Þjóðólfur - 11.11.1870, Blaðsíða 4

— 4
Rigsd.tld. for Samliuíen 1869—70 Folketh. Forhandl. 11. Sp.
4528 f. f., 4948 f. f.).
Ai því er SDertir þær ákvarl&anir frumvarpsins er aí)
stjórnrhttiudunum lúta, þá heflr þótt réttast ab taka
hér fram ab eins ákvarþanir um þab eina, sem i strang-
asta skilningi er nauþsynlegt og ms% eugu móti má nnd-
an fella. þai> heflr þótt eiga vel viþ afe orþa setuinguna
í 1. gr. frumvarpsins í því formi, 6em kemr heim viþ ítrek-
atiar óskir Alþingis. þ>ar sem ákvórþunin í 2. gr,: ai) um
setu ísleudiuga á Ríkisþingiuu veríii ab eins útkljáb meö
lógum, er samþykt sé bæiíi af hiuu aimenua lóggjaiarvaldi
ríkisins og Islands sérstaklega lóggjafarvaldi, samkvæmt sam-
dóma atkvæbi beggja deilda Ríkisþingsins áí)r, þá heftr þai)
á hinn bóginn eigi þótt neitt áhorfsmál, aþveita Islendingum
þá tilsiökun, sem í greininni felst, þá, a{) svo lengi sera ís-
lenzkir fulltriíar ekki eiga sæti á Ríkisþinginu, verbi ekkert
tiilag af Islandi heimtai) til hinna almennu þarfa ríkisins;
og þótt þab só ómótmæianlega rótt, nii grundvallarreglunni
til, ai) þaÍ) beri nndir löggjafarvaid ríkisiris, hvort sem Is-
leudingar ætti setu á Ríkisþinginu ei)r eigi, — ai) leggja á
Island hvort heldr fjártillag ei)r útboi) (til almennra ríkisþnrfa),
þá heflr þai> eigi ai) síbr jafnan komii) fram í öllum umræi)-
um málsins hingai) til og verii) talií) sjálfsagt, ai) þess yri)i mjög
langt a{> bííia, ai) þeBsnm retti (Ríkisþingsins) yriii beitt.
Loksins skal þess getib, ai) samkvæmt iimræþunum á Ríkis-
þingino um málið, heflr þótt rettast, aÍ) halda óhaggabri stöbu
Hæstaréttar, ai) því leyti ai) hann væri einnig hiun æbsti
dómstóll í fslenzkum málum eins og hingab til, svo ai) ongin
breyting verbi þar á gjörb, nema mei) jákvæbi hius almenua
löggjafarvalbs ríkisins.
Ai) því er snertir ákvarbanirnar um fjárframlagii) (frá
Danmörku til íslands), skal þess eins getib, ai) í 5, greininni
er tiilagii) úr Ríkissjóbnnm ákvebií) sainkvæmt þvi, sem sam-
þykt var af Fólksþinginu vii) bina eiou umræbu sem höfi) var
í bitt el) fyrra um frurovarp þaí) til laga um fjárhag Islands,
sem þá var lagt fyrir Ríkisþiugib, og eptir ölluin þeim um-
ræbum, sem hingai) til hafa átt sér staÍ) nm mál þetta, þarf
ai> líkindum varia neinar sérstakar ástæbur fyrir því ai) telja.
An Icelandic-English Dictionary
chiefly founded on the coUections made from
prose worlss of the 12th - 14th centuries,
by tlie late liichard Cleasby, enlarged and
completed by Gudbrand Vigfusson. Oxford
M.DCCC.LXIX. xxxVI + 240 bls. 4to.
Formáli I—VII. bls. Taldar upp íslenzkar
orðabœkr og önnur heimildarrit á viii. bls. Upp-
talning og skifting á íslenzkum bókum, er til er
vísað í orðabókinni, á ix-xii. bls. Skammstafanir
á xiii-xiv. bls. íslenzk orðmyndafrœði á xv-xxxvi,
bls. Orðabókin sjálf, frá upphafi til orðsins hastr.
