Þjóðólfur - 08.11.1869, Blaðsíða 3

— 11
en næsta árið á undan (1867)', eðr 107.5 afhverju
Þúsundi þeirra, er fæddust 1867,
sveinbörn . . . 1240
meybörn . . . 1209
þar af voru óskiJgetin sveinbörn 200
meybörn 221
samtals 421
Þ- e. 37 færra en 1867, en þó 6. hvert
hinna fæddu barna óskilgetið eðr 166.6
af hverju 1000 hinna fæddu.
Andvana fæddust samtals sveinbörn 53
meybörn 23
76
það er einu færra en fyrra árið 1867.
Af hínum dánu voru: _____________
Ufjessi allverulegi mismunr, ab svo miklu l'ærri fæddust
ífcfcí nifstt. íír (1868), heldr en 4 árin næst á undan 1864 —
1867, sést bezt af því, ef 6kobab er hlntfallib milli fæddra
"g Mlkstiilunnar, seru var árib fyrir, hvort þessara áraima
fyrir sig; þessi 4 árin næst á niidan var tala fæddra ab
Uiebaltali 2700 áilega, þab er 1 af hverjum 25-26 fúlkstid-
uiinar, ebr 89 fæddir til móts vib hvert 1000 manntals-
'ns; en næstli%i<b ár 1868 var tala fæddra s= 1 : 28 fólks-
tiilunnar (1867), þ. e. ab eins 35.7 af hverju 1000. Svoreld
hnigmin hlutfalls þessa milli tiilu fæddra og fi'ilkstiiluimar, or
ab aliti allrahelztu og merknstu hagfræbinga bæbi erleudig og
hvr,t.d Hannesarbisknps Finnsonar í riti hans „um mannfækk-
un í hallærum á íslandi", hinn órækasti vottr niuab hír heflr
almeiit verib meiri bjargarskortr og harbrittti í landi hlí) næst-
libna ár 1868, heldr eu nokkuit hinna næstlibnu 30 ára; því
Uæstu 4 árin eptir hib mikla heyskaparleysis- og fjárfellisár
!835, þ. e. áiin 1836 — 39 (þau áiin tiildust her 56—57,000
uiaims ( landinu) valt eiunig tiltalan milli fæddra og mann-
fjóldans í landinn á 1 : 28 ebr 35.7 af hveijn þúsundl fólks-
tölunnar, eins og nú, en aptr 511 þau 30 ár, sem síban eru
'ibin, heflr tiltalan milli fæddra og fólkstölunnar verib áþekk
W, sem var her síbustu árin 1864-1867; þetta er39-40af 1000;
öokkruriiigaravarhlutl'ullib nmmibbik næstlibinnar aldar fram
''•1784, en þó som næst 36— 37 af 1000, ab mebaltali. En
aP'r hallæris og mannfellisáriii miklu 1785 og 1786 var tala
'*ddra eigi nema rum 750 nlle og alls ab mebaltali hvert þab
ár> þ. e. 1 : 70 fiilkstíiluunar (sem var 44,600 árib 1784) ebr
ttiilli I5_i6 af hverju 1000; og enn þau 3 hallæiis og
s,yijaldar árin 1813, 1814 og 1815, var tala fæddra ab elns
l°18 ab mebaltalí, þ. e. 1 fæddr af hverjum 50 fiMkstiilunnar
(sera var 48,576 árib 1812) ebr 20 af hverjn 1000. Sýnir
P^ssi samanburbr bezt, ab þiltt her væri mikib og almeut
harbretti og bjargarskortr árib sem leib 1868, þá haflr þab
'£' til líka verib vib þab, sem her var þessi hallæris og mann-
"'isárin, er nú var minzt. Aptr kemr gagnstæb tiltala fram
a*kvæba-góbárunum, eba þó einkanlega eptir ab 5 — 8 gób-
ar hafa gengib ísífelln; þá heflr jafnan fjiilgab fæbingunum í
andinu langt fram úr því mebal-hlutfalli, er ver fyr gátum.
v°na var t, d. 3—4 síbustu árin af næstl. iild; þau lírin var
tala fæddra — l : 22-23 ebr 43-45 af hverju 1000 lólks-
"'lnnar (er var 43,683 árib 1796), og árin 1830—34 var
'UtMan enn hærri, því hún var þá 1 : 21-22, ebr 48-49 af
VerJu 1000 fúllistólunnar, som var 52,065 árib 1829.
