Þjóðólfur - 18.03.1868, Blaðsíða 4

G8
héflr tiléetlazt. f>a% or sjálfsagt, þa?> verfia allir af játa, af
bezt beffi verif fyrir bSfa þessa nafna af þegja; allir virfa
þí sem gáfafa heifrsmenn, en almenníngr heflr litla npp-
byggíngn efa gagn af slíkum b(5knm og hinir lærfm hafa
þess háttar ritgjörfir varla til annars en ab spottast yflr þeim.
A% vísn Verfa jafnan ýmsir sérgæfíngar til af halla ser af
slíkn í hverja áttina sem er, en þaf varit sjaiaan lengi, og
þaf fer nm þá sem gnffræfíngr einnn sagfi nm bák Ken-
aus, er hann skrifafi á máti honnm, „Nnbilum est translbit"
(þaf er þokuský sem lífr yflr). Kristindámrinn heflr haft
mórg slík þoknský vif af berjast og þaf sum hver mef djöfla-
myndnm, én þan hafa híngaf til lifif yflr, og engi þarf af
efast nm af svo mnni enn fara. Stranss, Renans og
Magnnar Eiríkssonar þoknský á kristindómsins himin-
hólfl, eru eigi hættulegri en djöflamynda-þoknskýin sem sá-
ust í mifaldarmyrkrinu og ætlufu af gjöra alla vitlansa, en
þan drottnufu af eins um stnndarsakir, og þaf er ekki til
néins fyrir þónna M. Einarsson efa afra af vilja draga þau
upp aptr; þeirra tími er úti ogþan eru eilíflega tvístrnf fyrir
upplýsfngarinnar morgunrofa.
En þaf var nú eigi nm þetta er eg vildi tala rif þenna
sjálfgjörfa guffræfíng herra M. Einarsson, heldr um hitt,
hversu svívirfilega hann heflr viljaf fara mef einn af okkar
helztu, beztu og merknstn mönnnm, herra yflrkennara Björn
Gunnlaugsson fyrir rit þaf, or hann samdi fyrir nokkr-
nm árnm sifan, og som heitir „Njóla"1. I riti þessn heflr
herra B. Gu n nlangson á meistaralegan hátt framsott fagra og
vel grnndafa heimsskofun, sem í mörgum efajafnvel allflest-
nm greinum líkist þeirri heimsskoíiun (Philosophie., er á seinni
tíinum heflr vorií) haldib fram af þeim lærbustu og nafn-
kunnustn stjörnnfræílíngnm (Davis Brewster og Flammarion).
þegar vér Íslendíngar lesum rit þessara manna, sem í öllum
höfnígreinnm hafa hinar sömu skobanir um alheiminn og
höfnnd hans, sem vor ærnverbi og hágáfaþi yflrkennari, þá
ættim vét ab glecjjast yflr því, aí) föþurland vort á svo merk-
an mann sem Björn Gu n n i augsson er, on í staí) þessa
heflr bæþi þessi herra M. Einarsson og einn noríilenzkr
maílr, Gísli Konráþsson gjört 6er far nrn ab niírnííia
hann, kalla hann gnbleysíngja, ókristilegan, og annab þvíum-
líkt, og þannig gjört Htiíi úr þeim mauni, er þeim bar ab
heiþra. J>ab er aldrei gott þegar menn reisa sér hurþarás
um öxl, og eru aþ skrafa og skeggræíia nm hlnti, er menit
ekkert skynbragþ á bera, og þaí) heid eg megi segja um herra
Magnús Einarsson, þegar hann fer aíi tala um heimspekina,
því svo er hann rnglahr, aíi hann blandar saman heimspeki
(Philosophie), og lífssko?)an (Biologie), en þab má þó nanm-
ast minna vera en ab menn skili merkínguna á heiti vísinda
þeirra, er merin vilja tala um. Eg held og á hinn bóginn,
aíi allir sem þekkja yflrkennara B. Giinnlaugsson, eflst
alls eigi nm þaí), a?) hann er rettkristinn mabr og ab last-
endr hans mætti þakka fyrir ab þeir væri hálft svo vel ab sér
í hinnm sanna kristindómi eins og hann er. Hann er ab
vísu of til vi.ll, eigi eins sterkr í djöflatrúnni eins og herra
M. Einarsson, en þyki þossum Skálaglam þab vanta, þá
er bezt fyrir hann ab snúa á íslenzku einhverjum af þessum
djöflafræbisbókum som út komn á lf>. og lfi. öld, því þá var
nú svo sem heldr glatt á hjalla meb slíka hluti, og snmir
1) Ritdóm um „Njólu“ eptir S. M. (8ignrb Melsteb?)
