Þjóðólfur - 27.02.1869, Qupperneq 1

21. ár.
Reykjavík, Laugardag 27. Febrúar 1869.
1S.-I9.
— FJÁRHAGSMÁL ÍSLANDS Á RÍKISþlNGI
DANA. í 6. blaði 21. árs «J»jóðólfs», 8. dag
Desemberm. f. á. er skýrt frá frumvarpi því til
laga, sem stjórnin lagði fyrir ríkisþing Dana í vetr
Um fjárbagsmálefni Islands. 7 manna nefnd var
skipuð á þjóðþinginu í máli þessu, en þeir urðu
eigi samdóma; urðu 5 nefndarmanna í meiri hlut-
anum (Bönlökke, Gad, Raben, J. Re'e og Rosen-
hrantz), en að eins 2 í minni hlutanum (Krabbe
og Múllen). Minni hlutinn vildi halda stjórnar-
frumvarpinu óbreyttu, en meiri hlutinn stakk upp
á því, að hið fasta árgjald til íslands skyldi vera
að eins 30,000 rd.; en aptr skyldi íslendingar fá
20,000 rd. um 12 ár, en úr því skyldi þetta hið
lausa tillag fara minkandi um 1000 ríkisdali á ári
hverju, uns það hyrfi alveg, og þóttist meiri hlut-
inn þar fara eptir því, hversu mikið hefði gengið
til íslands úr ríkissjóð Dana í hin síðustu 5 ár,
og þóttist hann þar sýna íslendingum þá velvild
og veglyndi, sem ávallt reði hjá Dönum, þegarum
íslendinga væri að ræða, enda væri ísland þarbetr
farið, en nokkur annar hluti hvers ríkis sem væri,
með því að það eigi borgaði nokkurn skilding til
almennra ríkisþarfa, né heldr til hæstaréttar, há-
skólans og ýmislegs fleira, sem íslendingar nytu
góðs af eins og Danir, og auk þess ætti Danir að
kosta gufuskipsferðirnar til íslands. En skyldi sú
reyndin á verða, að útgjöldin jykist fyrir ísland,
þá yrði og að taka upp nýa skatta. Við aðra um-
ræðu málsins stungu tveir þingmenn (Fenger og
H. Hage) upp á þeirri viðbót við 1. grein frum-
varpsins: «Svo lengi sem ríkissjóðrinn kostar
gufuskipsferðirnar millum íslands og Danmerkr til
bréfaflutninga, skal gufuskipið vera laust við alt
lestagjald til íslands». Af blöðunum tók »Fædre-
landet» fyrst til orða í þessu máli, og standa þar
greinir tvær 28. og 29. dag Októbermán. í haust,
og voru þar gjörðar líkar uppástungur um árstil-
lagið til íslands, og líkar ástæður færðar fyrir þeim,
eins og síðar kom fram hjá meiri hluta nefndar-
innar á þjóðþinginu. Herra Jón Sigurðsson tók
«1 máls á móti þessum greinum, og ritaði aptr 2
greinir, sem hann fékk prentaðar í Fædrelandet
D>. og 17. dag Nóvembermánaðar f. á., og varði
þar málstað vorn Islendinga, og sýndi þar, að vorri
ætlun, ljóslega fram á, að auk þess sem íslend-
ingar ættu fulla réttarkröfu til þess fjár, sem al-
þingið hefði beðizt, þá væri hagr þeirra orðinn
sá, að það mundi als eigi af veita, þótt 60,000
rd. árstillag fengist úr ríkissjóði Dana, ef nokkuð
ætti til hlítar í lag að færa hjá íslendingum; því
að auk þess, sem stjórn landsins framvegis mundi
taka upp meira fé, en nú, þá þyrfti atvinnuvegir
íslendinga mikilla umbóta við, og til þess yrði að
ganga allmikið fé, ef nokkuð ætti á að vinnast.
Kensluna þyrfti í ýmsu að bæta, eins og alþingið
hefði opt beðið um. Samgöngurnar þyrfti að
auka; vegabœtr hlytu að taka upp mikið fé ; skóg-
arnir þyrfti endrreisnar við ; auk ýmislegs annars,
sem hann taldi upp og öllum er kunnugt að van-
rækt hefir verið um margar aldir, og sem því er
i mesta ólestri og ófullkomlegleik. Greinir þess-
ar væri sannlega þess verðar, að þeim væri snúið
á íslenzku, og lagðar fyrir almenningssjónir á ís-
landi, en vér höfum eigi rúm fyrir þær í «f»jóð-
ólfi». «Fædrelandet» hafði síðar tvær greinir 20.
og 21. dag Nóvemberm. meðferðis sem svar upp
á þessar greinir herra Jóns Sigurðssonar, þar sem,
eins og auðvitað er, var reynt að reka ástæður
hans fyrir 60,000 rd. árgjaldinu, en að voru viti
hefir höfundunum eigi tekizt það; þar er reyndar
talað fagurt um það, að íslendingar sé góðs mak-
legir, en þegar kom til tillaganna um útlátin, þá
urðu höfundarnir heldr en eigi smátækir, að oss
þykir. Síðar munu enn íleiri greinir hafa komið
í dönskum blöðum um þetta mál, eptir því sem
oss hefir verið ritað, og allar í móti beiðni al-
þingis. þegar málið kom til atkvæðagreiðslu á
ríkisþinginu eptir 2. umræðu, fór svo, sem segir
í «f>jóðólfi», að uppástunga stjórnarinnar var sam-
þykt með 44 atkvæðum, og ætluðu þá margir, að
málið mundi fá þann framgang, sem stjórnin hafði
ætlazt til; en það varð eigi kápan úr því klæðinu,
því að þegar til 3. umræðu kom á þjóðþinginu,
var öllu breytt, eptir þvt sem oss hefir verið skrif-
að núna með skipinu, sem kaupm. Fischer sendi
hingað og strandaði á suðrnesjum; varð þá sú
niðrstaðan með 50 atkvæðum gegn 35 (15 þing-
69 -