í Slésvík; Iíílar-
höfn sé á Prússavaldi Rendsborg á að verða ein af
föstum borgum þýzka sambandsins; tveir þjóðvegir
skulu I’rússum heimilir um þvert Holsetaland;
þeim sé og leyft að grafa sluirð þann, sem til er
ætlað að tengi Eystrasalt við Yestrhaf, hvar sem
bezt hentar. Mjög þúnglega hefir mælzt fyrir þess-
um samníngi alstaðar í útlöndum, og menn hugga
sig við það, að ekki geti lengi að svo búnu staðið
vinfengi þeirra bandamanna, þeir muni rekast brátt
í bága, þótt þeir hafi viljað sneiða hjá því, með
því að stýra sínu hertogadæmanna hvor. Margir
ætla, að Frakkastjórn geti og ekki leitt hjá sér
slíka skipun á hag þjóða, sem hér er gjörð, og
kom upp sá kvittr, að Frakkar og Englendíngar
hefði í sameiníngu lagt bann við samníngi þeim,
er I’rússar og Austrríkismenn höfðu gjört með sér
í Gastein um landaskiptin og skipun á stjórnlier-
togadæmanna. — Með Englendíngum og Frökkum
er um þessar mundir næsta ástúðlegt. Englend-
íngar sendu í miðjurn Ágúst allmikinn flotaafjárn-
börðum yfir til Cherbourg og Brest, svo sem í
kynnisför til Frakka vina sinna, og ætla Frakkar
nú um þessar mundir að vitja vina sinna á móti;
hefir á margan hátt verið mælt fagrlega fyrir því,
að full vinátta og bróðerni mætti standa milliFrakk-
lands og Englands sjálfum þeim til farsældar, en
öllum heíminum til þrifnaðar, því að þeir þykjast
mestir forvígismenn alls þess, er til frama horfir í
hverju sem er, og hafa margir fyrir satt, að svo
sé. Margir ætla reyndar, að meira sé gjört úr
ástsemdinni en vert sé, og að allmikið muni báða
knýa til þessara vina-atlota, það, að báðir búast
við ófagnaði af Norðr-Ameríkumönnum. J»eir eru
menn óbilgjarnir og heimta nú af Englendíngum