má lesa í Nýum Félagsr. IV. 115—131) Ritst.
komust svo lángt, ab þeir fóru ab tilbibja gamla kölska í
vandræbnm.1
þab heflr þvf mibr lengi briinnib vib á landi voru, ab
merkismenn vorir hafa eigi átt upp á háborbib hjá lönd-
nm sínnm. Okkar mesti merkismabr í fornöld þorvaldr
enn víbförli, varb ab flýga föbrland sitt fyrir hjátrú og vill-
nm er hann vildi kristna landib, og þá var kvebib níb um
hann. Merkistnenn okkar er lifbn á fyrri öld máttn margir
sæta líkum kjörum, og núna seinast á þessari öid varb okk-
ar lærbasti og mesti merkismabr Magnús Stephensen fyrir
sömu útreib.
þiab er mál komib fyrir landa, ab flrra sig þessum galla
og til þess ab einhver byri á því, þá vil eg rába Magnúsi
Einarssyni ab bibja herra yflrkennara B. Gnnnlögson
fyrir gefníngar meban hann er en á vegi meb honum, fyrir þau
ósæmilegu orb er hann heflr valib honum í tébum bæklíngi,
en bábir ætti þeir nafnar ab stíga á stokk og strengja þess heit
ab þeir skuli aldrei meir glebja þanu vonda meb því ab
vera ab þrefa um trúarfræbisleg eba heimspekileg málefni.
(Nibrl. síbar).
— Dómsmálið milli þeirra verziunarmannanna
Ilans CItobbs og Þórbar Sv. Guðjohnsens, útaf
verzlunaráhöldum 4Handelsinventarium»), er hinn
fyrnefndi kvaðst hafa léð hinum síðarnefnda vorið
1867.
I.
Tildrög málsins og gángr í heraði eðr fyrir
bœarpíngsrettinum.
lírib 1859 kcypti verzluriarmabr Hans C. Robb verzlun-
arfastoignina nr. I í Læknisgötu (búb Jóns sál. Markússon-
ar), af húsfrú Gnbrúnu Sveinsdóttnr, og segir svo í þvi af-
salsbritfl henuar 21. Júní s. á., ab hún seli honnm fyrir hib
um samda verb: verzlunarfasteigniua meb tilheyrandi lób,
mob verz 1 n n aráh öld um þeim er fylgi eptir mebfylgjandi
skrá þar yflr („Handelsetablissemeritet med tilörende Grund
og Inventarium efter medfölgeride F o r t e gn e I s e), eptir
því som mabr hennar sál. (Kr. þorsteinsson kaupmabr) hafl
orbib eigandi ab. Robb seldi aptr Jónasi H. Jónassen þessa
verzlunarfasteign (Etabiissement“) sína mob afsalsbréfl l. Sept-
ber 18B5 ,,meb tilheyrandi lób‘, „eins og liann (Robb) haft
þar ab eigandi orbib, eptir afsalsbritfl Gnbrúnar Sveinsdóttnr“
21. Júní 1859; en verzlunaráhöldin eru eigi nefnd á nafn í
þessu síbara afsalsbrétt né holdr ab skrá yflr þau fylgi, eins
og tekib er fram í afsalsbreflnu 21. Júní 1859. Sarna er ab
segja nm afsalsbréf þab dags. 30. Okt. 186fi frá Jónasi H.
Jónasson til S. Jacobsen, er kom frarn í snmar eptir þab
hann var hér kominn, ab þar kvebst seljandi (Jónassen) afsala
og afhenda verzlnnarfasteign þessa meb lób („Etablissement
med tilhörende Grund“) eins og hún sft sín eign orbin eptir
afsalsbréfl Robbs 1. Septbr. 1865, en verzlunaráliöldin eígi
nefnd á nafn.
Robb hMt til í húsuimm og hafbi þar verzlun nokkra
1) Fyrir þá sem girnast ab lesa hverjar hörmúngar djöfla'
trúin hafbi í för meb sér á miböldunnm, þeim viljum v^r
rába til ab lesa „Leckýs" Rationalisme in Evrope og
Tiers Traité do superstitions*, og mun þá flestum
flnnast nóg um.