á 1-240. bis.
Eg vil fyrst fara fáeinum orðum urn orð-
myndafrœðina. llöfundrinn, Guðbrandr Vigfússon,
hefir, sem eðlilegt er, haft fyrir sér hinar eldri
bœkr sama efnis og hagnýtt þær, enn eigi bein-
línis þýtt nokkura þeirra, end» eru í þessari orð-
myndafrœði hans margar nýjar og einkennilegar
athugasemdir og skoðanir. Hún er án efa góð í
heild sinni og getr komið að góðum notum á Eng-
landi, þótt þeir, er stundað hafa íslenzku og sér í
lagi kynt sér fornmálið, kunni að finna ýmislegt
í henni, er þeim virðist eigi vera rétt. Höfundr-
inn ætlast svo til, að orðmyndafrœðin sýni málið
svo sem það var í fornöld, enn getr í athugasemd-
um nýari orðmynda, er írábrugðnar eru fornmál-
inu ; enn mér virðist, að liann hafi eigi alls staðar
verið sem heppnastr í því að greina sundr hinar
fornu og hinar nýju myndir, og surns staðar hefir
hann hugsaðar orðmyndir, er hvorki eru fornar né
nýjar, og að minni ætlun hvorki finnast í nokkurri
skrifaðri né prentaðri bók.
Eg ætla nú að taka ýmislegt fram í orðmynda-
frœði hans, er að minni ætlun eigi er rétt. þannig
telr hann á xvii. bls., síðara dálki, slsynjar með
þeim orðum, er að eins sé til í fleirtölu; enn
slsynjar er íleirtala af hinu kvenkenda orði sTsyti,
á sama hátt sem naubsynjar er fleirtala af nauð-
syn. A xviii. bls., hinum fyrra dálki, er Vrðr talið
með þeim orðum, er hneigist sem llildr, Prúðr,
o. s. frv.; ef svo væri, ætti það að vera Urði i
þágufalli og þolfalli, eins og Uildi og Prúði af
Uildr og Prúðr; enn í Völuspá (Bugges útg.) 20
stendr: Urð hetu eina. Á sömu bls. og í sama
dálki er sagt, að risir, fleirtala af rist, sé skálda-
orðmynd, og vitnað til Hallgrímssálma 33,4 (gekk
svo járngaddur nistur gegnurn lófa og ristur), og
eftir þvi mætti ætla, að þessi orðmynd fyndist eigi
í lesmáli; enn ef litið er í Fritzners orðabók, þá
sést, að hann telr ristr sem hina venjulegu mynd,
og ef að er gáð, er þetta alveg rétt. þannig stendr
Fms.V 34725: járngaddr í gegnum báðar ristrnar
(risturnar, I'lateyjarbók, II 30O34). Á xviii. bls.,
síðara dálki, er sagt, að orðin Gróa og Góa hafi
í eignarfalli Gró og Gó. þetta er rétt um hið
fyrra orð, enn hið síðara er í fornmálinu í nefni-
falli Gói eða Góe, og hefir sömu mynd í eignar-
falli, að því sem mér er kunnugt; enn hin nú-
verandi mynd í nefnifalli er Góa, í eignarfalli Góu,
enn orðmyndin Gó ætla eg að eigi muni finnast.
Á sömu blaðsíðu og dálki er sagt, að eignarfalls-
myndirnar aldna og bárna sé ómögulegar, og hví
skyldi þær vera það? bárna ætti að geta sagzt á
sama hátt sem fráfœrna í fráfcernalamb. Á sama
stað er sagt, að eignarfallið sagna sé fágætt og
komi eigi af saga, heldr af sögn; eg tel víst, að
eignarfallið sagna (í sagnamaðr) sé af saga. Á
sama stað er og tiifœrt orðið mylsi. það er eigi