1017
897
Ttarlkyns ókvæntir 744
kvæntir 250
ekklar 23
kvennkyns ógiptar 615
giptar 144
ekkjur J_38
Af hinum dánu fórust af slysförum :
karlar 72, þar af drukknuðu 59
konur 13--------— _2
samtalsöð samtals 61
Hjónabönd voru........349
þ. e. 63 fasrra en 1867.
Af brúögumunum voru ýngismenn 304
ekkjumenn . . 41
skildir frá konum 4
= "349
Af brúðunum voru yngisstúlkur 307
ekkjur ... 40
skildar frá manni 2
= 349^
Fermdir . . . . sveinar . 703"
meyar . 738
þ. e. 178 fœrri heldr en árið 1867. "
1441
— Árferði og aflabrögð. Sumarvebráttan var um Iand
allt fremr kiild, og einkum þó fyrir austan og norban land,
og á Vestfjiirbum vegna hafíssins ; en alt um þab var gras-
viii.tr hfer suniiarilands í botra lagi, en fremr rýr í íibrum
hlutum lamMns, einkanlega 511 ntjútV, on aptr var vebrátta
hin hagstæbasta alt fram til hiifubdags, og síban aptr næstu
tvser vikurnar fyrir röttir, til allrar heyvinnu og nýtingar, svo
ab uey hirtust vel. Um höfubdag brá abvísu til mestu kulda-
hreta yflrhúfub, og fylgdi snjókoma nm allt anstur- og norbr-
land og Vestftrbi, svo ab þar á Vestfjórbum er oss ritab &b
kýr hafl eigi verib gjafarlausar nema svo 6em 10 — 11 vikur á
sumrinu. Af þessu leiddi, ab töluvert úthoy lá allan Sept-
embormánub uudir snjó um nyrztu sveítir landsins og víba
npp til dala norbanlands; varb því heyskaprinn víba enda-
sleppr norban og vestanlands og heyfengr lítill viixtnm, en í
góbri verkun. Hör sybra, alt austr ab Mýrdalssandi, var
Septembermánubr fremr kaldr og hretasamr framan af, en
snerist til þurka og hagstæbrar vebráttu fyrir allan hoyskap
hinn sibasta '/i mánub eláttarins; var því hoyfengrinn al-
stabar anstanfjalls einhver hinn uiestl, og íill hey talln í eink-
ar gdbri verkun yflr hiifiib; hib sama má 6egja um Borgar-
fjiirb og Mýrasýslu, þ<5 ab grasvóxtr yrbi þar niinni, eink-
um á flæbiengi; vestr um Dali lítr út fyrir ab heyskaprinn
hafl orbib nokkru endasleppari. Ct Skaptafellssýslnnum var
sagbr talsveibr grasbrestr eiukum á túiium ogvelli, er einnig
var vfba skemt stórum af grasmabki. Sagt er og ab met-
takib (villikornib) þar í vestrsýsluuni (milli Mýrdalssands
og Skeibarilrsaiids) hafl nú orbib alt ab þvi í meballagi, og
/ betralagi um(?) Alptaver og Meballand; sú verulega bjargar-
bilt' heflr brugbizt þar ab mestu ebr ólln mn 3 á> nndan-
1) J>ab mun vanta minna & ab í betralagi mebalári geti
kornnppskera þessi af ser þeim í Kleifa og Leibvallahreppi,