Þjóðólfur - 02.06.1868, Side 6

eina hina mestu landrýmissveit, með svo nægum
og góðum heimalöndum til snmarbeitar, sem hér
er til á Suðrlandi; og hér er að ræða um fjár-
ríka sveit kláðasjúka eðr kláðagrunaða, eins og
hún er nú, sem umkríngd er af heilbrigðum sveit-
um fjárrikum á alla vegu. J>essar heilbrigðu
sveitir umhverfis Grímsnesið, og hinar er liggja
þar að og út frá þeim, vilja nú fá verndun fyrir
samgaungum úr Grimsnésinu, þá verndun og þá
tryggíngu sem auðið er, fyrir því að Grímsnes-
kláðinn útbreiðist ekki af nýu í sumar, sveit úr
sveit; heilbrigðu sveitirnar fjær og nær álíta, að
|>ær eigi lagaheimtíngu á því (liisk. 5. Jan. 1866
4. gr.), að »slrángr aðskilnaðr« verði hafðr á þesstt
sjúka og grunaða fé Grímsnesínga, svo að það nái
alls eigi eða þá sem allra minsturn samgaungtim
við fénaðinn úr heilbrigðu nærsveitnnum. Stipt-
amtið hefir nú, með téðri úrlausn sinni, til þíng-
vallasveitarmanna, ekki neitað því,að menn eigi hér
réttláta Mýmtu á «straungum» eðatryggum «aðskiln-
aði». En allir fjárverðir, hverir sem eru, virðast
að vera mótstæðilegir skoðun og áliti herra stipt-
amtmanns Hilmars Finsen, þóað almenníngsálitið
hafi jafnan verið og sé enn á hinu gagnstæða.
Norðramtið með htutlöku Borgfirðínga og Mvrasýslu-
búa, hefir, eins og öllum er kunnugt, kostað til
fjaltvarða árlega um mörg undanfarin ár, og hið
sama kvað vera staðráðið nú í sumar; fyrirsvars-
menn fjallvarðanna hafa bygt og byggja þær ráð-
stafanir bæði á ýmsum lögstjórnarúrskurðum, og
á 4. gr. í tilsk. 5. Jan. 1866, því að «!ryggr að-
skilnaðr» á sjúku og grunuðu fé frá heilbrigðu, er
engi annar til, segja þeir, og verðr eigi annar hafðr
um sumartímann, heldren öruggir verðir, ýmist
milli bygða, á haganlegum stöðvum, enýmistmilli
sveita, þar sem þeim verðr með nokkuru móti við
komið. Heimavöktun sú, er þíngvallasveitarmenn
fóru fram á að yrði uppálögð Grímsnesíngum,
stefndi auðsjáanlega ekki að öðru en því, að
Grímsnesíngum yrði uppálagt, að þeir sjálfir hefði
tryggan vörð á sínu kláðuga og grunaða fé sum-
arlángt, svo að það næði eigi að gjöra næstu
sveitum skaða, — að þessum eigendum kláða-
grunaðs fénaðar yrði uppálagt, að þeir sjálfir héldi
uppi »straungum aðskilnuði» á sínu grunaða fé
frá heilbrigðu fé nærsveitanna.
Stiptamtsúrlausnin 9. þ. mán. virðist enn fremr
að vera bygð á því, að Grímsnesíngar verði engan
veginn álitnir svo sakfallnir fyrir hirðuleysi í lækn-
ínguntim eða fyrir óhlýðni við skipanir og lækn-
íngaráðstafanir yfirvaldsins, að þeim verði lagðar
á herðar svo þúngar búsifjar: að hafa heima-
vöktun á öllu sínu fé sumarlángt, eða að þeim
verði þraungvað til þessa með fullti Iaga-aðhaldi.
í annan stað virðist stiptamtið einnig að álíta, að
heilbrigðu nærsveitunum sé litill eðr engi háski
búinn af stimarsamgatingiim Grímsnesfjárins, og
jafnvel alls enginn efað nú sé þar allt fé tví-
baðað áðren slept er á fjall, með því kláðavottr
sá er komið hafi þar fram eptir áraskiptin, hafi bæði
verið næsta óvíða og lítill á hverjum stað. Um
þetta atriði setjnm vér hér kafla úr blaðagrein einni
um Grímsneskláðann, sem þjóðólfi hefir verið send
fyrir skemstu.
«Undarlegt má það vera, hvað einstakir menn
eru ósvegjanlega fastir á því, að gjöra sem minst
úr fjárkláðanum, þrátt fyrir þær íllu afieiðíngar
er þeir mætti vera búnir að sjá og þreifa á, að
einmitt þetta hefir haftí för með sér alla pessa
laungu og sorglegu kláðatið. það hefir ekki
þókt fallegt að gjöra ofmikið úr kláðanum, nefni-
lega að segja þar kláða sem enginn hefir verið,
en þetta hefir aldrei komið að skaða. En að
segja þar elcki kláða eða «sárlitinn vott», «hör-
undskvillavott» o. s. frv. þar sem fullkominn
lifandi kláði hefir verið, að segja og gefa
skýrslur um og byggja á því, að hér væri ekki
nema um «óverulegan vott» að ræða, að það
þyrfti ekki nema fárra vikna læknlnga tilraunir
til að útrýma honum og gjöra þá og þá sveitina
alheila á svipstundu eða að fárra vikna fresti, —
að það væri óverulegr vottr, er engan gæti
skaðað engar heilbrigðar kindr smittað með sam-
gaungum, — pað er pelta, sem kom fyrst fót-
unum undir Miðdals kláðann vorið 1856 úr fá-
um kindum svo að 5 sýslur hér í amtinu, og
sín sýslan í hverju liinna amtmanna urðu undir
lagar af kláðanum um haustið ogárið eptir; það
erþetta, sem hefir alið kláðann og viðhaldið hon-
um allt til þessa. það hefir eigi síðr reynzt
sannmæli í kláðamálinu heldren í öðru, þetta
spakmæli sem Jón á Húrfelli hafði fyrir inngángs-
orð fyrir grein sinni í vetr (þóað inér virðist að
hann niðrbrjóti það sjálfr í greininni): «opt verðr
stór eldr úr litlum neistan. það er hugboð
milt, að á meðan þessi andi, að gjöra sem
minst úr kláðannm, lifir og ríkir hjá þeim sem
eiga að lækna og sjá um lækníngarnar og fylgja
þeim fram, að stríðið við hann (kláðann) gángi
viðlíka og fyrir Eiríki jarli, við Ólaf Tryggvason
á Orminum lánga, á meðan Eiríkr hafði þór
í stafnio.