Þjóðólfur - 28.02.1866, Blaðsíða 4

— 68
cptir kgsbr. 1848, og það eigi að eins fjárhags-
málið útaf fyrir sig heldr einnig »fyrirætlan stjórn-
arinnar viðvíkjandi stjórn Islands og stjórnarbótar-
málinim, það er með öðrum orðum: uppástúngu-
maðrinn hefir að minnsta kosti þá, er hann gjörði
uppástúngu þessa, álitið, að enda stjórnarbótar-
málið í heild sinni mætti leggja undir álit og at-
kvæði Alþíngis eins og það er nú, eða með þeim
lögum og verkahríng sem þíng vort nú er bundið.
Enn var 3. aðalástæðan sem meirihlutinn á
Alþingi byggði það á, að fella frumvarpið eða ráða
frá því, og var hún þessi, að hér væri lagt fyrir
Alþingi nfrumvarp til laga«, og bæri það svo
með sér, að ríkisdeginum í Danmörku væri ætlað
að eiga síðustu úrslit og atkvæði um þetta fjár-
hagsmál Íslendínga, en að eins leitað álits Al-
þíngis um það svona fyrirfram og undir atkvæði
ríkisdagsins. f>óað sumura kunni nú að virðast þetta
hin verulegasta ástæðan, sem rneiri hlutinn hafði
og gat haft til að styðjast við, þá verðum vér að
álíta, að stjórnin hafi ekki mátt aðra aðferð hafa
og ekki átt kost á að fara annan veg í þessu
máli, heldren einmitt þenna, er hún fór. Fjórir
af nefndarmönnum eðr 2 minni hlutarnir fjárhags-
nefndarinnar: Stephensen- Tscherning og Bjerring-
Nutzhorn, voru hvorirtveggju ásáttir um, að fyrir-
komulag fjárhagssambandsins gæti ekki orðið fast
og viðunanlegt né oi'ðið íslandi til frambúðar og '
nota nema með svo feldu, að »þegai' fjárskilnaðr-
inn á sér stað, verði íslandi veitt hæfilegt fé<•,
»til að framkvæma stjórn landsins m. m.« (Alþt.
II. 29.). Hvortveggja þessi minnihluti komst því
að þeirri niðrstöðu, að ísland ætti rétt á eða yrði
að fá veitt bæði fast árlegt árgjald úr ríkissjóði og
bráðabyrgðartillag um ákveðna áratölu þ. e. 12 ár;
þeim kom og ásamt um, að hvorttveggja tillagið
hið fasta og hið lausa tilsamans, ætti að ákveðast
til 42000 rd. um þessi 12 ár, en aptr bar þeim það
i milli, að þeir Stephensen og Tscherning vildu
láta fasta árgjaldið verða 29,500 rd., lausatillagið
12,500rd.; aptr vildu þeir Bjerring ogNutzhornað
fasta árgjaldið yrði aðeins 12000 rd. en lausatillagið
-30000rd. Hinn 3. minnihluti, Jón Sigurðsson, vildi
ákveðaárgjaldið til 119, 724 rd. 92sk. Og þóað það
óneitanlega liggi næst að skilja 4. inngángsatriðið
í aðalálitsskjali fjárhagsnefndarinnar1 * * * * (sbr. 3. og 4.
1) líptir htigsunarsambandinu £ þessum kafla aíialálits-
skjalsins, sem hiindlar um árgjaldsuppástúngurnar og ágrein-
íng nefndarmanna ttm þetta atril&i, iiggr royndar næst fyrir,
aí> 3. minni hlutinn, Jún Siguríissen , hafl þá veriþ
þoirrar skuþunar, alþ okki þyrfti ib fá veitinga fyrir '
niþrlagsatriítiS í ágreiníngsáliti J. S., 24. Júnt 1862, Alþ.t.
65 bls. 79) svo, aí> herra J. S. hafi þá álitií), a¥> ekki
þyrfti fjárveitíngar, ríkisdagsveginn, fyrir árgjaidinu, þá lýsti
hann samt skýlaust yflr á síþasta Alþíngi (Alþ.t. 65 II bls.
