Þjóðólfur - 25.05.1867, Qupperneq 3

— 119 —
Alit að einu mundi fara aflaga um þá kaupmanns-
kröfu í þrotabúi manns, er væri risin út af við-
skiptum eptir l.Júli þ. árs, en þó bygð á bók-
færslu eptir eldri verzlunarvoginni; fyrir slíkri
skuldakröfu mun kaupmaðr vart geta náð jafnrétti
við annan kaupmann, er krefst jafnhárrar skuldar
eptir bók sinni, þeirrar sem bygð er á útfærslu
eptir nýu verzlunarlögunum.
Kaupmenn vorir eiga því eigi svo lítið á bættu
eðr í húO, ef til vill, svo framt þeir eigi taka upp
hina nýu verzlunarvog eins og nú er orðin lög-
skylda þeirra og annara, frá 1. Júlí þ. árs ; því
bókfærslan eptir hlutfalli nýu verzlunarvogarinnar
er sjálfsögð, en fyrstað svo er, þá er það til tví-
verknaðar og þar til miklu vafníngsmeira og næsta
hæpið að brúka gömlu vogarlóðin og pundarana
við vigtina sjálfa út og inn, en verða þó að til-
færa allt í bókunum eptir réttu hlutfalli nýu vog-
arinnar. Vér getum því eigi efazt um, að kaup-
menn vorir tlestir eða allir sé þegar búnir að út-
vega sér verzlunarvogarlóðin hin nýu eða þá út-
vegi sér þau þegar nú í sumar.
Sjálf hin nýa verzlunarvog og allr grundvöllr
hennar og undirstaða er næsta auðveld og eðlileg,
og kemr að mestu eðr nálega að öllu heim við
landsvísureikníng vorn íslendínga og landsvísuvog
vora, eins og þetta heflr haldizt hér meðal lands-
búanna sjálfra að fornu og nýu. |>ví nýa verzl-
unarvogin skiptist eðr deilist niðr í tugi, eins á
hinum smærri stígum sem liinum stærri, eins og
segir í fyrstu 3 greinum lagaboðsins :
1. gr. »Frumeiníng hinnar almennu verzlunarvogar
cr eitt pund, og er þýngd þess, eins og verið
hefir, 500 frönsk grömm«.
2. g. »Eitt hnndrað (þ. e. tíutíu) pund eru tfu-
fj órðúngavætt*.
3. gr. »Pundið skiptist í 100 kvint, hvert kvint í
10 ort; minni þúngar ákveðastmeð tugabrotum
úr orti".
Ilér höldum vér þá fjórðúngaog vættavog
vorri, fjórðúnga og vættareikníngi, eins og vcrið hefir;
vér höfum hér vora fornu fjórðúnga vog og
vætta vog, með 8 fjórðúnga og tíu fjórðúnga-
vætt, eins og hér hefir verið, og eins og vogar-
deilíngin og vigtin er afmörkuð á fjölda af inn-
lendum pundurum eðr reislum til sveitanna, en
•>skippunda« og »lisipunda«reikníngsins, sem aldrei
hefir verið nema hjáleitr og óeðlilegr eptir lands-
vísu vorri og vogar undirstöðu vor Íslendínga,
er nú »úr sögunni« og algjört úr lögum numinn.
Vér megum hér sakna nafnsins »mörk«, hins gamla,
einfalda og góða vogarnafns, en vér getum haldið
því eptir sem áðr bæði í orði og í vigt og vogar-
reikníngi, og það er sjálfsagt, að kaupmenn kom-
ast eigi hjá því að hafa merkrlóð eðr 50 »kvinta«
og sömuleiðis hálfrar merkr eðr 25 »kvinta« lóð,
og er þá kaupmönnunum eins auðvelt eigi síðr en
oss, að nefna og skrifa »mörk«, eins og að nefna
og skrifa »50 kvint«.
VÖRUVÖNDUN OG VÖRUVERÐ.
Leií)r6ttíng. parsem á bls. 105 var sagt frá rýrn-
ummii er hefti oibi'b á 50 hrogntunnum af því sem flutt
var til Frakklands í fyrra, þá haftii þab missagzt, aþ eigi
yrti nema einar 16 tunnnr úr 50 hrogntunnnm, heldr rýrn-
uí)u þær 50 tnnnnrnar nm 16 tunnnr, og voru þar af 8
tunnnr af órnnnn salti, þegar ílátaskiptin voru höfþ, svo a8
eigi höfþust upp neina 3 4 tunnnr af hrognum úr þeirn
samtals 50 tunnum er ílátaskiptin voru höfþá; aþ iiíirn leyti
er rett skýrt frá öllu liinu í þeim kafla eptir breftnu sem
þar er skýrskotaþ tii).
III
f>á snúum vér máli voru að landvörunni
sem liöfð er til kaupstaðarviðskiptanna, og er ullin
þá fremst á bandi allrar þeirrar vöru; af hennihafa
bændr til sveita meira og minna, og er hún og
verð hennar fótrinn undir verzlunarafli nálega
allra sveitabænda, og undir aðdráttum þeirra úr
kaupstað ár hvert. Undir ullarmagni hvers búanda
og vöndun hennar og verðhæð, er komin búnað-
ar- og afkomuhagsæld hins einstaka búanda.
Verzlunarhagsæld gjörvalls landsins er mjög svo
þar undir komin, að ullarbyrgðirnar geti farið vax-
andi, og orðið sem mestar, og að ullin fái að
haldast í háu verði, en almenn vöndun ullarverk-
unarínnar skapar verðlag hennar og viðvarandi
verðhæð.
»Lítil varníngslöko (Kh. 1861) bls. 39—53,
gefr Íslendíngum marga og mikilvæga upplýsíngu
og ieiðbeiníngu áhrærandi íslenzku ullina, útflutn-
íng hennar og gángverð, bæði á þessari og hinni
næstliðnu öld. Vér sjáum þar, að ullarúlflutníngr-
inn héðan af landi var árið 1855 orðinn sem næst
fimtán faldr þ. e. 7981: 536, við það sem hann
var mestr á næstliðinni öld (árið 1734) þángað til
verzlanin var gefin laus 1786 — 7. En fremr sjá-
um vér þar, aðálOára tímabilinu 1 840—1 849
var kaupstaðarverðið:
á hvítri ull 21 sk. á mislitri 18 sk.
en á næsta 10 ára
bilinu 1850—59 — 30 ----------------- 25 -
Enn fremr eru þar leidd rök að þvi, að þegar mið-
að er við jafnmikinn ullarútflutníng héðan eins og