Þjóðólfur - 08.02.1873, Qupperneq 4

lóg« — («Ríkísþíngslög#) eidsog stöðufrumvarpið
1869 komu nú fram, þarsem eru Rílcispingslög-
in 2. Janúar J87l um (hina) stjórnarlega stöðu
íslands í rikinu«. Ríkisþingslög þessi eru nú að
vísu þinglesin hér yfir land alltj en e k k i grund-
vallarlög Danmerkrríkis, ásamt þeim, einsog ráð-
gjört var svo tvímælalaust í ástæðum stjórnarstöðu-
frumvarpsins 1869, og var af stjórninni einnig
talið nauðsynlegt og sjálfsagt þegar í þjóðfundar-
frumvarpi hennar 1851. Á hinu leytinu stendr
Alþingi óraskað að öllu formi og með óskertum
lagarétti sínum; Alþingistilskipunin 8. Marz 1848,
þessi grundvallarlög vor íslendinga, standa enn í
sínu fulla og óraskaða gildi. Alþingi er ekki breytt,
ekki ummyndað («omorganiseret») stjórnarlagaveg-
inn, né á annan veg, í þá átt sem enn hásæli gjafari
og stofnari þjóðfrelsisins í Danmörku hafði frá
upphafi fyrirbúið og fyrirskipað með opnu bréfi 4.
Apr. 1848 og konungsbréfinu til íslendinga 23.
Sépt. s. árs* 1. Lögbundna- og þjóðfrelsis-stjórnin
þaí) atrifci, hve réttlanst þaí) er og móthverft ofcli Alþingis,
(— hvad þá pjóþfundarins —) stofnon þess og lagarétti, má
visa til ritgjörhaTkafla um þetta efni („stjórnarstötíofrumvarp
Kriegeis og stjórnarmál íslendinga eftir Alþingi 1869“] í 23.
ári pjóbólfs 35.— 89. bis.; en nm stóbolögin 2. Janúar 1871
í sama ári þjóþólfs 75.-76 , 78.-80. [og 133.-146.].
1) Meb opna bréflnn 4. Apríl 1848, botaíli og Askildi
Danakonnngrinn Fribrik 7., Jafnframt og hann lagbi niþr
eÍDvaidsstJórn sína í hendr þegnnm Danaveldls, aþ þar af
leiddi a?) sjálfsögþu, b?) „d m m y u d a“ yr?)i e?ir „omorgani-
sere“ öll standaþingin { Danaveldi, þarsem þeirra npphaf-
lega fyrirkomnlag og alit e?)li væri rnnni?) frá einvaldsdæm-
inu; hi?) sama var tekib fram nm Alþingi í bréflnn sama kon-
nngs tíl íslendinga 23. Sept. 1848. Standaþing Dana [þan
í Hróarskeldn og Vebjörgum] vorn og nmmyndu?) og afnumin
þegav á næsta ári me?> grondvallarlögnm Danarikis 5. Júní
1849, og Ríkisþingi á komi?) í þeirra sta?). Aftr misheppn-
atlist e?ir fór útum þúfur, a?) þarme?) gæti orbib sarufara
„nmmyndun" standaþinganria í Hertogadæmunnm [( Slé6vík
og Itzehoe], einsog þó var skýlaus tilætlan frelsisgjafarans.
peir þegnar Danakonnngsins þar í Hertogadæmnnum, vildu
halda og héldu líka standaþingum sínnm óbreyttum me?)
þeirra nppruna fyrirkoniuiagl, f fullri hef?) og gildi, enn um
mörg ár eftir þa?) stjórnarbreytiugin var á komin í Dan-
mörku. Holsetar og Slésvíkrmenn frásögbu sér og afaög?)u ab
eiga neitt vi'b þessa nýu lögbnndnu rá?>herrastjórn í Dan-
mörkn e?>r neinn sinn hlut undir henni a?) eiga, né a?) vera
í nelnn háblr þeim uýn grundvallarlögnnnm Danmerkrríkis;
heldr héldn þeir því Jafnt og stö?)ugt fram, a?> konuugrinn í
Danmörku væri þeirra eini og rétti einvaldskonnngr,
eftir sem á%r; kröfbnst þeir því þess og fengo því framgengt,
ab konungr tæki sér sérstakan rábgjafa, sinn fyrir
hvort hertogadæmi?), þá er væri alshendis óhá?)fr Jafnt hiuni
lögbnndnn rá?)gjafastjórn og Ríkieþinginn sem grnndvallarlög-
nm Danmerkrrfkis. — Allir þekkja a'b stjórnardeila þessi,
milli Dauastjórnar og Hertogadæmanna, stó?) yflr 13—14 árin
1 Danmörku lét svo líða 17 ár, að hún sté ekkert
spor til að «ummynda» Alþingi eftir boðum og
fyrirheitum einveldiskonungsins frá 1848; þvertá-
móti, eigi var stjórnarbótin búin að vera 3 missir-
um lengr í höndum vorra dönsku samþegna, þeg-
ar þeir freistuðu að a f m y n d a Alþingi íslendinga
og kippa undan því fótunum, að afbaka, rangfæra
og fótum troða yfirlýsta fyrirætlun og skýlaus boð
konungsins frá 1848, er ítarlega og óyggjandi voru
staðfest með kosningarlögunum 28. Sept. 1849,—
með því að leggja fyrir Þjóðfundinn 1851 frum-
varp «til laga» um stöðu íslands í fyrirkomu-
lagi ríkisinsa, og vildu svo gjöra þjóðfundinn að at-
kvæðislausri álitsnefnd einni undir Uíkisþingið — þ.
