Þjóðólfur - 13.10.1866, Blaðsíða 3

Þjóðólfur - 13.10.1866, Blaðsíða 3
— 179 — *neT) sitt eindæmi, og eins mnn veri&a hfcr eptir, aí) jarftir verí)a ei bættar nema kostab sé til tíma, ertibi, framtakssenú, ástundan ab nota hentugasta og skabaminsta tímann frá naub- synjunum, og umfram allt ibnina, og mebfram efni nokkur, og líka hagsýni strax í byrjun verksins. Yér nefnum þá fyrst jarbagalla þá í Bæarþorpinu, er unnt væri ab mínka, og er þaí) fyrst: ágángrinn af stórpeníngi jarbanna sjálíra þab er eins og náttúran sjálf bendi monnum til ab Stórikrókr svo kalla^r ga^ti stutt mikib til ab varna peníngi aT) hlaupa nppí tún og engjar á því petti sem hann liggr fyrir, en þaft er iit fyrir Stekkadal eba Stekkadalsengjar jaí’nvel, þó meí) nokk- urri abgjorb sumstabar, en vífca engri, en aptr á ínót þyrfti vórzlugart) frá Stórakrók inn fyiir Bæartiín, mætti sá garfcr, þó ór hnaus væri, þéna til a^ verja grlpum áganngu á tun ogengjar, og líka til ab verja sjó í stórflæí)nm ab gánga eins lángt uppá tún og engjar svo hann ei beri sandinn eins háska- hega þángabi nokkur partr af þessu er svo undir sjáfarbroti, ah ekki stæbi torfgarbr vib, en væri garbrinn hlabinn þar úr grjóti og góbu torfl milli laga vel aTdregirm á sjóarsí?una, og svo þykkr og hár yflr sjáarflót, ab ór tæki mesta kraptinn, — hóldum vér a?) duga mundi, en ekki þó hann væri ór tóinu grjóti, því meí) torfinu á milli laga frysi garbrinn á vetruiu betr saman, en á þeim tírna er hættast ab mest brjótist af ís og sjó. Vér hófum orbib lángorbir um þetta atri^bi, þ'í þab væri ruikib marmvirki sem hér til þyrfti, on væri þó mjóg þarflegt Næsta stykkib vií) Stórakrók mætti vera hnansgarí'r, því þar er ekki eins hætt vib landbroti af sjónum. Mihsanúsþorpií) er mjóg undirorpib skrií)uárensli á tónin undan Ijallinu, oss er ekki eins nákunnugt hvort eba ab livab miklu leyti muudi mega fækka þeim skribum, sem þar skemiua tónin, eu víst hóldum vér, ab þar mætti nokkúb aT) gjóra. ef hagsýni væri vi% hófb strax í byrjun; þab hóld- um vér hiklaust, ab aí'skilna^argarbriuu milli slægju-og beit- ■arlandsins í þorpi þessu væri ómissandi, þvi víbast þar sem slægjur og stórpeuíngs beitarland liggja svo saman, eins og víba8t er í Sandflt, gctr varla neinn óreyndr ímyndaí) sér hvern 6kaí)a slíkt gjórir heyaflanum. sem er helzti stofn vel- íuegunarinnar. þófnasléttunar þarf ekki svo víba vib á Ilaui&a- sandi; þab innn vera helzt í Bæ, Mábergi og Skógi aí) brýn nau^syn væri á þeim En — þarámóti væri hin allramesta nanbsyn á vatnsveitíngnm á flestum bæum þar, en þab er ekki síbr þórf á hagsýni vib þá jarbabót sem ab vatnsveitíng- um lýtr heldren vib abrar jartabætr, því opt má veita svo vatni af, ab til skaba sé, en engra bóta, ef óskynsamlega er ab fawb; þab er víta svo ástatt, ab ekki má veita vatni af því plássi, sem alltaf heflr \erit vott, nema tíina og tíma á vorin, en veita því á aptr viku efta hálfsmánatartíma þess á rnilli, til þess þab missi ekki alltaf sitt mebskapata ebli, eba nema um stund, eu sízt má þab missa vatnib til lengdar í þerium, þá skrælnar þab upp og verbr ab mosaþembu, en þab er optast hægt ah tempra þab meb því ab leggja hnausa í vatnsfarveginn; optast mun bezt, ab þaí) pláss sem vanizt heflr vatni, sé nndir vatni á vetrnm. þar til fer ab gróa á vorin. I Sandflt eru víba leirtjarnir, einkum innarlega á flt- inni ; eru þær á seinni árum til orbnar, af því vatnib sem sprettr í ótal uppsprettum undan hlíbinui, lieflr stabnæmzt í dældunum ár og síb, og eytt suiátt og smátt allri grasrót