901—2), aþ hann sh samdúnta stjúrninni £ því, aþ ríkis-
dagrinn hljúti aí> „ákveíia" þ. e. veita eþr samþykkja ár-
gjaldiþ. Aþ þessu leytinu er þvt nefndin 511 samdúma um,
aþ leita þurfl atkvæþis ríkisdagsins £ málinu, oinsog líka er
sjálfsagt, þar sem konúngrinn £ Danmórku og stjúrn hans á
nú oi'þií) (siþan 1849) ekki rát) á at) veita neitt fó úr ríkis-
sjúþi nema meí) samþykki ríkisdagsins. Um hitt atriþií), sem
meiri hlutinn á Alþíngi gaf stjúrninni enn fremr aí> sók, aþ
frumvarpi?) ætlaþist til, og þess vegna var?) at> hafa þa'6
„frumvarp til laga“, aþ ríkisdagrinn afsalaþi sór jafn-
framt aí> fullu og ölln þeim fjárhagsafskiptnm Islandi til
handa cr hann heflr haft á hendi síþan 1849, þá munnm ver
sýna fram á £ II. og I[i. kafla ritgjörísar þessarar, aþstjúrnin
hafþi þar einrtig rótt fyrir sör, þarsem hún bygþi þetta á
því fyrirkomnlagi sem komit) er á £ Danmörku og leiþir bein-
línis annars vegar af stjúrnarskránni 1849 ogfjárráþum þeim
sem þar met) ertt komirt £ heudr ríkisdagsins frá hinum ein-
valda konúngi sem áíir var £ Danmörlui, en hinsvegar af
því, ab fjárhagssambandinn milli íslands og Danmorkr er nú
svo komi?) og svo variþ, aí) árlega þarf aþ veita fö úr ríkis-
sjúþi Dana til íslands, á moþan svona stendr.
En þúat> stjúrnin hafl aí) þessu leytinn farií) þá einu
leiþina sent hún gat farit) og átti aþ fara, þá er undirbún-
íngr og frágángr frumvarpsins næsta viþsjáll og úabgengilegr
og fráleitr £ ýmsum öþrum greinnm; fyrir þetta heflrstjúrnin
líka orþib fyrir ámælum £ dönskum blöþum1. Hinn fyrsti
afvegr stjúrnarinnar var sá, at> hún brá út af skýru boþi
konúngsins um at) undirbúa svo málií), eins og allir 3 minni
| hlutar nefndarinnar höfþu þú gjört í st’nitm uppástúngum, at)
þarmeþ gæti ráþizt til lykta fast fyrirkomulag á fjárhagssam-
bandittu „fyrir fullt og allt1'. I staþ þess aí> stjúrnin
veldi ser einhverja af þeim 3grundvallaruppástúngnm, erlágn
fyrir henni frá nefndinni, og bygþi þar á frumvarp nm fast
yrirkomulag fjárhagssambandsins, þá hafnar- hún öllum þeim
uppástúngum aþ undirstöþunni til, heflr aþ engu konúngs-
boþi?) um fiárhagsfyrirkomulag fyrir fullt og allt, en stíngr
upp á 42,000 rd. árgjaldi aí> eins unt 12 ár. „þegar sá
(12 ára) tími er lií>inn“, segir £ 7. gr. frumvarpsins, „bor aþ
ákveþa mef) lögum hvo mikiþ tillag skuli greitt". J>á vill
stjúrnin aí> hettst aptr nýtt þref milli stjúrnarinnar og ríkis-
dagsins öþrumegin en Alþíngis hinumegin, nýar uppástúngnr
ný tortryggni, nýar grunsemdir og æsíngar út af þvf hve
mikiþ árgjaldiþ skuli vera eptir þessi 12 ár, og um hve mörg
ár aþ þai) hiþ nýa árgjald skuli vara, — 20 ár, 12 ár eþa
færri?„þaþ er“, eins og segir £ Fædrel. 12. Okt. f. á. „þetta
„hálfverk stjúrnarinnar eí>r hálfvelgja sem hór eins og endrar-
„nær hiaut bera illan ávöxt“. — Annaþ afvegaspor stj-úrn-
arinnar var 6. grein frumvarpsins, er svo hljúþar:
árgjaldinu úr ríkissjúþi, heldr gæti Islendíngar gengiá
aþ árgjaldinu, hvort sem þaí) yrþi meira eíia minna, því:
„Islaud eigi nægileg efni, ef þv£ sö ekki synjaþ ttm
„sanngjarnlega metnar bætr fyrir hinar s&rstaklegu þjúþeignit
„þess, er þaí) hoflr mist, og fyrir of miklar álögur, er á þaþ
„hafl verií) lagíiar meí> vorzlnriareinokuninni".
1) „Fædrelandet9 24. Júlí og 12. Okt. 1865, fyrri greifl-
in er íslenzkub í þjúþúlfl XVII. bls. 161.
A