Þjóðólfur - 24.04.1869, Blaðsíða 6

106
það kunnugt, að svo framt búið yrði ekki reist á
næsta vori, mundi hann byrja búskap fyrir sjálfan
sig á eignarjörð sinni Varmalæk í Borgarfjarðar-
sýslu. þess vegna réð búnaðarfélagsnefndin það
af, að skrifa í alla hreppa sýslunnar, 4. Janúar s.
1., og skoraði á alla helztu menn, að gangast nú
þegar fyrir almennum samskotum, til þess stofn-
unin yrði reist á næsta vori; ákvað hún jafnframt
fund, erhaldinn var að Miðhúsum 28. f. m. Komu
nú brátt fram miklar hindranir á framkvæmd máls-
ins. f>au lofuðu tillög úr sýslunni urðu að eins
liðugt 1300 rd., auk 100 rd. er alþingismaðr Ás-
geir Einarsson lofaði með því skilyrði, að þeir
yrði eign Torfa, þegar hann slepti stjórn fyrir-
myndarbúsins. Einnig komu fram gagngjörð mót-
mæli gegn því, að brúka Marðarnúp undir fyrir-
myndarbúið. þá var líka komið neitandi svar frá
stjórninni um að Ijá jörð til þessa afgjaldslaust.
En nú sýndi það sig ljóslega, hver alvara fundar-
mönnum var að fylgja málinu. Fundrinn var ein-
dregið á því, að byrja strax á komanda vori, þó
efni væri lítil, og tókst á hendr að hafa fyrir þann
tíma útvegað llOOrd.til viðbótar tillögunum. Enn
fremr vildu fundarmenn ella stofninn tramvegis alt
að 4000 rd., án þess þó að taka að því sinni upp
á sig vissa ábyrgð í því tilliti. Hvað jörðina snerti,
var stungið upp á Gunnsleinsstöðum, og var af
einurn fundarmanni fyrirfram útveguð nokkurn veg-
inn vissa fyrirþví, að jörðin væri fáanleg, og áleit
fundrinn þá jörð að mörgu leyti vel lagaða til
þessa augnamiðs. Fór nú fundrinn því fram við
Torfa, að hann reisti húið með áminztum efnum,
hverju hann neitaði, nema því að eins að fundr-
inn ábyrgðist, að á næstn 5 árum, yrði bústofninn
aukinn til 4000 rd., og á hverju ári (í 5 ár) lagð-
ir 300 rd. til jarðabóta, 300 rd. til húsabygginga
og 100 rd. tii viðhalds jarðyrkjuverkfærum. En
þessu sá fundrinn sér ekki hægt að lofa á þessum
erfiðu og á ýmsan hátt aðþrengjandi tímum, sízt
hvað árstillagið snerti. þeirri uppástungu var
einnig hreift á fundinum, að Torfi reisti með eig-
in efnum bú á Gunnsteinsstöðum á næstkomandi
vori, fengi jörðina og 2400 rd. til leigulausrar
brúkunar í 5 ár, og reisli siðan fyrirmyndarbúið.
En sökum þess að Torfi fékk ekki að heldr ábyrgð
fyrir því, að sú af honum áskilda upphæð 4000 rd.
og sér í lagi ekki árstillagið 700 rd. fengist, neit-
aði hann boði þessu; lét hann jafnframt í Ijósi,
að litlar líkur væri til, að hann einn treysti þeirri
veiku von, er fundrinn gæfi um fjártillagið, þarsem
svo margir menn þyrði ekki að ábyrgjast það, með
því líka þeim væri lítt treystandi til fjárútvega, er
álitu kröfur sínar ofharðar, hvað árstillagið snerti;
mætti þó öllum vera skiljanlegt, að fyrirmyndarbú,
er einnig ætti að vera nokkurs konar búnaðarskóli,
blyti að reisast með þeim krapti að það væri fært
um að veita í hið minsta — eptir sem ráðgjört
hefir verið — þremr piltum kenslu á ári hverju í
flestum greinum búnaðarins, annars kæmist stofn-
un þessi í fyrirlitningu og félli þannig að fullu og
öllu, landinu til skaða og vanvirðu. En til þess
að fyrirtækið þyrfti ekki að ónýtast, vegna nú
vantandi peninga, bauð hann að koma aptr að þremr
árum liðnum til að takast á hendr stjórn fyrir-
myndarbús upp á áðr sagða skilmála með 8 mán-
aða fyrirvara. En vegna þess að ýmsir fundar-
menn álitu, að Torfi myndi reyndar vilja komast
bjá að takast þenna starfa á hendr, lá við, að
fundinum sliti með fáleikum. Til að taka af öll
tvímæli í því efni, hefir Torfi gefið oss skriflegt
loforð um, að yfirgefa bú sitt að 3 árum liðnum
eða vorið 1872 og takast á hendr stjórn fyrir-
myndarbúsins, ef hið umrædda fé væri þá til,
einnig að búnaðarfélagið megi nú strax í vorfull-
gjöra við sig alla þar að lútandi samninga í tilliti
til skyldna og réttinda á báðar síður, svo enginn
þurfi að ótlast, að hann síðar komi með ný skilyrði
eða afarkosti, er hindra kynni málið eða eyðileggja.
Hvað hin lofuðu tiilög til þessa fyrirtækis áhrærir,
var hinum merkari mönnum úr hverjum hrepp
falið að halda þeim saman, og ákvað fundrinn að
síðar yrði ritað um það nákvæmar í alla hreppa
sýslunnar.
|>að kann nú mörgum virðast, að Torfi hafi
verið ærið harðr í kröfum sínum, og að betra
hefði verið, að hann hefði byrjað strax í vor með
þeirn stofni, er framboðinn var, og er óneitanlegt
að mikið mælir með því, og það er harðla leiðin-
legt fyrir þá, sem mest hafa unnið að málinu og
eru sannfærðir um nytsemi þess, að verða nú enn
að bíða eptir byrjun stofnunarinnar um fleiri ár.
Ilelztu ástæður fundarmanna voru þær, að þegar
byrjunin væri á komin, mundi fleiri verða fúsir til
að styrkja fyrirtækið, þótt þeir sæi litlu yrði afkast-
að sökum efnaleysis; en aptr myndi biðin draga
mjög úr áhugamanna, og gæti það orðið til þess
að málið færist fyrir. J>ar á móti hélt Torfi því
fast fram, að það gæti engan veginn talizt sem
fyrirmyndarbú, er ekki væri eins vel að efnum
komið og beztu bændabú, það þyrfti að vera sjálf-
fært í sérhverju tilliti. Ef búið ynni lítið, yrði lít-
ið á því að græða, það kæmist í fyrirlitningu og