Þjóðólfur - 14.10.1870, Blaðsíða 5

— 185 —
þetta var nú samt ekki nema nokkuð af óförun-
um. En nú sáu Parísarbúar, að stjórnin hafði
gabbað þá með ósannindum einum alla stund eptir
bardagann við Gravelotte. Varð þeim mjög felmt
við tíðindi þessi. Múgrinn þusti til liallarinnar
Louvre, og heimtaði, að Napóleon væri af settr,
og báðu hershöfðingja Trochu, sem tekizt hafði
á hendr stjórn og vörn Parísarborgar, að taka að
sér stjórn landsins. En hann færðist undan með
hægð. þaðan hélt múgrinn að þingsalnum, en
kom þar að lokuðum dyrum. Nokkrir af mótstöðu-
flokki stjórnarinnar báðu lýðinn að vera hægan og
eigi gjöra neinn usla eða óspektir. Seinast um
kveldið kom þingið saman aptr, og sagði þá Palikao
hreinlega frá öllum óförum Frakka. jf»á reis upp Jules
Favre og gjörði þá uppástungu, að þingið lýsti
yfir, að Napóleon og hans ættmönnum væri vikið
frá völdum á Frakklandi, og varð að eins einn
þingmanna til að mæla á móti. En fundi var þá
slitið, án þess að gengið væri til atkvæða. Alla
nóttina og fram undir morgun var hinn mesti ys
og þys um stræti borgarinnar fram og aptr. Múgr-
inn æpti: «Niðr með Napóleon I Lifi lýðveldið».
En þó voru engar óspektir gjörðar neinstaðar.
Morguninn eptir komu þingmenn saman til að
ræða uppástungu þá, er Jnles Favre gjörði, aðra
frá stjóminni og þriðju frá Thiers. En er þing-
menn komu saman síðar um daginn á opinberum
fundi til að heyra nefndarálitin um uppástungur
þessar, ruddist múgrinn og hermennirnir inn í
þingsalinn, svo engri þingreglu varð við komið.
Heimtuðu þeir, að lýðveldi væri þegar boðað.
Nú var ekki að hugsa til að hafa fram neinar
ræður, og fóru þá þingmenn þeir, er heyrðu til
mótstöðufiokknum (vinstri liandar mennirnir) og til
bæarþingsstofunnar Hotel de Ville. J>ar varlloche-
fort fyrir. Hafði lýðrinn borið hann þangað alla
leið frá fangelsi hans. f>ar boðuðu þeir, að keisara-
veldið væri af numið, en í þess stað væri lýðveldi
stofnað. Gambetta, einn af atkvæðamönnum lýð-
veldismanna, sagði: «Meðborgarar góðir: misskilið
oss eigi; þessi stjórn er að eins til bráðabyrgða;
hennar eina augnamið er að reka af höndum oss
hina útlendu innhlaupsmenn; þegar því er lokið,
heitum við því hátíðlega, að hún skal leggja niðr
völdin». Lýðrinn tók yfirlýsingu þessari með hinni
mestu gleði og fagnaðarópi. Allt var í hinu mesta
uppnámi. Menn grétu af gleði og föðmuðu hver
annan, og þóttust hafa himin höndum tekið. þeir
sem fyrir skemstu höfðu verið fremstir í flokki
með að biðja keisaranum allra virkta, voru nú á-
i kafastir að biðja honum allra óbæna, kalla hann
svikara og öðrum ónöfnum. Menn höfðu ætlað,
| að þær 60,000 hermanna, sem voru í París, mundu
í reynast keisaranum hollir, en því fór fjarri. þeir
gengu sköruglegast fram með að rífa niðr myndir
keisarans og drotningar á öllum opinberum stöð-
um, og brenna þær eða kasta þeim í ána Seine.
Ráðið hafði og haft fund með sér á sunnnudag-
inn undir forsetu Rouhers, og mælti það harðlega
á móti aðgjörðum þingmanna; en engi sinti þeim
mótmælum. Drotning flýði á sunnudaginn í mesta
flaustri og fylgdi henni að ein þjónustukona. Hún
fór fyrst til Belgíu og síðan hingað til Englands
til sonar síns. Rouher og Palikao flýðu og hing-
að, og flestir þeir, er verið höfðu fylgisraenn keis-
arans.
þannig höfðu nú Frakkar fengið lýðveldi alt
í einu, og eru varla dæmi til jafn-friðsamlegrar
stjórnarbyltingar, því að hún kostaði ekki einn
blóðdropa. Ilershöfðingi Trocbu er forseti hinn-
ar nýu stjórnar; Jules Favre utanríkisráðgjafi;
Gambetta innanríkisráðgjafi; og hin ráðgjafasætin
skipaaðrir afhinum sama flokki. þingið var upp-
leyst, ráðið af numíð, og sakir upp gefnar öllum
þeim, er ákærðir höfðu verið fyrir pólitisk brot.
í stjórn landvornarinnar eru ailir þingmenn París-
arborgar, og þar á meðal llochefort. Allar borg-
irnar út um Frakkland samþyktu þegar aðgjörðir
l’arísarbúa. En þó var nokkur flokkr af hinum
ákafari lýðveldismönnum í Parísarborg, sem þótti
stjórnin fremr lingerð. Og í Lyon kom upp ann-
ar flokkr, er vildi eigi kannast við þessa lýðveld-
isstjórn, og setti upp sem merki sitt hinn rauða
fána hins gamla lýðveldis. En í París var það
ályktað, að hinn þríliti fáni Frakklands skyldi vera
merki þeirra. þessir tveir flokkar í Lyon hafa þó
komið ser saman um, að hvorirtveggja skyldi
halda sínum fána, þar til kosningar færi fram.
Aptr á móti vita menn enn ekki um, hvort aðrir
landsbúar eru alveg ánægðir með þessi stjórnar-
skipti, ertil kosninga kemr. En Frakkar hafa nú
eigi svigrúm til að gefa sig við innanlandsdeilum.
Af útlendum ríkjum eru það að eins Banda-
ríkin í Vestrheimi, Ítalía, Spánn og Svissaraland,
sem enn hafa opinberlega kannazt við lýðveldi
þetta, og er það að líkindum, því að þessir menn,
er nú stjórna Frakklandi, eru sjálfvaldir og ekki
er víst, hvort meginhluti Frakka muni kannast við
þá sem stjórnondr sína.
Bráðabyrgðastjórn þessi átti engan veginn
liægan sess í að setjast, og tók hún nú til starfa