Þjóðólfur - 05.07.1873, Blaðsíða 4

— 140 —
megin hðllin. Menn voru nú hræddir um, að öll
þessi stórvirki myndi eigi búin á tilteknum tíma,
enda varð sú raun á, að ekki var nær því búið
að setja upp alla gripina og að margt var í óstandi
1. dag máímánaðar, þegar til átti að taka. Allt
fyrir það lýsti þó Austrríkiskeisari yfir því þann
hinn sama dag, að nú væri sýningin byrjuð; fór
það fram með mikilli viðhöfn og dýrð, en rúmið
Ieyfir eigi að segja frá því. Síðan er sýningin að
færast meir og meir í lag, og má nú heita, að
aliflest sé fullbúið. Eru þar víst gripir frá öllum
löndúm, nema íslandi, enda mundi iðnaðr vor
varla verða oss til mikils sóma, ef hann væri bor*
inn saman við iðnað annara landa.
Um sama leyti og sýningin hófst, dró upp
skýflóka þann í Vínarborg, er skygði á gleði
borgarbúa yfir sýningunni. Eg gat þess í síðasta
bréfi mínu, að sumir óráðvandir menn hafa það
að atvinnuveg hér erlendis, einkum í stórborgun-
um, að stofna1 hlutafélög til ýmsra valtra fyrir-
tækja; leika þeir sér síðan að, að láta hlutabréfin
hækka eða falla í verði, en gæta þess, að þeir
Sjálfir hafi allan haginn af; gleypa þeir sjálfir upp
höfuðstólinn, en svæfa hluteigendrna með ýmsum
kænskubrögðúm; lifa þessir menn ekki á öðru en
að kaupa og selja hlutabréf eða önnur skuldabréf,
og kalla þá að »spila». Vínarbúar hafa víst verið
einna mestir »spilamenn« í heimi — eg vil þó
taka undan Bandafylkinn í Norðrameriku, og nú
að undanförnu hafði þetta farið svo vaxandi að
allt var á huldu; »spilamennirnir« höfðu skrúfað
upp verðið á bréfum sinum fram úr öllu hófi;gátu
þeir um hríð haldið öllu ( horfinu, en svo kom,
að eigi dugði lengr; lirófið hrundi saman yfir stofn-
endrna og hefir grafið marga þeirra undir rúst-
um sínum; bréfin lækkuðu allt í einu í verði fram
úr öllu valdi, og hver bankinn fór á höfuðið eftir
annan. það var skrítinn fundr sem haldinn var
á kaupstefnunni í Vín 9. Maí; sumir grétu, sumir
hótuðu og bölvuðu; mannþröngin var ógurleg; sumir
fóru upp á borð og stóla til að haida ræður, og
mannfjöldinn vildi drepa einn af hinum alkunnu
«stofnendum« er hann lét sjá sig; þó komst
sá undan; það var öllu likara jafnaðarmanna-
fundi en kaupmanna. Ekki er enn séð fyrir
endann á hruni þessu, en stjómin í Austrríki hefir
gjört það sem í hennar valdi stendr til að bæta
úr því; er það óþægilegt, að slíkt skuli bera upp
á sýningartímann, og munu víst Vínarmenn bafa
1) því eru þeir alment nefndir stofnendr [Gruuder] í illri
merkiugQ, likt og svikari á voru tnáli.
ætlað að sýna hinum mörgu gestum sfnum, er nú
streyma að úr öllum áttum til sýnlngarinnar, annað
en þennan ógurlega vott um spillingu auðmann-
anna þar. (Framh. síðar).
Alslierjar-fijóðfnndr íslendinga að
þingvöllum við Öxará, 26,—29. Júním. 1873.
A ð m o r g n i fimtudagsins 26. Júní voru sam-
an komnir á þingvöllum 36 þjóðkjörnir fulltrúar
viðsvegar að úr öllu landinu til þess að sitja þjóð-
fund þenna. þaraðauki voru þar til staðar með
fyrsta 11 þeirra alþingismanna og varaþingmanna er
nú skulu eiga setu á Alþingi í sumar, þótt eigi
væri þeirþarallir fundinn út1, og all mikill mann-
fjöldi þessutan, mest stúdentar og ýmsir heldri menn
úr Reykjavík, og ýmsir heldri bændr að sunnan
einkum úr Vatnsleysustrandarhreppi og víðar að.
Voru þannig nálægir nál. 120—130 manns
als, er fundrinn var settr undir dagmál téðan dag
af alþingismanni Reykvíkinga Halldóri skólakennara
Friðrikssyni (er til fundarins hafði boðað frá upp-
hafi bréflega til hvers alþingismanns fyrir sig, og
til helztu héraðsmanna annara þar sem alþingis-
maðrinn var utan kjördæmis). Ilann lýsti gleði ,
sinni yfir því, að landsmenn hefði stult svo alment
og skörulega að þingvallafundi í þetta sinn og
skipað hann einungis kjörnum mönnum, slíkn
mannvali er hér virtist nú saman komið, um svo
langar og erfiðar leiðir margir hverir, og það allt
á fríviljuglega heitinn og framboðinn kostnað lands-
manna sjálfra; hann kvaðst verða að álíta þetta
hið ágæta skipulag, er þessum þingvallafnndi væri
gefið, framyfir aila Jungvallafundi er á undan haíi
farið, væri jafnt gleðiríkr og talandi vottr um á-
huga og alvöru lanðslýðsins á þvl að hrinda alls-
herjar málum (stjórnarmálum) vorum, er fundinum
mundi einkum ætlað að hafa til meðferðar, í betra
horf, eins og það og væri trygging fyrir því, að
fundinum mundi takast að ræða og meðhöndla
þau aðalmálin, er hér yrði tekin til meðferðar að
1) 12. þingmatlrinn, alþingisinatrinn úr Vestr-Skaftafell"
sýslu sira Páll Pálsson á Prestsbakka, var kj ö rin n fundar-
ma&r helma í kjördæmi sínu; met) því hann haffci þegar I
vetr frá sagt ser bráflega til stil'tamtsins afc sitja á Alþiugi 1
snmar og gjört varaþingmanniuurn (Jóiii umbofcsmanui Júns-
syui) afcvart um þafc afc hann yrfci nú afc taka aæti á Aiþing'
f sinn stafc. pví þafc var nú, vifc kosningarnar til pjófcfuudar
þessa, vifctekin regla yflr allt, afc kjósa ekki þangafc neinn
þann þingmann ne varaþiugmann, er ætti efca yrfci afc sitja á
Alþingl í sumar 1873, eu afc al'tr væri rétt kjörinn til fnnd-
arins hver tá þingmafcr (hvort heldr afcalþlngmafcr efca vara-
þingmafcr). sem a k k i ætti þiugsetu í sumar.
J