e. undir samþegna vora f Danmörku.
Nálega frá hverju Alþingi, ab afgengnnm þjó?)fundinum,
e7>a þá frá þeim 7 þiugum 1853—1865jgengn bænarskrár og f-
trekunarbænarskrár fyrir konnng nm stjórnarbótarmáli?); —
í hverri þeirravar haldi?) fram hinum sömu'ebr samkynja nndir-
stö?)i)atri?!um som stjórnarmálsnefndin á pjó?)fundinum og þar-
eftir allr þorri þjóbfundannanna aí>hyltnst og béldu fram í ávarpi
sínu tii konungs 1851. Hyerri þessari stjórnarmálabænarskrá
frá Alþingi veitti knnungr vor, í anglýsingiim sínniu til næsta
þirigsins, hvorri af annari, mildileg audsvör og mjnkar nndir-
tektir; þar er hvergi mótmælt þeim nndirstö7natri?)nm stjórn-
arbótarinnar, er Alþingi hélt fram og krafbist, né. 6kýrskota?i
til þess nokkurntíma né neinstaþar í þeim andsvörnm kon-
nngsins til þingsins, „a?> grundvallarlög Daumerkr ver?)i a?)
„álítast gildandi á Islandi a?) „sjálfsög?)u, og a?) „grundvöllr
sá er lag?)r hafl veri?) af stjórninni frá öndverbn, (í stö?iu-
frumvarpi hennar 1851?), hljóti því óraskanlegr a?) stauda1.
— þvertámóti; Danakonnngrinn batt fullna?)arefndir á þessar
mildilegu undirtektir sínar og sta?)festi þær me?) frumvarpinu
til 6tJórnarskipnDarlaga íslands 1867, er hann fékk fulltrúa
sfnnm til þess a?) leggja fyrir Alþingi?) sarosnmars, og þiugi?)
tók þá 'i?) tveim höndum, a?) segja mátti2.
16 ára tímabili?) frá þjó?)fundarslítum 1851 til þess
fyrstu framanaf stjórnarbótarárum Danaoghvernig henni lauk um
sibir; en víst er þa?>, a?) fjærri fór, a?) lögbnndna stjórnin í
Kaupmannahöfn léti sér ver?ia nokkuru sinni þá politisku fá-
sinnu og politisku rang6leitni, a?) leggja fyrir staudaþiugin í
Hertogadæmunum „Frnmvarp t i 1 1 a g a“ [þ. e. uudir fulln-
a?iaratkvæ?)i Ríkisþingsins í KaupmannahöfnJ um „stjórnar-
stöíu" Hertogadæmanna í konungsveldinu.
1) Sbr. Varnarræbur konnngsfulltrúans á Alþingi 1869
fyrlr stjórnarstö?)ofrumvarpinu s. ár.
2) Hef?)i framhaldi?) og úthaldi?) hjá konungsfulltrúannro
herra Hilmari Finsen samsvara?) áfram þeim gó?)a þætti, er
hann átti, a?) allra áliti, í frjálslegum og vitrlegnm frágangi
stjóruariagaframvarpsius 1867, og hans gó?>gjörnu, vitrlegu og
hreinskilnu frammistö?)u þ a r á þingi, í máli þessn, þá væri
eigi stjórnarmálnm vorum f þaí> óefni komib enn af nýu, sem
nú er þa?>, og „Landshöf?iingJadæmi“ þetta væri þá anna?-
hvort óklaki?) út enn í dag e?)a þa?) stæba a?) minsta kosti
ólfku viusælli og óvaltari fótnm, en þa?) nú mun stáarls, svo
framt pólitiskr vanmáttr vor og au?>nuloysi er ekki búi?) a?)
fá þvf sterkari yflrhönd.