Þjóðólfur - 23.09.1869, Blaðsíða 2

Þjóðólfur - 23.09.1869, Blaðsíða 2
— 186 — ins í spítalahlutamálinu,— og mun verða hið bráð- asta skýrt frá afdrifum þess hér í blaðinu, — og álitsskjal þingsins til konungs í stjórnarskrármál- inu: um hin sérstaklegu stjórnarmálefni Islands. Með þeirri tvískiptu eðr tvöföldu niðrstöðu, sem þingið komst að um þetta síðara stjórnarlagafrum- varp, eins og getið var í síðasta bl., fyrst og fremst (eða sem aðaluppástungu) að ráða konungi frá, að frumvarpið verði gjört að lögum, heldr þess beiðzt, að nýtt frumvarp sem líkast stjórnarlaga- frumvarpinu 1867 að grundvelli og ákvörðunum verði lagt fyrir þing 1871, og aptr jafnframt til vara, aö konungr gjöri að lögum nýtt sljórnar- skrárfrumvarp, sem nú var fitjað upp á þingi, og prjónaðr framan við stjórnarskrár-frumvarpið nýa (þeita sem nú var lagt fyrir) allr ylirstakkrinn úr upp- röktu girninu úr stjórnarstöðu-frumvarpinu, er þingið var búið að kasta, — sjálfsagt fitjað svona upp og samþykt með 19 atkv. til vara — vér segjum að með svofeldri tvískinnungs-niðrstöðu frá þingsins hendi þá var það sannarlega hið mesta vandaverk, og má segja að það gengi hreinni for- sendingu næst, að eiga að semja álitsskjalið til konungs í slíku máli. En hvað um það, fram- sögumaðrinn í báðum stjórnarmálunum lir. II. Kr. Friðriksson, er skrásett hafði skjal þetta, las það nú upp á lokafundinum, og var það þar samþykt, án þess neinum ummælum væri hreift, mótmælum, eðr aðfyndni á móti neinni setningu, útlistun eðr orðatiltækjum; svo fyllilega og i alla staði virtist álitsskjal þelta vera að skapi beggja aðalflokkanna í þinginu og svo hvers einstaks þingmanns. — Betr að það reynist eins kjarngott og sannfærandi frammi fyrir stjórninni. En áðr en þetta og önnur álitsskjöl voru les- in þarna upp og samþykt, þá byrjaði lokafundrinn 13. þ. m. á því, sem lá við sjálft að yrði miklu sögulegra, og það var á því, að lesa upp til sam- þyktar ÁVARP til konungs. Stjórnarlaganefnd- in öll hafði sem sé borið upp uppástungu um á- varp til konungs, var hún dagsett og framlögð 26. ÁgúsX (f. mán.), og laut uppástungan að því, «að þingið flýi til hans hátignar með þá bæn, að hann eptir sinni konunglegu mildi og réttvísi vili vernda rétt vorn Islendinga, og láta oss verða aðnjót- andi jafnréttis við samþegna vora f Danmörku og fulls ályktaratkvæðis í öllum vorum málum». Uppástungan var síðan borin upp á aðalfundi 3. þ. mán., og var umræðan um það, hvort ávarp skyldi hafa framgang og ávarpsnefnd kjósa, að því skapi magnlaus, fjörlaus og óþingleg í alla staði, sem hún var stutt, vart hálfrar stundar um- ræða alls, og var það hennar mestr kostr. {>að hafðist samt fram með 17 atkvæðum gegn 9 (þeim konungkjörnu og þremur þjóðkjörnum) að ávarpsnefnd var kosin: Halldór Jónsson, Váll Jónsson Vidalín og Helgi Hálfdánar- son. Ávarpsfrumvarp þeirra kom síðan fram, og var rætt til undirbúnings 11. þ. mán., og áskilin við það óveruleg breytingar-ogviðauka-atkvæði, er þó eigi röskuðu stefnu eða meiningu nefndará- varpsins að neinu; stjórnarflokkrinn hreifði litlum eðr engum mótmælum, áskildu ekki annað ávarp eðr með annari stefnu, en létu það helzt uppi, svona einstöku þeirra, að þeir vildi ekkert ávarp hafa. — Nú er ávarpið með breytingum þeim, er upp á var stungið, var tekið til ályktarumræðu og samþykkis í upphafi lokafundarins 13. þ. m., þá varð sú býsn og nýmæli hér á Alþingi, sem aldrei hefir fyr orðið, síðan þing hófst, að allir 5 kon- ungkjörnu mennirnir (5. konungkjörni herra bisk- upinn var ekki á fundi þenna dag) ásamt þing- manni Rangæinga, er fyrstr þeirra reis upp til að «lesa útgöngubænina», og 3 hinna: 2., 1. og 4. konungkjörni (Bergr Thorberg, Th. Jónasson og Jón Vetursson) tóku eitthvað undir — sögðu sig að því leyti úr þinglögum, að peir vildi ekki eða afsögðu að greiða atkvceði ne vera við atkvœða- greiðslu í þessu máli (er ávarpið skyldi samþykkja), og gengu með sama útúrþingsalnum allir sex, og tíndust svo eigi inn aptr, og það svona einn og einn á stangli, fyr en að Iokið var sem næst upplestri álitsskjalsins í stjórnarskrár- málinu, sem fyr var getið. Ávarpið, eins og það kemr nú hér, var svo samþykt að eins með 16 atkv., en 3 þeirra 20, er inni voru eptir (Benid. Sveinsson, Ilelgi Hálfdánarson, ávarpsnefndarmaðr- inn, og þórarinn Böðvarsson), sátu og greiddu ekki atkvæði, hvorki með né móti. Vérætlum, að þessi aðferð stjórnarmannanna hafi verið og sé flestum óskiljanleg ráðgáta, hvort heldr að litið er til sjálfra þeirra og stöðu þeirra nú á þingi gagnvart stjóni' inni og þessum stjórnarlaga-frumvörpurn hennar, er nú komu fyrir, eða til ávarpsins sjálfs, svo mein- laust og mjúkt og máttlaust sem það sannarlega er; ef ávarpið ekki sýndi sig sjálft, þá hefði vel mátt gjöra sér í lund, af þessari óheyrðu aðferð stjórnarmannanna, að það hefði haft að færa eiO' hverja þá óhæfu, einhvern þann útbrjóts- eðr upP' reisnaranda, einhver þau óþegnleg mótmæli («p'-0' test») móti aðferð stjórnarinnar að þessu sinni, C

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.