Þjóðólfur - 17.05.1873, Blaðsíða 5

— 117 —
W Uandarylkjanna, þá leyfi eg mér að tala dálítið
um þær fvrst. Sagan er annars stutt. Fyrir
Uokkrum árum fengu menn þá hugmynd í þing-
^yarsýslu, að Paradís væri í Brasilíu, þeim hafði
verið sagt það, og þeir höfðu trúað því. þangað
ætluðu menn hópum saman, skipið átti að koma
og sækja þá; þeir seldu aleigu sína til að koma
henni ( peninga, og margir þeirra voru efnamenn;
skipið kom ekki og flestir fóru á sveitina með
fjölskyldu sína, og við það stendr enn; sumir hafa
ekki getað rétt sig við enn í dag, og eiga í sí-
feldu basli þó þeir væri efnaðir áðr. Fjórir ein-
hleypir menn fóru þangað; tveir þeirra kunnu
nokkuð í þjóðversku, en hinir ekki, (í Brasilíu er
mest töluð þjóðverska, og l’ortúgiska), þeir voru
allir Jiprir og liðlegir menn, tveir af þeim voru
beztu smiðir, og sá þriði kunni einnig handverk.
Einn þeirra var brjóstveikr, og dó rétt strax, að
líkindum af breytingu á loftslagi, annar er dáinn
fyrir nokkru, og langaði ávalt heim aftr, enda áttu
þeir báðir við bág kjör að búa. Ilinn þriði varð
kaþólskr, og álti í mesta basli, hann er nú týndr,
þó hann geti verið lifandi, þá veit enginn hvar
hann er. Hinn fjórði er nú, eftir því sem hann
segir sjálfr, í allgóðnm ástæðum og er giflr ka-
þólskri konu. þannig hafa ferðir íslendinga til
Brasilíu tekizt, og það er víst ólíkt vonum þeim,
sem sumir gerðu sér, þegar þeir ætluðu að fara.
J>rátt fyrir þetta ætlar Norðanfari að ærast yfir
kallenu og sykrinu í Ameríku; en afþví hann gerir
það af svo mikilli fávizku, þá hafa menn líklega
ekki viljað gefa ritstjóranum föðurlega hirtingu
fyrir það. |>etta er nú ávöxtrinn af ferðum ís-
lendinga lil lírasiliu, að einn maðr héfir komizt af,
en allir hinir brotið skip sitt.
En svo eru ferðirnar til Bandafylkjanna; það
er að vísu satt, að ekki er enn gott að sjá hvað
gott þeir sem fara geta haft upp úr ferð sioni, en
ekki litr svo blómlega út enn fyrir íslending-
öm þar, að það sé vert að fara þangað þegar í
stað, svo þúsundtim skifti. Einhverir þeir fyrstu,
sem fóru þangað, voru þeir Wichmann og Jón
Gíslason frá Selalæk; þeir keyftu sér þar land í
sameiningu, og hvernig þeim hefir svo gengið það
Veit maðr ekki gjöria, en nú hefir frézl, að Wich-
tnann hafi selt landið að Jóni fornspurðum, og
siðan veit enginn hvar Wichmann er, en Jóni
mun ekki líða neitt sérlega vel síðan. þessir sem
síðar hafa farið eru ærið rnargir, og svo mikið má
Segja, að þeim líðr ekki öllum vel, og ef öll bréf,
Sem koma frá íslendingum í Uandafylkjunum, væri
þegar látin í blöðin eins og kaflarnir úr bréfun-
um s'em Nf. er að gylla sig með, þá gæti menn
víst einnig skoðað sæluna í Bandafylkjunum frá
öðru sjónarmiði, en sum alþýða gerir.
það er annars einkennileg, þessi vöntun á
góðri samvizku hjá «Emigröntunum" (brottfarar-
mönnum) vorum. Hún sést hjá þeim flestum af
því, að þeir þurfa ávalt að færa sér eilthvað til
málbótar. Sumir berja við hinu «pólitiska» ástandi
á íslandi, en þá helir ofl verið meiri ástæða fyrir
íslendinga að flýja lönd og óðul, en nú. J>ó ekki
sé gott ástand okkar nú, þá hefir það oft verið
verra. . Og þessutan er það ekki hetja sem flýr,
nei hetjan sigrar eða fellr. Sumir segjast ætla að
vinna íslandi gagn með þvi; en hvernig? Jæja
það er nú loftkastali, sem heyrir til þeirra hugs-
unarhætti. Sumir segja að ekkert verði gert á ís-
landi; það er nú reyndar setning, sem flökkukerl-
ing myndi skammast sín fyrir ef hún hugsaði um
hana, og það sjá allir þeir, sem eitlhvað nenna
að gera, hvað grundað það er. Meðan öll ullin
fer óunnin út úr landinu, meðan ekki er ræklaðr
nema svo sem 20. hluti þess lands sem rækta
mætti, og meðan íiskiveiðar eru ekki stundaðar
betr en nú, þá er synd að segja, að ekkert verði
gert á íslandi. Sumir segjast fara til að afla sér
fjár, þó þeir sé að likindum fæstir, en það fæst
ekki nema Hieð sveita, hvort sem það er á íslandi
eða í Bandafylkjunum, það er nú einu sinni svo.
En að fara til Bandafylkja eða Vestrheims lil þess,
þá er svo margt í þvi. þeir sem fara þangað,
verða aldrei Ámerikumenn sjálfir þó þeir megi
byrja nýtt líf og leggja niðr þjóðerni sitt og siðu.
J>eir þræla fyrir eftirkomendr sina; þeir verða fyrst
innlendir þar, en þeir verða það aldrei sjálfir. J>eir
mega þræla og vinna, og ávöxtrinn hjá þeim heppn-
ustu er dauð, sálarlaus og gleðilaus peningahrúga
sem fellr í hendr innlendra erfingja þeirra. Og
að öðru leyti má víst fullyrða, að þeir sem kom-
ast fram í Ameríku geta einnig komizt fram á ís-
landi. því það er munr að sjá um sig þar sem
maðr þekkir vel til flestra hluta, og þar sem maðr
þekkir ekkert, eða svo litið sem ekkert til.
[>ó þessar ástæður þeirra sé svo veslar, sem
ástæður geta verið, þá er þó svo skiljanlegt, að
sumum ungum og einhleypum mönnum -þyki leið-
inlegt að sitja heima eins og dætr föðnr sins. En
það er undarlegt, að enginn þeirra skuli líta ann-
að en þangað sem Ameríka er, þetta ofiofaða land.
J>að er eins og þeir hafi gleymt sögunum sínum.
Gömlu íslendingar fóru af Laudi brolt til að leita