Þjóðólfur - 11.11.1870, Blaðsíða 5

— 5 —
tnyki í nefnifalli, heldr mykr, t. d.: = þar höfðu
verit um vetrinn nautabrunnar, er mykrin hafði
fallit á ísinn, Heimskringla, 48s (Ungers útg.). Á
xx. bls., fyrra dálki, er talað um lýsingarorð, er
eigi sé saman dregin, jafnvel í foruum ritum, og
þar á meðal er nefnt orðið syndugr; það reynist
eigirétt, þvíað í Frumpörtum, 172b, stendr: hegna
scal svndgan. Á sömu bls., 2. dálki neðarlega,
er talað um, að i sé felt úr hinum viðtengda greini
1 þágufalli karlkendra orða, og þannig sé sagt og
ntað reiknum, bekltnum, enn eigi reikinum, beltk-
inum; þetta kann að vera rétt um hið núveranda
mál, enn er eigi rétt um fornmálið. þannig segir
í IS’jáls sögu, 58s: Bryniolfr gengr með reikinum
allt at honom. Á xxi. bls., þar sem töluorðið fjórir
er hneigt, er nefnifali og þolfall í fleirtölu í hvor-
ugkyni látið vera fjögr, enn í orðabókinni (undir
orðinu fjórir) fjögur, og er það liin rétta mynd;
á sömu bls. eru tilfœrðar orðmyndirnar tuttugasti,
þrítugasti, fertugasti, o. s. frv., og er þar eigi
talað um, hvort þessar orðmyndir sé fornar eðr
nýjar. Engar af þessum orðmyndum eru fornar.
1 ornmenn sögðu tuttugti eða tvítjándi, þritugti
eða þrítugandi, fertugandi, fimtugandi, o. s. frv.
Ef orðmyndin áttatugasti, Sturl. 5,29: II 155,
stendr f skinnbókinni ÁM. 122 A. 2., þá gæti
þessar orðmyndir, er endast k-tugasti, verið frá
14. öld. það væri fróðlegt að vita, hve snemma
slíkar myndir fyndist.
Á xxii. bls., þar sem sagnorðin eru hneigð
og þar á meðal sagnorðið vaka, er hluttaksorð
bðinnar tiðar af þessu sagnorði látið vera vaktr,
v°kt, vakat. Hér er tveim sagnorðum slengt sam-
atl) nefnilega vaka og vekja. Elzta mynd hlut-
taksorðsins aí sagnorðinu vekja er vakiðr, þar
næst vaktr, síðasta myndin er vakinn. þannig
stendr í Morkinskinnu 7429: of morgininn snimma
61 Þorvarþr vakiþr; Fms. VI 3592: um myrgin-
358 Sn'mrna V3r í>orvar^r va^r; Flateyjarbók, III
mn2J Vm rnoi’gun*nn snemma er þoruardr vak-
orð" ^6SSÍ dœm* sýna bæði, hvernig liið sama
Setr smámsaman breytzt, og að vaktr kemt
g a vaka, heldr velcja. — Á sömu blaðsíðu ei
ineiD sítgnorð^ hlaupa, og er þar viðtengingar-
hattr þulegrar tíðar látinn vera hlypa, hlypir, hlypi,
o. s. frv., enn framsöguháttr þálegrar tíðar í fleir-
tölu hljópum, hljóput, hljópu, og þær myndir finn-
ast í hinum elztu bandritum, enn hlupum, hluput
hlupu í hinum síðari. Nú er það regla, að við-
tengingarháttr myndast af þeim stofni, er kemi
ham i nafnhætti eða þriðju persónu fleirtölu fram-
söguháttar í hinni sömu tíð; af bjóða (er bæði
getr verið nafnháttr og þriðja persóna fleirtölu),
myndast þannig bjóða, bjóðir, bjóði, o. s. frv.; enn
af buðu myndast (með hljóðvarpi) byða, byðir, byði,
o. s. frv. Viðtengingarháttr þálegrar tíðar af hlaupa
hefði því átt að vera myndaðr af hijóp-u. Eftir
hljóðvarpsreglum höfundarins sjálfs á xxix. bls.
ætti þessi viðtengingarháttr að vera hlýpa, þviað
þar er ý sett sem hljóðvarp af jó\ enn hér vill sú
regla eigi reynast rétt; hljóðvarpið af jó er hér
oe (eða 0), og viðtengingarháttrinn er hér hlœpa,
hlœpir, hlcepi, o. s. frv., sem sjá má af þessum
dœmum: þat segja menn, at á sitt borð lœpi hvárr
þeirra Ólafs konúngs oc Kolbiarnar stallara, Fms.
x 3G4ío. (Rétt á eftir stendr: scylldu þeir draga
þá af kafi, er útbyrðis liópu). þat segia menn at
a sitt borð hlepi hvarr þeirra konungs ok Kol-
biarnar, Ólafs saga Tryggvasonar (Christiania 1853)
60i8. Höfundrinn hefði því átt að láta viðteng-
ingarháttinn af hljóp-u vera hlœpa, hlœpir, 0. s.
frv., enn geta þess jafnframt, að til væri í fram-
söguhætti yngri myndir hlupum, hluput, hlupu,
og þar af viðtengingarháttr hlypa, hlypir, 0. s. frv.
(Framli. síðar).
ÚTDRÁTTR
úr reikningum yfir þjóðvegagj ald í Vestramt-
inu árið 1869.
Tekjur: Rd. Sk.
1. Eptirstöðvar frá fyrra ári: rd. sk.
0, í Mýra- og Ilnappadalssýslu 188 12
b, - Dalasýslu 35 94
c, - Strandasýslu .... 40 59 264 69
2. þjóðvegagjald árið 1869:
a, í Mýra og Hnappadalssýslu 241 23
b, - Snæfellsnessýslu . . . 230 40
c, - Dalasýslu 168 10
d,- Barðastrandarsýslu . . 202 66
e, - ísafjarðarsýslu .... 345 92
f, - Strandasýslu .... 143 721332 15
Til samans 1596 84
Skuldir fyrir vegabætr á þjóðvegum
óborgaðar við árslok 1869: rd. sk.
a, innan Dalasýslu .... 42 5
b, — Rarðastrandarsýslu . 43 72
c, — ísafjarðarsýslu ' . . 266 15 331 99
Jafuaðarapphæð 1948 80
Gjöld: Itd. Sk,
l.Skuldir fyrir vegabætr á.þjóðvegum, sem
gjörðar höfðu verið árið 1868 :