Þjóðólfur - 13.10.1866, Blaðsíða 3

— 179 —
*neT) sitt eindæmi, og eins mnn veri&a hfcr eptir, aí) jarftir
verí)a ei bættar nema kostab sé til tíma, ertibi, framtakssenú,
ástundan ab nota hentugasta og skabaminsta tímann frá naub-
synjunum, og umfram allt ibnina, og mebfram efni nokkur,
og líka hagsýni strax í byrjun verksins. Yér nefnum þá fyrst
jarbagalla þá í Bæarþorpinu, er unnt væri ab mínka, og er
þaí) fyrst: ágángrinn af stórpeníngi jarbanna sjálíra þab er
eins og náttúran sjálf bendi monnum til ab Stórikrókr svo
kalla^r ga^ti stutt mikib til ab varna peníngi aT) hlaupa nppí
tún og engjar á því petti sem hann liggr fyrir, en þaft er iit
fyrir Stekkadal eba Stekkadalsengjar jaí’nvel, þó meí) nokk-
urri abgjorb sumstabar, en vífca engri, en aptr á ínót þyrfti
vórzlugart) frá Stórakrók inn fyiir Bæartiín, mætti sá garfcr,
þó ór hnaus væri, þéna til a^ verja grlpum áganngu á tun
ogengjar, og líka til ab verja sjó í stórflæí)nm ab gánga eins
lángt uppá tún og engjar svo hann ei beri sandinn eins háska-
hega þángabi nokkur partr af þessu er svo undir sjáfarbroti,
ah ekki stæbi torfgarbr vib, en væri garbrinn hlabinn þar úr
grjóti og góbu torfl milli laga vel aTdregirm á sjóarsí?una,
og svo þykkr og hár yflr sjáarflót, ab ór tæki mesta
kraptinn, — hóldum vér a?) duga mundi, en ekki þó
hann væri ór tóinu grjóti, því meí) torfinu á milli laga frysi
garbrinn á vetruiu betr saman, en á þeim tírna er hættast ab
mest brjótist af ís og sjó. Vér hófum orbib lángorbir um
þetta atri^bi, þ'í þab væri ruikib marmvirki sem hér til þyrfti,
on væri þó mjóg þarflegt Næsta stykkib vií) Stórakrók mætti
vera hnansgarí'r, því þar er ekki eins hætt vib landbroti af
sjónum. Mihsanúsþorpií) er mjóg undirorpib skrií)uárensli á
tónin undan Ijallinu, oss er ekki eins nákunnugt hvort eba
ab livab miklu leyti muudi mega fækka þeim skribum, sem
þar skemiua tónin, eu víst hóldum vér, ab þar mætti nokkúb
aT) gjóra. ef hagsýni væri vi% hófb strax í byrjun; þab hóld-
um vér hiklaust, ab aí'skilna^argarbriuu milli slægju-og beit-
■arlandsins í þorpi þessu væri ómissandi, þvi víbast þar sem
slægjur og stórpeuíngs beitarland liggja svo saman, eins og
víba8t er í Sandflt, gctr varla neinn óreyndr ímyndaí) sér
hvern 6kaí)a slíkt gjórir heyaflanum. sem er helzti stofn vel-
íuegunarinnar. þófnasléttunar þarf ekki svo víba vib á Ilaui&a-
sandi; þab innn vera helzt í Bæ, Mábergi og Skógi aí) brýn
nau^syn væri á þeim En — þarámóti væri hin allramesta
nanbsyn á vatnsveitíngnm á flestum bæum þar, en þab er
ekki síbr þórf á hagsýni vib þá jarbabót sem ab vatnsveitíng-
um lýtr heldren vib abrar jartabætr, því opt má veita svo
vatni af, ab til skaba sé, en engra bóta, ef óskynsamlega er
ab fawb; þab er víta svo ástatt, ab ekki má veita vatni af
því plássi, sem alltaf heflr \erit vott, nema tíina og tíma á
vorin, en veita því á aptr viku efta hálfsmánatartíma þess á
rnilli, til þess þab missi ekki alltaf sitt mebskapata ebli, eba
nema um stund, eu sízt má þab missa vatnib til lengdar í
þerium, þá skrælnar þab upp og verbr ab mosaþembu, en
þab er optast hægt ah tempra þab meb því ab leggja hnausa
í vatnsfarveginn; optast mun bezt, ab þaí) pláss sem vanizt
heflr vatni, sé nndir vatni á vetrnm. þar til fer ab gróa á
vorin. I Sandflt eru víba leirtjarnir, einkum innarlega á flt-
inni ; eru þær á seinni árum til orbnar, af því vatnib sem
sprettr í ótal uppsprettum undan hlíbinui, lieflr stabnæmzt í
dældunum ár og síb, og eytt suiátt og smátt allri grasrót ór