ór botninum, þar vib hellr bæzt vohrib, þegar þab heflr æst vatn hefir alltaf brotiT) ór bókkum tjarnanna, svo þær .:tækka allt meir og meir; koma þá npp nýar smátjarnir meb sama móti og hinar fyrri og éta svo grasrótina smámsaman bnrtu og verbr þá loks flatlendib ab einuvatni, og má á árihverju sjá raeiri og meiri vott til þessa ef ab er gætt. En þessu mætti nó meb hægu móti afvenda, meb því ab stóngnir væri fram lækirnir sem spretta undan hlíbinni, og meb því þeim þar meb yrbi greiddr farvegr gegnum tjarnirnar til sjóar, helzt austr í ábrnefndan ós, muudu þá líka tjarnirnar mínka og þorna flestar aptr, og verba gott slægjuland eins og ábr var, en til þe^sa þyrfti abalskurb nebst á mýrlendinn, sem tæki vib óllu vatninu ór þeim skurbum eða lækjum nndan hlíb- inni, og flytti sá abalskurbr vatnib allt til sjóar. Ábrnefndr Stórikrókr er ágætlega vel lagabr til þessa, meb því aí) far- vegr hans væri bieikkabr, þar sem hann virtist ofmjór, meb því ab stínga ór bókkunum og ineT'fram ab taka af króka hans þar sem helzt væri naubsynlept. Af þvf vatnib hefir sjálft graflb sknrb þenna, sem bæbi er býsna vatnsmikill og djópr, heflr þab graflT) sig nibr í ótal króka, eins og nafnib bendir til, en þar hafa ekki nein mannaverk til hjálpab svo séb verbi, þá er skurbr þessi hií) vobalegasta dýki fyrir stór- peníng og fé á óllum tíinum árs, sem þrálega falla í hann, þegar þeim tekst ekki aí) stókkva yflr hann, þar sem hsnn er mjóstr, því annarstabar geta þær þab ekki. Af þessu er aubsætt, ab krókr þessi gæti orbií) til ab skilja á milli beit- arlands og slægjulands, eins og áT)r er á vikib, og líka yrbi hann þá ekki skepnnm eins ab tjóni þegar hann alstabar væri svo breibr, ab þær áræddi okki ab stókkva yflr hann, væri því tvent þarflegt unnib meb því ab laga þessa merkilegu vatnsæb, sem þá yrbi ab sónnn lygn, en heflr þó þann hall- anda, sem nægbi til ab flytja vatn af ábrnefndu slægjalandi og foróbum, sem naubsynlegt virbist til bóta slægjularidinn. Eptir ábrsógbu hóldum vér, ab vatnsveitíng af tónum ©g enejum á Ranbasandi og á þau og þær aptr, þegar þerrar vildi til, yrbi meb tímanum mjóg mikil bót fyrir grasvóxt og heyskap* (Nibrlag sífcar). DÓMR YFIRDÓMSINS í máliau: «prestr (til Kirkjubæar í Hróarstúngu) Magnús Bergsson, gegn prestsekkju» (eptir upp- gjafarprest í téðu brauði, Jóu sál. þorsteinsson) [>uriði Llallgrímsdóttur».. (Nibrl.). „Eii þalb er ekki búií) mef jþaí), at) þaþ, sem optast vildi vera mef öllu óþarft fyrii biþ opinbera, ab hlutast til at) útvega ekkjum uppgjafapresta janbnæþi, er meun þeirra deyja, lieldr yi%ii íkvarSanirnar í koniingsbrefuniim L750 um þetta efni þar af> aukí mot) nllti ránglátar, því þat) væri alveg ónauþsynleg barka, og þess vegna ránglátt, af) skylda bændr til ab standa upp af ábýlum sínum, svo leitiis sem konúngsbréðn gjöra fyrir prestsekkjum vit) lát manna þeirra, og þaí) þó þeir hafl fengií) þar lífsábút) og goldií) festu, nema fullvissa se komin fram fyrir því, ab þær vif) danfisfallif) hafl mist jarfnæíii sitt og þvf þurfl nýss jarbnæbis vif), en þó tippgjafaprestr falli frá, þá er vif) þaf> engin vissa fengin fyrir því, ab ekkja hans vib þab hafl oibif) hósvilt, eins og fyr er sagt, því daufi uppgjafaprestsins heflr enganvegiim í för iiiei ser, at) ekkja bans vif) hann missi ábófairett sinn; þegar þarámóti prestr sá, sem í embætti er, deyr, þá er þaf) víst, af) ekkja hans vif) þaf missir ábúfar- rett sinn á prestssetrinu, og einúngis naubsýnin ab verfa

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.