Þjóðólfur - 09.08.1873, Page 7

ri^gjafa, sem ekkert hafa ab öbrn leyti viS Islands miil ab
W''ra. Snmir knnna aíl taka sJr í mnnn, aí> þessi stjdrnar-
a^terb se aftrför, en ongin framfiir, en framförin or fólgin (
*1,í> eg held allir sö nú orírnir sannfærþir um, aí> þetta
toegi ekki svo bnih standa, og aí> ráíiií) sem næst liggi til
''éta sö þaþ, aí) láta Alþingi og þjúí) vora ná þeim stjúrn-
*egn réttindum í vorum eigiu efnrnn, sem vér erum boruir til.
í>é breyting á stjúrnarathöfninni hafl orbií) hér á seinnsta
tlD>um, og aí) nokkru leyti í þá stefnn, sem vér höfnm
fariþ fram á, þá heflr þessi breyting þá tvo störu galla, a?)
**ún er bæji valdboþin, og þarabauki mjög ófullkomin og
úiióg.
þaí) virbist svo, sem stjórnarmáliþ og leiírötting þess sé
nu orbiþ hib mesta áhugamál þjúbar vorrar. A þvi er svo
’U'hill áhugi, ab varla lieflr verií) gertiin gaumr aí> þeirri miklu
endrdút, sem póstgöngurnar í landinn hafa fengib, og vissu-
*ega mnnu leiba tuikla framför í öbrnm greinnm eftir sig.
I>es6i almenni áhugi heflr einnig sýnt sig í því, aþ þab heflr
itumii) fram víba sem almenn ósk, a?) Alþingi tæki ekkertmál
f'l mobferbar ab þessu sinni nema stjórnarmálib, og þab lieflr
einnig ab riokkru leyti komib fram sjfnilega í mebferb mál-
at'ua f þetta sinn, ab þingib heflr þetta mál hngfast freny
'úlnm öbrum, og aÖ þab er alvarlegr þjóbvili hbr á landi, ab
fé vibunanlegar lyktir á þetta mál, hvaö sem óbrn líbr.
þegar vbr vib lok samvinnu vorrar lítum yflr störf þau,
sem vi'.r höfmn haft fyrir hendi og af lokib, þá má kalla, ab
t>»u sö eigi mjög lítil á svo stnttum tíma, því þing þetta
fieflr stabib skemst af öllnm þeiin, sem hingab til hafa verib
halfli,,.
Frá stjórninni hafa komib fram á þingiö tín frnm-
v"rP, sem öll ern leidd til lykta, og eitt álitsmál nm hin
^"Usku lagaboö frá 1871 og 1872, sem engin nefnd var sett
’■ þab er líklegt, ab snmir knnni ab segja, ab þingib hafl
'íft neytt rábgjafarntkvæbis síns vib þessi frumvörp, því þab
f'eflr ekki lagt sig mjög mikib nibr vib ab hngsa npp breyt-
f"gar vib þau; en ástæbnr þær, sem til þessa hafa veriö, ern
'Jóslega til færbar, og eg held flestir uiuni játa, ab stjórnin
b“r' alla ábyrgb fyrir, ab þessi abferb er nú höfb, meb því
virba eius lítils tillögur þingsins eins og hún heflr gjört.
v" af frnmvörpum stjórnarinnar hafa þó gengib fraiu, ann-
um nokkur blnnnindi fyrir sparisjóbina. er samþykt var
t"e'b nokknrri breytingu, og annab um brunabætr ( Iteykja-
V*bi er allir vibkomendr játa ab muni verba mesti hagr fyrir
juu'nn, ef þab verbr ab lögom, sem líklcga vænta má, þareb
er öldungis óbreytt, eius og stjórniu sjálf lioflr gengib
íri því.
Eftir lítilll bendi ngu frá stjórninni i hinni konnnglegn
""glysingu heflr þingib tekib fjárhagsmál landsins til meb-
"ar og skrifab bænar6krá um þab til konungs. J>ab er
ubskilib, ab mebferb þingsins á þessu máli beflr ekki getaö
^ 'b svo fullkomin sem óskanda hefbi vefib, þareb stjórnin
,afti b'orki lagt fyrir þingib reiknlnga nft áætlanir né neiu
^"""r skjöl til npplýsingar í þessu efni; en eg voua samt, ab
r "thngasemdir, seiu frá þinginu koma, kunui ab hafa
kra verkun á þotta mál eftirleibis, til aÖ koma þvt í betra
^ °S bæta úr göllum þeim sem á því eru. j>aö virbist
r4V 8"'b8ætt> ®b full naubsyn beri til ab Alþingi fái fjárhags-
s 11 °S hina naubsýnlegu tilsjóu meb, hvernig landsins fé
0t^'ar*b og stjórnaö, og þessl nanbsýn virbist nú ab vera
, "Huin löudum vorum, eba flest öllum ab minusta kosti,
ber"ýn ileg.