botninum, þar vib hellr bæzt vohrib, þegar þab heflr æst vatn
hefir alltaf brotiT) ór bókkum tjarnanna, svo þær .:tækka allt
meir og meir; koma þá npp nýar smátjarnir meb sama
móti og hinar fyrri og éta svo grasrótina smámsaman bnrtu
og verbr þá loks flatlendib ab einuvatni, og má á árihverju
sjá raeiri og meiri vott til þessa ef ab er gætt. En þessu
mætti nó meb hægu móti afvenda, meb því ab stóngnir væri
fram lækirnir sem spretta undan hlíbinni, og meb því þeim þar
meb yrbi greiddr farvegr gegnum tjarnirnar til sjóar, helzt
austr í ábrnefndan ós, muudu þá líka tjarnirnar mínka og
þorna flestar aptr, og verba gott slægjuland eins og ábr var,
en til þe^sa þyrfti abalskurb nebst á mýrlendinn, sem tæki
vib óllu vatninu ór þeim skurbum eða lækjum nndan hlíb-
inni, og flytti sá abalskurbr vatnib allt til sjóar. Ábrnefndr
Stórikrókr er ágætlega vel lagabr til þessa, meb því aí) far-
vegr hans væri bieikkabr, þar sem hann virtist ofmjór, meb
því ab stínga ór bókkunum og ineT'fram ab taka af króka
hans þar sem helzt væri naubsynlept. Af þvf vatnib hefir
sjálft graflb sknrb þenna, sem bæbi er býsna vatnsmikill og
djópr, heflr þab graflT) sig nibr í ótal króka, eins og nafnib
bendir til, en þar hafa ekki nein mannaverk til hjálpab svo
séb verbi, þá er skurbr þessi hií) vobalegasta dýki fyrir stór-
peníng og fé á óllum tíinum árs, sem þrálega falla í hann,
þegar þeim tekst ekki aí) stókkva yflr hann, þar sem hsnn er
mjóstr, því annarstabar geta þær þab ekki. Af þessu er
aubsætt, ab krókr þessi gæti orbií) til ab skilja á milli beit-
arlands og slægjulands, eins og áT)r er á vikib, og líka yrbi
hann þá ekki skepnnm eins ab tjóni þegar hann alstabar væri
svo breibr, ab þær áræddi okki ab stókkva yflr hann, væri
því tvent þarflegt unnib meb því ab laga þessa merkilegu
vatnsæb, sem þá yrbi ab sónnn lygn, en heflr þó þann hall-
anda, sem nægbi til ab flytja vatn af ábrnefndu slægjalandi
og foróbum, sem naubsynlegt virbist til bóta slægjularidinn.
Eptir ábrsógbu hóldum vér, ab vatnsveitíng af tónum ©g
enejum á Ranbasandi og á þau og þær aptr, þegar þerrar
vildi til, yrbi meb tímanum mjóg mikil bót fyrir grasvóxt og
heyskap* (Nibrlag sífcar).
DÓMR YFIRDÓMSINS
í máliau: «prestr (til Kirkjubæar í Hróarstúngu)
Magnús Bergsson, gegn prestsekkju» (eptir upp-
gjafarprest í téðu brauði, Jóu sál. þorsteinsson)
[>uriði Llallgrímsdóttur»..
(Nibrl.). „Eii þalb er ekki búií) mef jþaí), at) þaþ, sem optast
vildi vera mef öllu óþarft fyrii biþ opinbera, ab hlutast
til at) útvega ekkjum uppgjafapresta janbnæþi, er meun þeirra
deyja, lieldr yi%ii íkvarSanirnar í koniingsbrefuniim L750 um
þetta efni þar af> aukí mot) nllti ránglátar, því þat) væri
alveg ónauþsynleg barka, og þess vegna ránglátt, af)
skylda bændr til ab standa upp af ábýlum sínum, svo leitiis
sem konúngsbréðn gjöra fyrir prestsekkjum vit) lát manna
þeirra, og þaí) þó þeir hafl fengií) þar lífsábút) og goldií)
festu, nema fullvissa se komin fram fyrir því, ab þær vif)
danfisfallif) hafl mist jarfnæíii sitt og þvf þurfl nýss jarbnæbis
vif), en þó tippgjafaprestr falli frá, þá er vif) þaf> engin
vissa fengin fyrir því, ab ekkja hans vib þab hafl oibif)
hósvilt, eins og fyr er sagt, því daufi uppgjafaprestsins heflr
enganvegiim í för iiiei ser, at) ekkja bans vif) hann missi
ábófairett sinn; þegar þarámóti prestr sá, sem í embætti er,
deyr, þá er þaf) víst, af) ekkja hans vif) þaf missir ábúfar-
rett sinn á prestssetrinu, og einúngis naubsýnin ab verfa