j>ab heflr lengi verib eitt af þeim málum sem þingiö
heflr reynt til ab hafa fram, ab vér fengim kenslu hér á landi
í íslenzkum lögum og rétti, handa þeim sem ætlaÖi sér ab
verba embættismenn landsins í þeirri grein. þetta heflr 'ab
sönnn verib veitt, og þaÖ fyrir mörgnm árom sfÖan, en þab
heflr þó ekki getab komizt í verk enn sem komib er. þingiö
heflr því enn reynt til ab þoka þessu máli áleibis, og er
ieyfllegt ab vænta þess, ab bænarskrá þingsins knnni nú ab
hafa nokknrn árangr.
Nokkur mál, sem hafa komib fram í bænarskrám til þings-
ins eu ekki veriö atkvæbamikil, hafa ekki þótt taka því, ab
setja nefndir til ab rannsaka þau, eba ab rita um þau bæu-
arskrár til konungs, en þeim heflr verib vfsab til hlntabeig-
andi yflrvalda.
Stjórnarskipuriarmálib heflr, einsog eg gat um fyrri, verib
aöalmáliö á þessu þingi, og þiugib hoflr meb miklom at-
kvæbafjölda samþykt frnmvarp til stjórnarskrár, sem þab heflr
bebib hans hátign konoiiginn ab samþykkja. Eg tel þab
sjálfsagt, ab þab muni mest verba komib nndir tillögnm hins
báttvirta konungsfulltrúa, hvernig þessn frumvarpi reibir af,
og eg er fullviss nm, ab hann muni sjálfr bezt vita og flnna
til þess, hversu árfbandi þab er fyrir landib, ab þetta mál
fái greiö og gób úrslit.
Ab þessu 6inui sameinasig óskir allra þingmanna, ab
eg ætla, um þab, ab Alþing fái löggjafarvald, fjárhagsráb og
iandstjórn raeb ábyrgb fyrir Alþingi; og ávarp þab, sem þing-
ib heflr ályktab ab 6enda konunginum, ber þess Ijósan vott,
ab þingiö væntir, eins og úll þjóöin, ab þetta dragist nú
ekki lengr ýr hömlu.
Vér höfnm allir á þessu þingi, eins og ábr, unniö meb
góbri einingn samari vib hinn háttvirta konongsfnlltrúa. Sú
stefna 6em þingib heflr tekib í meöferb frumvarpanna, heflr
reyndar verib orsök í þvf, ab hlutdeild kouungsfulltrúans í
mebferÖ málanna heflr verib á þessu þingi nokkru minni en
vant er, en hann hefir yflr höfub ab tala komib svo fram,
bæöi sem erindsreki konungs, og sem hluttakandi í þing-
störfnm vorum, ab eg er viss um ab bera fram samhnga hugs-
un vora, þegar eg þakka honnm innilega af þingsins hálfu
fyrir vinsemd þá sem hann heflr eýnt oss öllum, og sér í
lagi ber mér ab þakka honnm góbvild þá, sem hann heflr nú
sem fyr sýnt mér, sem forseta þingsius, eius og þar fyrir utan.
Eg leyfl mér ab bera fram, ab skilnaöi vorum, míuar
beztu þakkir til skrifara þingsins og til ybra allra, háttvirtu
alþingismenn, fyrir þá velvildarfnllu abstoÖ, 6em þér hver um
sig og allir saman haflb anÖsýnt mér, eins nú og ab undan-
förnn. Sér í lagi þakka eg hinnm háttvirta varaforseta þings-
ins fyrir abstob hans, vinsemd og góövild, nú eins og ávallt
fyrri. Fyrir ybar framkvæmd, háttvirtu alþiugismenu, hafa
stórf vor gengib greiblega frá liendi, og eg vona, ab sam-
verutími vor verbi ávallttil ab vekja vinsamlegar tilfliiuingar
i hjörtum vor allra.
þegar nú þing þetta endarogvér skulum skilja, og jafn-
framt enda tímabil þab, 6em vér þingmenn erum ab þessu
6inni kosnir til, þá bibjum vér allir drottinn ab blessa föb-
urland vort, þjóÖ vora og konung, og ab gefa störfum vorum
blessnnarrikau ávöxt“.
Að endaðri þcssari ræðu forseta, stóð upp
konungsfulitrúi og hjsti yfir því, í nafni konungs-
ins, að pessu (í tölunni) 14. Alþingi vœri slitið’,
stóð þá upp einn þingmanna og hrópaði: Lengi